Елизавета Әлиханқызы Сәдуақасова
Елизавета Сәдуақасова 1903 жылы 25 сәуірде Омбыда дүниеге келген, азан шақырып қойған қазақша есімі Зейнеп, Мәскеуде паспорт бергенде жазылған есімі – Елизавета, жақындары, достары Лиза десе, әкесі Лиза-жан дейтін[1]. Алаш көсемі Әлихан Бөкейханның қызы. 1971 жылы 23 мамыр күні ауруханада ауырып әл үстінде жатқанда Мәскеуде қайтыс болады. Елизавета Бөйкейханқызы - медицина ғылымдарының докторы, профессор. 50-ден астам ғылыми еңбектің авторы.[2]
| Елизавета Әлиханқызы Сәдуақасова | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Ғылыми аясы |
Медицина |
| Жұмыс орны | |
| Ғылыми дәрежесі |
Медицина ғылымдарының докторы |
| Ғылыми атағы |
Профессор |
| Альма-матер | |
Отбасы
өңдеуЕлизавета Бөкейханова - Әлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейханның қызы, Смағұл Сәдуақасовтың жұбайы. Жаз бойы Лиза міндетті түрде Тоқырауындағы әкесінің туған жерінде өткізетін. Онда ол өзінің етбауыр туыстарының, ең бастысы әжесі Бежекемнің қасында болып, масайрап, бой жазатын [3]. 1923 жылдың сәуірінде Лиза саяси қайраткер ғана емес, сонымен қоса драматург, қазақ тарихында ағарту жұмысын ұйымдастырушы ретінде танымал қоғам қайраткері Смағұл Сәдуақасовқа тұрмысқа шығады. 1941 жылы жалғыз баласы Ескендір Сәдуақасов жасына екі жасты қосып жазғызып, шешесінен жасырын халық жасағына өтіп кетеді де, соғыстың алғашқы айларында оққа ұшып қаза тапты.
Еңбек жолы
өңдеу- 1927 жылы Мәскеу мемлекеттік университетінің медицина факультетін бітірген.
- 1928-1931 ж. аспирантурада оқиды, КСРО Денсаулық сақтау министрлігінде жоғарғы оқу орындары жөініндегі аға инспектор.
- 1942 жылы Ұлы Отан соғысы жүріп жатқанда алғашқылардың бірі болып Елизавета Әлиханқызы Солтүстік-Батыс майданынын медициналық госпиталіне қызмет етуге аттанады. Соғыс аяқталғанша Солтүстік-Батыс майданда дәрігерлік қызмет атқарып, майдан даласынан майор атағымен және көптеген наградалармен оралды.
Соғыстан кейін Елизавета Әлиханқызы әскери қызметтен босап, сол кезде Медицина ғылымы Академиясының бір институтының ғылыми хатшысы болып қызмет атқарды.
Естеліктер
өңдеу«Лиза апайдың маңында болған соншама уақыттың ішінде мен не көршілері, не қызметтестері жөнінде бір де ашулы сөз естіген емеспін, қанша бір ширыққан жағдайда да қалпынан шығып, ашу-ызаға жол беріп, ашуланғанын көрген емеспін» деп көрсеткен С.Бөкейханов[4].
«Жұмыстан бас алмаймын, зерігуге қол тимейді. Мен өзіме қымбат соншама адамдардан айырылдым, сондықтан өзім бақытты болу үшін күш-қуат іздейтіндей емеспін. Мен толассыз іс үстіндемін – жұртта айтады, өзімде білемін, жұмысты жаман атқармаймын. Келешекте докторлық диссертация болып қалуы ықтимал, жұмыс әзірлеп жүрмін. Жалпы тұрмысым жаман емес, бірақ бұл нағыз өмір емес қой, менің барымды соғыс жайпап кетті. Кенемнің қазасы нағыз аналық шаттығымды жұлып әкетті ғой, бірақ сол үшін мені кінәлауға бола ма? Мен соның бәріне қайыспай төзе аламын, жұрт, сірә, мен соның бәрін жеп-жеңіл көтереді деп ойлайтын шығар. Саған ғана, бірінші рет осылай жазып отырмын. Зауқың соқса хат жазарсың. Мен ойында қалған адамдардан хабар алсам, мерейленіп қалар едім. Менің атымнан ұлдарыңның бетінен сүй. Бар жақсылықты тілеймін. Лиза» [5]
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Сұлтан Хан Аққұлы. Дінмұхаммед Қонаев: Мен Әлиханмен бір-ақ рет жүздескен жанмын. 25 Қыркүйек 2019. e-history.kz https://e-history.kz/kz/news/show/1155/
- ↑ Қазақ Совет Энциклопедиясы, Алматы, 1976 ж., 8 том
- ↑ Сагатова, А., Абдрахманова, К. ( Ұрпақтар сабақтастығының қуаты мен құдіреті. Молодой учёный №16 (150) 2017
- ↑ Бөкейханов С. Өткен күнде белгі бар. - Алматы, 2008.
- ↑ Бейсенбекова Н.А., Сақтағанова З.Ғ., Шотбақова Л.Қ., Өскенбаев Қ.С, Баер Ю.В. Сарыарқаның Ұлы Азаматтары, - Қарағанды, 2008