Биіктік белдеулері: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
[[Сурет:Altitudinal_zones_of_Alps_mountains-extended_diagram.svg|нобай|360px|]]
'''Биіктік белдеулері''', вертикал белдеулер — бірінен кейін екіншісі кезектесіп орналасқан, [[табиғат]] жағдайларының бүкіл кешені бойынша біршама біртекті, кейде үзілмелі болып келетін [[тау]]лардағы [[ландшафт]] өңірлері (атыраптары). Бір беткейді немесе бүкіл тау жүйесін қамтитын үлкен аумақта созылып жатады (мысалы, [[Тянь-Шань таулары]]ндағы орманды-шалғындық, далалық, субальпілік, гляциалдық-нивалдық биіктік белдеулері).<ref>Қазақ тілі термињдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География және геодезия. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 264 бет. ISBN 9965-36-367-6</ref>
'''Биіктік белдеулік''' — таумен жоғары көтерілген сайын табиғат жағдайлары мен ландшафтылардың занды түрде ауысымы. Негізінде [[климат]]тың биіктік бойынша өзгеруімен, дәлірек айтқанда, [[ауа температурасы]]ның (орта есеппен, биіктеген сайын 5°С-қа), тығыздығының, қысымының төмендеуімен, Күн радиациясының қарқындылығының артуымен, сондай-ақ (2-3 шақырым биіктікке дейін) бұлттылық пен жылдық жауын-шашынның көбеюімен байланысты болады.
== Қазақстанда ==
[[Қазақстан]] тауларында биіктік белдеулер [[Алтай таулары|Алтай тауынан]] оңтүстіктегі [[Батыс Тянь-Шань]]ға қарай біртіндеп биіктей береді. Тау орманы [[Оңтүстік Алтай жотасы|Оңтүстік Алтайда]] 700 – 900 м, [[Жетісу Алатауы]]нда 900 – 1100 м, [[Іле Алатауы]]нда (Тянь-Шаньда) 1200 – 1400 м биіктікте өседі. Бұл таулы өлкенің географиялық орнына, ендігіне, биіктігі мен беткейлерінің сипатына, ылғалды желдің мөлшеріне, т.б. байланысты. Алтай тауына [[Сібір]] мен батыстан келетін ылғалды жел, Тянь-Шань тауларына [[Ауғанстан]] мен [[Иран]] жақтан соққан аңызақ жел әсер етеді. Сондықтан Қазақстан тауларындағы биіктік белдеулерінің өз ерекшеліктері (топырағы, өсімдігі мен жануарлар дүниесі) бар. Айналасындағы жазықпен салыстырғанда тау табиғатының өзгеше болуына температураның биіктеген сайын суынып, ылғалдылықтың көбеюі ықпал етеді, оның
== Белдеулер ==
| |||