Асқар Құдайбергенұлы Жұбанов

 Басқа мағыналар үшін Жұбанов деген бетті қараңыз.

Асқар Құдайбергенұлы Жұбанов (13 қараша 1937, Алматы–11 маусым 2020) – филология ғылымдарының докторы, өз өмірін математикалық лингвистикаға арнаған. Әкесі - Құдайберген Жұбанов қазақ тілінің теориялық негізін қалаушы, тіл білімінің тұңғыш профессоры.

Асқар Құдайбергенұлы Жұбанов
Туған күні	13 қараша 1937 (1937-11-13)
Туған жері	Алматы, Қазақ КСР, КСРО
Қайтыс болған күні	11 маусым 2020 (2020-06-11) (82 жас)
Азаматтығы	КСРО  Қазақ КСР→ Қазақстан
Ғылыми аясы	филология, математикалық лингвистика
Ғылыми дәрежесі	филология ғылымдарының докторы

Өмірі мен қызметінің негізгі кезеңдері

Әлімұлы тайпасының Шекті руынан шыққан.

1944 ж. Ақтөбе облысының Жұрын ауданындағы Жаңатұрмыс аулындағы бастауыш мектебіне оқуға барып, ол мектепте 4-сыныпқа дейін оқиды.

1948 ж. 1948-1949 оқу жылдары Алматы қаласындағы №18 қазақ орта мектеп-интернатында қайтадан 4-сыныпқа түсіп, екі жыл оқиды.

1950 ж. Солтүстік Қазақстан облысының орталығы Петропавл (Қызылжар) қаласындағы №5 қазақ отра мектеп-интернатының 6 сыныбынан оқуын жалғастырып, 1955 жылы 10 сыныпты тамамдайды.

1955-1960 ж. Абай атындағы Қазақ педагогикалық институтында оқып, оның физика-математика факультетін үздік бітіреді.

1960-1961 ж. Қазақ Мемлекеттік ауылшаруашылық институтына жұмысқа орналасып, жоғары математика кафедрасының ассистен-мұғалімі қызметін атқарады.

1961-1963 ж. Кеңес Армиясы қатарында өз міндетін атқарып, кіші лейтенант дәрежесінде үйіне оралады.

1963-1967 ж. Қазақтың Мемлекеттік ауылшаруашылық институтындағы жұмысын жалғастырып, жоғары математика кафедрасының ассистен-мұғалімі қызметін атқарады.

1963 ж. Кеңес Одағы Коммунистік партиясының мүшесіне өтеді.

1965 ж. Ықтималдықтар теориясы, математикалық статистика, математикалық программалау пәндерінен білім дәрежесін көтеру мақсатындағы КСРО ауылшаруашылық министрлігі ұйымдастыруымен Одесса қаласында өткен 3 айлық курс-семинар оқуына қатысады.

1967-1968 ж. Қазақ ССР Ғылым академиясы Тіл білімі институтының күндізгі бөлімінің аспиранты. Аспиранттық мезгілін Минск қаласындағы Шет тілдер институты жанында өткізеді.

1967 ж. Шымкент пединститутының профессорлары мен мұғалімдерінің ғылыми теориялық конференциясында баяндама жасады.

1968 ж. Қазақ ССР Ғылым академиясы жас ғалымдарының бірінші ғылыми конференциясында баяндама жасады.

1969 ж. Түркі тілдерін статистикалық және ақпараттық әдістер арқылы зерттеу атты Бүкілодақтық конференциясына баяндамашы ретінде қатысты.

1970 ж. Киев қаласында өткен “Структурно-математические методы моделирования языка” атты Бүкілодақтық ғылыми конференциясына баяндамашы ретінде қатысты.

1970 ж. ҚазССР Ғылым академиясы жас ғалымдарының екінші ғылыми конференциясында баяндама жасады.

1970 ж. Қазақ ССР Ғылым академиясы Тіл білімі институтында жаңадан ашылған Статистика-лингвистикалық зерттеу және автоматтандыру тобының кіші ғылыми қызметкері болып жұмысқа орналасады.

1971 ж. Кишинев қаласында өткен Автоматическая переработка текста методами прикладной лингвистики атты Бүкілодақтық ғылыми конференцияда баяндама жасады.

1973 ж. Алматыда өткен "Автоматическое распознавание слуховых образов" атты Бүкілодақтық семинар-мектептің жұмысына баяндамамен қатысты.

