Сүбе би: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

 

Түсіндірме сөздігімізден мынаны оқимыз: сүбе —

#қабырға етегіне біткен, майлы қалың ет(одан әрі мысалдар берілген);

#(ауыспалы мағына есебінде) маңдай алды, таңдаулы іспеттес мағына жүктейді де, бірнеше мысал келтірілген. Солардың бірі — «[[Қыпшақ]]тың сүбе биінің бірі — топ жарған шешен Құба би» ([[Ілияс Есенберлин|I. Есенберлин,]] Алмас.). Байымдаудың бұл түріне сенсек, сөйлем ішіндегі «сүбе биіміз», алғашқы мағынадан туындаған болып тұр. Енді біз «сүбе би» тұрақты тіркесіндегі «сүбе» сөзінің төркінін іздестіруге тікелей кірісейік. Кейбір [[түркі тілдері]] деректеріне зер салғанда мынаны байқаймыз. [[Якут тілі]]нде «сүбэ», туваларда «сүме» сөздері [[қазақ тілі]]ндегі «кеңес», «кеңесу» мағыналарында қолданылады. Әрегірек барсақ, моңғолша «зөвлөх», қалмақтарда «сүв-селвч» тұлғалары біздегі «кеңесу», «кеңесші» ұғымдарының орнына жұмсалады. Келтірілген деректердің қайсысы болса да, біздің тіліміздегі «би» сөзімен тіркесте қалыптасқан «сүбе» тұлғасының әуелден-ақ дербес мағынасы болғандығын және шыққан төркіні түркі, моңғол тобындағы тілдер екендігін дәлелдей алса керек.

Сонда «сүбе би» -дің мағынасын қазіргі тұрғыдан түсіндірсек — кеңесші би. Демек, «төбе бидің» кеңесшісі.<ref>Бес жүз бес сөз.— Алматы: Рауан, 1994 жыл. ISBN 5-625-02459-6</ref>

 

 

{{Суретсіз мақала}}