Елизавета Әлиханқызы Сәдуақасова: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
{{Ғалым|Есімі=Елизавета Әлиханқызы Сәдуақасова|Шынайы есімі=Зейнеп|Суреті=Елизавета_Сәдуақасова.jpg|Туған күні=25.04.1903|Қайтыс болған күні=23.05.1971|Туған жері=[[Омбы]]|Қайтыс болған жері=[[Мәскеу]]|Ғылыми аясы=Медицина|Жұмыс орны=[[КСРО Денсаулық сақтау министрлігі]]|Ғылыми дәрежесі=Медицина ғылымдарының докторы|Ғылыми атағы=Профессор|Альма-матер=[[Мәскеу мемлекеттік университеті]]}}
'''Елизавета Сәдуақасова'''[[1903]] жылы 25 сәуірде Омбыда[[Омбы]]да дүниеге келген, азан шақырып қойған қазақша есімі Зейнеп, Мәскеуде[[Мәскеу]]де паспорт бергенде жазылған есімі – Елизавета, жақындары, достары Лиза десе, әкесі Лиза-жан дейтін<ref>Сұлтан Хан Аққұлы. Дінмұхаммед Қонаев: Мен Әлиханмен бір-ақ рет жүздескен жанмын. 25 Қыркүйек 2019. e-history.kz https://e-history.kz/kz/news/show/1155/</ref>. Алаш көсемі Әлихан Бөкейханның қызы. [[1971]] жылы 23 мамыр күні ауруханада ауырып әл үстінде жатқанда Мәскеуде қайтыс болады. Елизавета Бөйкейханқызы - [[медицина]] ғылымдарының докторы, [[профессор]]. 50-ден астам ғылыми еңбектің авторы.<ref>Қазақ Совет Энциклопедиясы, Алматы, 1976 ж., 8 том</ref>
 
== Отбасы ==
Елизавета Бөкейханова - [[Әлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейхан]]ның қызы, [[Смағұл Сәдуақасов]]тың жұбайы.
Жаз бойы Лиза міндетті түрде Тоқырауындағы әкесінің туған жерінде өткізетін. Онда ол өзінің етбауыр туыстарының, ең бастысы әжесі Бежекемнің қасында болып, масайрап, бой жазатын <ref>Сагатова, А., Абдрахманова, К. ( Ұрпақтар сабақтастығының қуаты мен құдіреті. Молодой учёный №16 (150) 2017</ref>.
1923 жылдың сәуірінде Лиза саяси қайраткер ғана емес, сонымен қоса драматург, қазақ тарихында ағарту жұмысын ұйымдастырушы ретінде танымал қоғам қайраткері [[Смағұл Сәдуақасов]]қа тұрмысқа шығады.
1941 жылы жалғыз баласы [[Ескендір Сәдуақасов]] жасына екі жасты қосып жазғызып, шешесінен жасырын халық жасағына өтіп кетеді де, соғыстың алғашқы айларында оққа ұшып қаза тапты.
 
== Еңбек жолы ==
* [[1927]] жылы [[Мәскеу мемлекеттік университеті]]нің медицина факультетін бітірген.
[[Мәскеу мемлекеттік университеті]]нің медицина факультетін бітірген. Ол [[1928]]-[[1931 ж.]] аспирант, [[КСРО Денсаулық сақтау министрлігі]]нде жоғарғы оқу орындары жөініндегі аға инспектор. [[Ұлы Отан соғысы]]на қатысты, [[КСРО Медицина ғылым академиясының Денсаулық сақтау институты]]ның ғылыми хатшысы, [[1948]]-[[1959|1959 ж.]] [[КСРО]] Денсаулық сақтау министрлігінде медициналық статистика бөлімінің меңгерушісі болды.
* [[1928]]-[[1931 ж.]] аспирантурада оқиды, [[КСРО Денсаулық сақтау министрлігі]]нде жоғарғы оқу орындары жөініндегі аға инспектор.
 
* [[1942]] жылы [[Ұлы Отан соғысы]] жүріп жатқанда алғашқылардың бірі болып Елизавета Әлиханқызы Солтүстік-Батыс майданынын медициналық госпиталіне қызмет етуге аттанады. Соғыс аяқталғанша Солтүстік-Батыс майданда дәрігерлік қызмет атқарып, майдан даласынан майор атағымен және көптеген наградалармен оралды.
Елизавета Садуақасова [[1959]] жылдан өмірінің ақырғы күндеріне дейін Әлеуметтік гигиена ғылыми-зерттеу статистикалық санитария бөлімін басқарды.
Соғыстан кейін Елизавета Әлиханқызы әскери қызметтен босап, сол кезде Медицина ғылымы Академиясының бір институтының ғылыми хатшысы болып қызмет атқарды.
 