1973 ж. Физика-математика ғылымдарының кандидаты, филология ғылымдарының докторы Қ.Б.Бектаевтың ғылыми жетекшілігімен, академик І.Кеңесбаевтың ғылыми кеңесшілігімен орындалған ЭЕМ көмегімен қазақ мәтінін статистикалық зерттеу атты тақырыпта кандидаттық диссертацияны жоғары деңгейде қорғайды.

1974 ж. ҚазССР-ға жас ғалымдарының үшінші ғылыми конференциясында баяндама жасады.

1976 ж. Алматыда өткен Советская тюркология и развитие тюркских языков в КСРО атты Бүкілодақтық түркітанушылардың ғылыми-теориялық конференциясына баяндамашы ретінде қатысты.

1976 ж. Қазақ ССР ҒА Тіл білімі институтындағы Статистика-лингвистикалық зерттеу және автоматтандыру тобының аға ғылыми қызметкер дәрежесіне конкурс бойынша өтіп, ғылыми жұмысын жалғастырады.

1976-1986 ж. Қазақ ССР-ға Тіл білімі институтының қоғамдық өміріне қызу қатынасып, Жергілікті комитеттің, Партия бюросының мүшелігіне қабылданып, оның хатшысының орынбасары және институттың Халықтық бақылау комитетінің төрағасы қызметтерін атқарады.

1980 ж. Шымкент қаласында өткен Статистическая оптимизация преподования языков и инженерная лингвистика атты ғылыми семинарда баяндама жасады.

1980 ж. Ташкент қаласында өткен Бүкілодақтық түркітанушылардың ғылыми конференциясында баяндама жасады.

1981-1985 ж. М.О.Әуезовтің толық шығармалар жинағы мәтінін ЭЕМ-ге енгізуге дайындау және сөзнұсқағыш-сөздіктерді құрастыру атты Тіл білімі институтының жоспарлы ғылыми тақырыбына ғылыми жетекшілік етеді.

1982 ж. Минск қаласында өткен "Переработке текста методами инженерной лингвистики” атты Бүкілодақтық конференцияға баяндамамен қатысты.

1985 ж. 1986-1990 жылдар аралығына М.Әуезовтің 20 томдық шығармалары бойынша автоматтанған картотекалық қор жасау атты ғылыми тақырыпқа жетекшілік ету міндетін алады.

1986 ж. КСРО Ғылым академиясы Президиумының қаулысы бойынша оған “түркі тілдері” мамандығы бойынша “Аға ғылыми қызметкер” деген ғылыми атақ беріледі.

1986 ж. Қазақ ССР Ғылым академиясы Тіл білімі институтының жетекші ғылыми қызметкері лауазымында жұмыс атқарады.

1988 ж. Тбилиси қаласында өткен Машинные фонды языков народов КСРО атты дөңгелек столдың жұмысында баяндамашы ретінде қатысты.

1988 ж. Таллин қаласында өткен Машинные фонды языков народов КСРО атты дөңгелек столдың жұмысында баяндамашы ретінде қатысты.

1989 ж. Минск қаласындағы Белорусия ССР-ның 10 ай мезгіліне докторлық жұмысын аяқтау үшін ғылыми іссапарына жіберіледі.

1989 ж. Мәскеуде өткен Создание машинного фонда русского языка атты үшінші Бүкілодақтық ғылыми конференция жұмысында баяндамашы ретінде қатысты.

1990 ж. А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтының Қолданбалы лингвистика бөлімінің меңгерушісі қызметін атқарады.

1990 ж. 1991-1993 жылдар аралығына М.Әуезовтің шығармалары бойынша сөзформалар мен сөздердің жиілік сөздіктерін ЭЕМ арқылы құрастыру атты тақырыпқа ғылыми жетекшілік ету міндетін алады.

1990 ж. Алматыда өткен Тюркская фонетика-90 атты бірінші Бүкілодақтық ғылыми-теориялық конференцияда баяндама жасады.

1990 ж. Тарту қаласында өткен Актуальные проблемы компьютерной лингвистики атты Бүкілодақтық конференция жұмысында баяндама жасады.

1990 ж. Минск қаласында өткен Использование ЭВМ в научной и учебной работе гуманитарных вузов атты Бүкілодақтық конференция жұмысында баяндама жасады.

1998 ж. Ақтөбе қаласында өткен "Жұбанов тағылымы" атты республикалық ғылыми конференцияда баяндама жасады.

