Сыңаржақтылық: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Зәкір сыңаржақтылығы - [[Тұжырымдық эвристика және шешім шығару|психологиялық эвристика]] болып, ол шешім қабылдаған кезде тек алғашқы ақпаратқа ғана сүйеніп қалуға бейімділікті сипаттайды.<ref>{{Cite journal|last1=Welsh|first1=Matthew B.|last2=Delfabbro|first2=Paul H.|last3=Burns|first3=Nicholas R.|last4=Begg|first4=Steve H.|date=2014|title=Individual differences in anchoring: Traits and experience|journal=Learning and Individual Differences|volume=29|pages=131–140|doi=10.1016/j.lindif.2013.01.002|issn=1041-6080}}</ref><ref name="ScienceDaily">{{cite web | title = Anchoring bias in decision-making | website = Science Daily | url = https://www.sciencedaily.com/terms/anchoring.htm | accessdate = September 29, 2015 | url-status = live | archiveurl = https://web.archive.org/web/20150929180102/https://www.sciencedaily.com/terms/anchoring.htm | archivedate = September 29, 2015 }}</ref><ref name="Investopedia">{{cite journal | title = Anchoring Definition | publisher = Investopedia | url = http://www.investopedia.com/terms/a/anchoring.asp | accessdate = September 29, 2015 | url-status = live | archiveurl = https://web.archive.org/web/20171023052312/http://www.investopedia.com/terms/a/anchoring.asp | archivedate = October 23, 2017 }}</ref> Бұл [[эвристика]]ға сәйкес, адамға тұспалданған бір мәлімет (Зәкір) беріледі, соны ол адам пайдаланып мәлім шешім шығарады, демек сол мәліметтің шектемесіне де ұшырайды. Яғни, бұл шешім оған ұнаған күнде де, аталған мәлімет толық әрі дәл болмағандықтан, шынтуайтында үйлесімді және өнімді болмауы мүмкін.<ref name="ReferenceA"/> Мысалы, машина сатуда белгіленген бастапқы баға кейінгі келіссөздердің стандартын белгілейді, сондықтан, сатып алушы үшін бастапқы бағадан төмен баға машинаның үйлесімді бағасы құсап тұрады, ал ол шынтуайтында шынайы құнынан (базардағы бағасынан) жоғары болып, "алдамшы алғашқы баға" (алдамшы зәкір) болуы да мүмкін.<ref name="TverskyKahneman1974">{{cite journal|last1=Tversky|first1=A.|last2=Kahneman|first2=D.|title=Judgment under Uncertainty: Heuristics and Biases|journal=Science|volume=185|issue=4157|year=1974|pages=1124–1131|doi=10.1126/science.185.4157.1124|url=http://www.hss.caltech.edu/~camerer/Ec101/JudgementUncertainty.pdf|pmid=17835457|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140817144047/http://www.hss.caltech.edu/%7Ecamerer/Ec101/JudgementUncertainty.pdf|archivedate=2014-08-17|bibcode=1974Sci...185.1124T|s2cid=143452957}}</ref><ref>Edward Teach, "[http://www.cfo.com/article.cfm/3014027 Avoiding Decision Traps] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130614061542/http://www.cfo.com/article.cfm/3014027 |date=2013-06-14 }}", CFO (magazine) (1 June 2004). Retrieved 29 May 2007.</ref>

 

[[Сурет:Martian face viking cropped.jpg|thumb|right|[[Цидония]] ([[Марс]] аймағы) жеріндегі месаның (mesa) [[жасандысерік]] фотосуреті, "[[Марстағы адам келбеті]]" деп аталып, [[Бөгдеғаламдық тіршілік]]тің дәлелі ретінде сипатталға. Ең жаңа деректер оны терістеді.]]

{{Толық мақала|Апофения|Парейдолия|Білетінқұсау сыңаржақтылығы}}

Апофения, кейде ''үлгіні жорамалдау'' (patternicity),<ref>{{cite journal |last=Shermer |first=Michael |title=Patternicity: Finding Meaningful Patterns in Meaningless Noise |journal=Scientific American |volume=299 |issue=6 |pages=48 |df= |doi=10.1038/scientificamerican1208-48 |pmid=19143444 |year=2008 }}</ref><ref>{{cite news |author=GrrlScientist |url=https://www.theguardian.com/science/punctuated-equilibrium/2010/sep/25/michael-shermer-belief-self-deception |title=Michael Shermer: The pattern behind self-deception |newspaper=Guardian |date=29 September 2010 |accessdate=2011-06-29 |location=London |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150926040551/http://www.theguardian.com/science/punctuated-equilibrium/2010/sep/25/michael-shermer-belief-self-deception |archivedate=26 September 2015 }}</ref> немесе ''өкілдік жорамал''<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=YQO4y2bueAM|title=Why Do We Need a Belief in God with Michael Shermer|date=2011-08-19|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160314224302/https://www.youtube.com/watch?v=YQO4y2bueAM|archivedate=2016-03-14}}</ref> деп те аталады, ол адамның кездейсоқ көріністер мен деректерден мәлім нәрсені білдіретін мағыналы үлгіні байқау бейімділігі. Апофения құмар ойындарының рационализаторы ретінде танымал. Құмар ойыншылар лотереядағы, картадағы, немесе рулетка доңғалағындағы сандардан көріністер, мазмұндар, ақпараттар көріп қойғандай сезімде болады.<ref>{{cite web|author= |url=http://waterstone.wordpress.com/2007/05/24/apophenia-illusory-correlation/ |title=Apophenia & Illusory Correlation « Paul Xavier Waterstone |publisher=Waterstone.wordpress.com |date=2007-05-24 |accessdate=2011-06-29}}</ref> Бұл құбылыстың бір түрі әдетте "құмар сандырағы" деп аталады.