* [[1948]]-[[1959]] [[КСРО]] Денсаулық сақтау министрлігінде медициналық статистика бөлімінің меңгерушісі болды.
50-ден астам ғылыми еңбегі бар.<ref>Қазақ Совет Энциклопедиясы, Алматы, 1976 ж., 8 том</ref>
Елизавета Садуақасова* [[1959]] жылдан өмірінің ақырғы күндеріне дейін Әлеуметтік гигиена ғылыми-зерттеу статистикалық санитария бөлімін басқарды.
 
Елизавета Бөкейханова - [[Әлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейхан]]ның қызы, [[Смағұл Сәдуақасов]]тың жұбайы.
 
== Естеліктер ==
Смағұл өмірінің соңында [[Мәскеу]]де тұрып, сонда қайтыс болды. Елизавета да сонда тұрып қалады.
«Лиза апайдың маңында болған соншама уақыттың ішінде мен не көршілері, не қызметтестері жөнінде бір де ашулы сөз естіген емеспін, қанша бір ширыққан жағдайда да қалпынан шығып, ашу-ызаға жол беріп, ашуланғанын көрген емеспін» деп көрсеткен С.Бөкейханов<ref>Бөкейханов С. Өткен күнде белгі бар. - Алматы, 2008.</ref>.
 
«Жұмыстан бас алмаймын, зерігуге қол тимейді. Мен өзіме қымбат соншама адамдардан айырылдым, сондықтан өзім бақытты болу үшін күш-қуат іздейтіндей емеспін. Мен толассыз іс үстіндемін – жұртта айтады, өзімде білемін, жұмысты жаман атқармаймын. Келешекте докторлық диссертация болып қалуы ықтимал, жұмыс әзірлеп жүрмін. Жалпы тұрмысым жаман емес, бірақ бұл нағыз өмір емес қой, менің барымды соғыс жайпап кетті. Кенемнің қазасы нағыз аналық шаттығымды жұлып әкетті ғой, бірақ сол үшін мені кінәлауға бола ма? Мен соның бәріне қайыспай төзе аламын, жұрт, сірә, мен соның бәрін жеп-жеңіл көтереді деп ойлайтын шығар. Саған ғана, бірінші рет осылай жазып отырмын. Зауқың соқса хат жазарсың. Мен ойында қалған адамдардан хабар алсам, мерейленіп қалар едім. Менің атымнан ұлдарыңның бетінен сүй. Бар жақсылықты тілеймін. Лиза» <ref>Бейсенбекова Н.А., Сақтағанова З.Ғ., Шотбақова Л.Қ., Өскенбаев Қ.С, Баер Ю.В. Сарыарқаның Ұлы Азаматтары, - Қарағанды, 2008</ref>
[[Мұхтар Омарханұлы Әуезов]] онымен [[Семей]] кезеңінен таныс, Смағұлмен достық қарым-қатынастары үзілмеген, әрдайым жолығысып, әңгімелесіп жүрген. «Қилы заман» мен «[[Қараш-қараш оқиғасы (повесть)|Қараш-қараш оқиғасы]]н» жазу үшін [[Алматы]]ға баруды ойлағанда, өзінің танитын адамдарына көмек беруді өтініп, хат жазып жіберген сол Садуақасов. [[1958]] ж. Елизавета күйеуінен қалған үлкен бір бума қолжазбаларды Мәскеуде әдейі жолығып, Әуезовке тапсырады. Олар: Ж. [[Жүсіпбек Аймауытов|Аймауытов]], I. [[Ілияс Жансүгіров|Жансүгіров]], С. [[Сұлтанмахмұт Торайғыров|Торайғыров]], [[Сәбит Мұқанұлы Мұқанов]], Б. Көлеев, Садуақасовтардың, өзі мен Әуезовтің өмірбаяндарының және шығармаларының түпнұсқалары еді.<ref>Мұхтар Әуезов энциклопедиясы — Алматы, «Атамұра» баспасы, 2011 жыл. ISBN 978-601-282-175-8</ref>
 
==Дереккөздер==