Қызанақ: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Қызанақ'''<ref name="source1">«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, I том</ref>, [[томат]], [[помидор]] ({{lang-la|Solanum lycopersicum}}) – [[Алқалар тұқымдасы|алқалар]] тұқымдасына жататын бір және көп жылдық шөптесін [[өсімдік]]тер (кейде жартылай бұта). [[Оңтүстік Америка]]дан таралған. Оның 3 түрі бар (кейбір деректерде 7). [[Қазақстан]]да 1 түрі: кәдімгі (ас) Қызанақ (T. esculentum) барлық жерде өсіріледі. Сабағының биіктігі 30 — 40 см-ден жоғары. Жапырағы қауырсын тәрізді. Гүлінің түсі сары, жемісі — екі не көп ұялы жидек, пішіні әртүрлі. Салм. 25 — 500 г, кейде 800 — 900 г-ға дейін жетеді. Қызыл, сарғыш жемісінің құрамында 4,5 — 8,1% құрғақ зат, 3,5 — 8,5% органикалық қышқыл, [[минералдық тұз]]дар, С витамині, В, РР тобының витаминдері, [[каротин]] бар. Жемісін тамаққа пайдаланады, тұздайды, шырын алады. Қызанақ жылу сүйгіш және құрғақшылыққа төзімді. Өсуіне қолайлы температура 20 — 25С, температура 15С-қа дейін төмендегенде гүлдеуін, ал 10С-та өсуін тоқтатады. 1 — 2С-та үсікке шалдығады. Жартылай түйіршікті, қарашірігі мол топырақта жақсы өседі. Әр га-нан ашық жерде өсіргенде 150 — 200 ц, ал жылыжайларда 1 м2-нен 12 — 15 кг өнім алуға болады. Қазақстанның әр аймақтарында Қызанақтың әр мезгілде пісетін бірнеше сұрыптары бар. Ерте пісетін сұрыптары: [[Белый налив 241]], [[Ранний 80]], [[Ақтөбелік 85]], [[Глория]], т.б. сорттары [[Батыс Қазақстан]], [[Қостанай]],[[Шығыс Қазақстан]], [[Қарағанды]], [[Павлодар]], т.б. облыстарда аудандастырылған. Негізгі зиянкестері: картоп қоңыр көбелегі, ызылдауық қоңыз, колорадо қоңызы, т.б. Ең көп тараған аурулары: бактериялық теңбілділік, [[фитофториоз]], [[макроскориоз]], т.б. Қызанақ жөнінде ғылыми-зерттеу жұмыстарымен [[Қазақ картоп және көкөніс шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты]] шұғылданады.

 

 

== Күтімі ==

 

*Дегенмен, үш айдан асқан қызанақ шырынын пайдаланбаған жөн,бұл организмге зиян. Алайда бұл зиян бірден байқалмайды. Мұның зардабы '''[[бүйрек]]ке''', қуыққа тас байлануға әкеп соқтырады.

 

== Дереккөздер ==

Қ 74 Құлжабаева Г.Ә.;«Өсімдіктер әлемі» оқу-әдістемелік кешені, Көкөністер: Дидактикалық материал.- Алматы, 2011. - 16 б, ISBN 978-601-7237-33-2

<references/>

 

{{wikify}}

[[Санат:Алқалар]]

[[Санат:Көкөністер]]