1999 ж. Ақтөбеде өткен Жұбанов тағылымы атты IV Республикалық ғылыми-теориялық конференцияда баяндама жасады.

1999 ж. Алматыда өткен "Құдайберген Жұбанов және қазақ тіл білімі" атты Қ.Жұбановтың 100 жылдығына арналған республикалық ғылыми-теориялық конференцияда баяндама жасады.

1999 ж. Астана қаласында өткен Мемлекеттік тіл: терминология, іс қағаздары мен бұқаралық ақпарат құралдарының тілі атты Қ.Жұбановтың 100 жылдығына арналған республикалық ғылыми-практиалық конференцияда баяндама жасады.

2000 ж. Алматыда өткен Актуальные проблемы теории и практики перевода в контексте современности атты жоғары оқу орындары арасындағы ғылыми-практиалық конференцияда баяндама жасады.

2002 ж. Қазақ мәтіні мазмұнын формалдаудың негізгі ұстанымдары атты тақырыпта докторлық диссертация қорғайды.

2002 ж. А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтынындағы Қолданбалы лингвистика ғылыми тобының бас ғылыми қызметкері жұмысын атқарады.

2002 ж. Ақтөбеде өткен Жұбанов тағылымы-V атты республикалық ғылыми-теориялық конференцияда баяндама жасады.

2003 ж. 2002 жылы қорғалған докторлық диссертацияның құндылық тұстары ҚР БҒМ Жоғары аттестациялық комитетінің (ЖАК) қыркүйек айында шыққан №3 Бюллетенінде арнайы аталған мақала жарық көреді.

2003 ж. Әл-Фараби атындағы Қазақтың Ұлттық университеті филология факультетінің Қолданбалы лингвистика мамандығындағы студенттеріне дәріс беруге Жалпы тіл білімі кафедрасының профессорлық дәрежедегі қосымша жұмысына орналасады.

2003 ж. Алматыда өткен Абай атындағы Алматы университетінің 75 жылдығына арналған халықаралық ғылыми-теориялық және әдістемелік конференцияға баяндамамен қатысты.

2003 ж. Алматыда өткен Сәрсен Аманжолов және қазақ филологиясының өзекті мәселелері атты С.Аманжоловтың туғанына 100 жыл толуына арналған Халықаралық ғылыми-теориялық конференцияда баяндама жасады.

2003 ж. Алматыда өткен Қазақ филологиясының өзекті мәселелері атты А.Байтұрсынұлының 130 жыл толуына арналған Халықаралық ғылыми-теориялық конференцияға баяндамамен қатысты.

2004 ж. Жоғары аттестациялық комитеттің шешімі бойынша Тіл білімі мамандығы бойынша Профессор ғылыми атағын алды.

2004 ж. Алматыдағы әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінде өткен Қазақтың ұлттық әдеби тілі: бүгіні мен болашағы атты академик Р.Ғ.Сыздықтың 80-жылдығына арналған республикалық ғылыми-теориялық конференция жұмысына баяндамамен қатысты.

2004 ж. Алматыдағы ҚР БҒМ А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білім институтында өткен Академик Рәбиға Сыздық және қазақ тіл білімі мәселелері атты халықаралық ғылыми-теориялық конференция жұмысына баяндамамен қатысты.

2004 ж. Алматыдағы ҚР БҒМ А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білім институтында өткен Академик Ә.Т. Қайдар және тіл білімінің мәселелері атты халықаралық ғылыми-теориялық конференцияда баяндама жасады.

2004 ж. Ақтөбе қаласында өткен Жұбанов тағылымы атты VІ Республикалық ғылыми-теориялық конференцияға баяндамамен қатысты. 2005 ж. Алматыдағы әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінде өткен Жизнь языка и язык в жизни атты ғылыми-теориялық конференцияда баяндама жасады.

2005 ж. Алматыдағы ҚР БҒМ А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білім институтында өткен Академик Ш.Ш. Сарыбаев жєне тіл білімінің мєселелері атты ғылыми-теориялық конференцияда баяндама жасады.

2006 ж. Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университетінің филология факультетінің қазіргі қазақ тілі теориясы және әдістемесі кафедрасында компьютерлік лингвистикадан дәріс беруге (қосымша) профессорлық қызметке орналасады.

