Арғаспан денелері
Арғаспан денелері (Deep sky object, DSО) толық сөз: "арғы аспан денелері", — белгілі бір аспан денелерін көрсететін астрономиялық арнаулы атау. Ол аспанда күн жүйесі (күн, ай, ғаламшар, коммета, серік жұлдыз) және басқа да жеке тұрақты жұлдыздардан басқа аспан денелерін көрсетеді.[1][2][3] Олардың ішіндегі біршама жарығырақтары, мысалы Андромеда Галактикасы (М31), немесе Аңшы шоқжұлдызындағы М42 тұмандығы қатарлыларды айтпағанда, олар жай көзге көріне бермейді. Сондай арғы аспандағы нысандардан кезекте неше жүздегені байқалды және зерттелу үстінде. ХVIIIғ. француз астрономы Шарль Мессье́ құрастырған «Тұмандықтар, галактикалар, үйіржұлдыздар каталогында» көптеген астрономиялық нысандарды тіркеді.[4][5][6] Ғарыш телескобының дамуына ілесіп, арғаспан денелері үздіксіз байқалуда және олардың қасиеті туралы жаңа деректер қолға түсуде.[7]
.jpg)
Арғаспан каталогтері
өңдеуАрғаспан денелеріне араналған бірнеше каталог бар: 110 арғаспан денесін тіркеген Мессье́ каталогі болса, ал тіпті де толық тіркеген жаңа каталогте 8000 шамасында арғаспан денесі бар. Кейбір өңірде Мессье марафон жарысы өткізіледі: қатысушылар жарым түнде 110 Мессье аспан денесін табуы керек. Ал, Упсала галактикалар жиынтық кесте, сосын 400 ге жуық арғаспан денесін тіркеген Гершель каталогі дегендердің де маңызы зор.[10]
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Fred Schaaf, 40 nights to knowing the sky: a night-by-night skywatching primer, page 113
- ↑ Ian Ridpath, The illustrated encyclopedia of the universe, page 273
- ↑ Grant Privett, Paul Parsons, The deep-sky observer's year, page 11
- ↑ Rocky Kolb, Blind watchers of the sky, page 174
- ↑ Sky and telescope, Volumes 1-2
- ↑ Fred Schaaf, 40 nights to knowing the sky: a night-by-night skywatching primer, page 13
- ↑ Rocky Kolb, Blind watchers of the sky, page 174
- ↑ Rajiv Gupta, Observer's Handbook 2005, page 73
- ↑ W. H. Finlay, Concise catalog of deep-sky objects, introduction
- ↑ Fred Schaaf, 40 nights to knowing the sky: a night-by-night skywatching primer, page 13