2006 ж. Алматыдағы ҚР БҒМ А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білім институтында өткен Қ.Есеновтың туғанына 75 жыл толуына арналған Қазақ тіл біліміндегі функционалдық бағыт атты Республикалық ғылыми-теориялық конференцияда баяндама жасады.

2006 ж. Ақтөбеде өткен Ғасырлар пернесінің жыршысы атты академик, композитор А.Қ.Жұбановтың 100-жылдығына арналған республикалық ғылыми конференция жұмысына баяндамамен қатысты.

2006 ж. Бишкек қаласында өткен 6-ой Форума сотрудничества в области экономики, лингвистики и электронной среды в тюркском мире атты Манас атындағы Қырғыз-Түрік университеті және Түркі мәдениетін Зерттеу Орталығы ұйымдастырған Халықаралық ғылыми-теориялық конференцияда баяндама жасады.

2006 ж. Парижде өткен Халықаралық ЮНЕСКО ұйымының шақыруымен және ҚР Ақпарат және мәдениет министрлігінің қолдауымен ҚР-нің Ресми коммисиясының мүшесі ретінде академик Ахмет Жұбановтың 100 жылдығына арналған ғылым мен мәдениет саласының құрметті күндеріне қатысты (2006 жылдың 12-17 қазаны).

2007 ж. Алматыдағы ҚР БҒМ А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білім институтында өткен академик, филология ғылымдарының докторы, профессор Ө.А.Айтбаевтың 70 жылдығына орай ұйымдастырылған Мемпекеттік тіл саясаты: терминология, аударматану, ресми құжат тілі атты Халықаралық ғылыми-теориялық конференцияға баяндамамен қатысты.

2007 ж. Алматыдағы ҚР БҒМ А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білім институтында өткен филология ғылымдарының докторы, профессор Т.С.Жанұзақовтың 80 жылдығына орай ұйымдастырылған Қазақ тілінің лексикология, лексикография, фольклортану мен көркем аударма мәселелерінің қалыптасуы мен болашағы атты Халықаралық ғылыми-теориялық конференция жұмысына баяндамамен қатысты.

2007 ж. Алматыдағы ҚР БҒМ А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білім институтында өткен І.Кеңесбаев, М.Балақаев, Ғ.Мұсабаевтың 100 жылдығына орай 2007 жылы қазан айының 17-18 күндері А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтында өткен Түркітану мен қазақ тіл білімінің өзекті мәселелері атты халықаралық ғылыми-теориялық конференцияда баяндама жасады.

Ғылыми, педагогтік және қоғамдық қызметі туралы қысқаша очерк

Күздің бір қара суық күнінде – 13 қарашада жарық дүниеге іңгәлап бір нәресте келді. 19 қараша күні перзентханадан алып келген баласын әкесі құшырлап иіскей берген сәтте сол кезеңнің әзірейілдеріндей болып көрінетін НКВД адамдары сау ете қалды. Үй ішін тас-талқан етіп тінтіп, қағаз біткеннің барлығын жинап алып, алмағанын жыртып, алды 11-12-лерде соңы алты күндік алты баланың үрейін ұшырып, аналарын көз жасына буып, үй иесін ала жөнеледі.

Оқиға мекені – Алматы қаласы, уақыты – 1937 жыл еді, ал шаңырақ иесі – сол кездің өзінде Одаққа аты танымал түрколог әріптестерімен терезесі тең тұрған ғалым, профессор Құдайберген Жұбанов болатын.

Қазір әңгіме тірегі болып отырған сол, әкесінен алты күндігінде қалып, заман мен өмірдің небір қырларын өтіп, еңбегімен, талабымен, таланытымен көрінген жақсы ғалым үлгілі ұстаз, филология ғылымдарының докторы, А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтының бас ғылыми қызметкері, профессор Асқар Құдайбергенұлы Жұбанов!

Тек бір отбасы өмірінде ғана емес, бүкіл қазақ халқының қиын да қилы тірлік-болмысында есте қалатын бұл екі оқиғаның аралығында өткен 70 жыл қасқағым сәттей. Бұл – бір қарағанда. Екінші қырынан үңіле көз жүгіртсек, қаншама ауыр жүк арқалаған жылдар, жан таласа өткен іс-қарекеттер күнделікті тұрмыста бастан кешкен тапшылық пен талпыныс, қаза мен қайғылы тұстар өтпеді дейсің?!

Асқар үш айлығында-ақ жер аударылып, туған қаласы Алматыдан әке-шеше отаны – Ақтөбе өлкесінен бір-ақ шығады. Дәлірек айтсақ, 1922 жылы Қызыл Отау деген жаңа орында Құдайберген жігітпен некесі қиылған үлбіреген ақ құбаша сұлу жас қыз Раушан енді алты баланың анасы болып толыға түскен шағында халық жауының әйелі болып шыға келеді. Әрі қарай өзі де ұсталып, лагерьлерге айдалудан, балаларының детдом деген аты суық үкімет құзырындағы үйлерге таратылып кетуінен сақтанып, алты баланы Алматыдан ала жөнелген Раушан жеңгейдің басына ауыртпалық мықтап түседі. Колхоздың қара жұмысына жегіліп, ауыр қайғы-қасірет шегіп жүргенде сүті қайтып кетеді. Асқар ана сүтін де еме алмай, кәдімгі резеңкі еміздікті де көрмей (сол кезде ауылда емізік қайдан болсын), сиыр сүтін қасықпен жұтып, нәресте шағын өткізді. Сәби Асқарды апасы (әпкесі) 12-13 жастағы Мүслима, 8-10 жастардағы ағалары Ақырап пен Есет арқалап өсіреді, ойнатады, жұбатады, еркелетеді. Өздері де балалық шақтан озбаған «тәрбиешілерінің» оны ойыншық көріп (Мүслиманың сөзі) жұлқылағандары ананың аялы алақанын, әкенің иығына мінгізіп, төбесіне шығарғанын жоқтатпағандай еді.

Сөйтіп, Асқар өсе бастайды. Мектепке барады. Бірақ мектеп жылдары да біркелкі, бір жерде өтпейді. Ауылда да, қалаларда да оқиды. Әсіресе апасы Мүсилима институтты бітіріп, Петропавл қаласына жұмысқа барғанда, апасы мен іні, сіңлілерін көшіріп алады. Асқар Петропавлдағы қазақ мектебіне барады, бірақ ғажабы – бұл мектепте барлық пән қазақ тілінде оқытылғанымен, математика, физика, химия сабақтарын орыс мұғалімдері оқытады. Медальдың екі жағы болады деп орыс ағайындар айтқандай, мұндай шала тілді мектептің пайдасы да тиді – дейді Асқар. Осы сабақтарды орысша оқудың нәтижесінде ол орыс тілін де жақсы меңгеріп алады. Ал физика, математика пәндері үшін орысша жақсы білудің күні бүгінге дейін қажет болып отырғандығын жасырмайық, өйткені оқу орындарында оқулықтар мен қосымша құралдардың көбі орыс тілінде екендігі, оқытушылардың да көбі (қазағы да) орыс тілділер екендігі мәлім. Осы себептен бе, әлде адамның өзіне белгісіз бір нәрсеге бүйрегі бұрып тұратын құдайдың құдіретінен бе, әйтеуір Асқар физика пәнін жақсы көреді, радиотехникамен шұғылданып, қысқасы, техникалық білім алуды қалайды. Тау-кен институтына түспек болып емтиханды ол жақсы тапсырады, бірақ… пайдалы қазбалар, табиғи байлықтар ол кезде стратегиялық мәні бар болғандықтан, бұған «халық жауларының ұрпақтары» қабылданбайды. Ағасы Есеттің кеңесімен бір кезде әкелері жұмыс істеген Абай атындағы ҚазПИ-дің математика факультетіне түседі. Жақсы бітіреді. Алматыдағы Мемлекеттік ауылшаруашылық институтына жоғарғы математика кафедрасының ассистенті, оқытушысы болып жұмысқа кіріседі. Онда 7 жыл істейді.

Кейде бір мақсатты ойлауын адам ойлайды, ал тағдыр (жазмыш) өз дегенін істеттіреді ғой, немесе кей-кейде, кездейсоқтық атты мықты құбылыс күш көрсете ме, Асқар кенет қазақ тілін математикалық әдіспен, оның ішінде математикалық статистика мен ықтималдылықтар теориясы әдістерімен зерттеу жолына бет бұрады. Бұған Алматыда өткен бір ғылыми конференцияның және оған келген Сөз статистикасы (Статистика речи) атты Бүкілодақтық топты басқаратын атақты профессор Раймонд Генрихович Пиотровский мен математик қазақ ғалымы Қалдыбай Бектаевтармен кездесіп, әңгімелескені себепкер болады. Кездейсоқ конференция, кездейсоқ жүздесулер Асқардың ғылымдағы жолын бұрып әкетеді. Бүгінгі қазақ тілтаным саласында Асқар Жұбанов еңбектерінің орны айрықша деп санап, жоғары бағалап отырғанымыздың себебі – Асқар Жұбанов тіл білімінің бүгінгі таңдағы маңызы зор, аса қажет жаңа саласын бастаушылардың бірі ғана емес, оны әрі қарай алып барушы нағыз маман екендігі. Бұл салалар – қолданбалы лингвистика, компютерлік лингвистика. Қазақ тілін қолданбалы тіл білімінің статистика, формалды модельдер, мәтін лингвистикасы атты салаларына қатысты зерттеу, бұлар бойынша оқу құралдарын жазу – ғалымның зор табысы. Бұл табыс осы оқулықтардың қазақ тілінде жазылғандығымен де бағасы арта түседі. Көпшілігіміз жете түсіне бермейтін формалды логика дегенді тіл ғылымына қарай бұру, тілді (атап айтқанда, қазақ тілін) зерттеуде математикалық әдістерді қолдану, соның нәтижесінде «машиналық аударма» деп аталатын ғылым саласын өмірге әкелгендігімен де Асқар Жұбановтың еңбегі жоғары бағаланады. Бұл оқу құралдары (қазақ тіліндегі тұңғыш оқулықтар десек те болады) филология факультеті студенттері мен магистранттарына қолданбалы лингвистика мамандарына, компьютер мүмкіндіктерін қоғамдық ғылымдар салаларына, оның ішінде қазақ тіл білімінде қолданумен айналысатын мамандарға арналған. Ең бір құндылығы – бұл оқу құралдарының бүгінгі күнде оқу процесінде қолданылып жатқандығы. Осы пән салаларынан профессор Асқар Жұбановтың бірнеше жылдан бері әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті мен ҚР БжҒМ Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті, Магистратура және PhD докторантура институтында дәріс оқып, жастарды тәрбиелеп жатқандығын да атап айтуға болады. Мемлекеттік тіл дәрежесіндегі бүгінгі қазақ тілінің қызметін күшейту ісінде тіл білімінде қолданбалы теорияларды дамытудың мәні зор, заман талабы екендігін күнделікті өмірден көріп отырмыз.

Тіл мамандарының ең талантты дегендерінің ішінде екінің бірі бара алмайтын бұл саладағы мүшелі той иесінің жаңадан жол салып, бастау көздердің бірі болуында екі-үш фактордың мәнін атау керек: бірі – бұл іске математик маманның кірісуі, екіншісі – математиктің тіл білімі сияқты гуманитарлық ғылым саласының негізгі қағидаларын, тармақтарын, теориялық тұғырлары мен практикалық қажеттіліктерін бірден жақсы игеріп (оқып), танып алған қабілет-дарыны, үшіншіден, қазақ тіл білімі саласын заман талабына сай дамытуға үлес қосу (дәлірек айтсақ, жол салу) сияқты ғылыми мақсат қоюы. Ал мұндай мұрат-мақсатты қоюға, сірә, әке жолын жалғастыру, Жұбанов деген ата атын жоғары ұстау сияқты жазылмаған адами заңның талабы да болған болар.

Әке жолы демекші, кейінгі жылдардағы ізденістерге қарағанда қазақ тілтанымының бүгінде қолға алынып, кеңінен зерттеу нысандарына айналып жатқан жаңа салаларының зерттеудегі жаңа әдіс-амалдарының алғашқы ұшқындары әкесі Құдайберген Жұбановтың еңбектерінен көрінетіндігі белгілі болып отыр. Әрине, оларда қазіргі терминдер, XX ғасырдың екінші жартысындағы ғылыми жаңалықтар орын алмағандығы да белгілі, ал негізгі идея ғылыми сұраныс-қажеттік дегендердің ұшқынын, идеясын проф. Құдайберген Жұбанов еңбектерінде айтарлықтай көзге түседі. Қазіргі кезде көбірек назар аударылып жүрген валенттілік теориясы, деривация құбылысы, функционалдық грамматика, лингвистикалық статистика дегендердің алғашқы көрінісі проф. Құдайберген Жұбановтан табылатындығын Қ.Бектаев, А.Белботаев, Т.Ысмайыловтардың, сондай-ақ А.Жұбанов пен С.Мырзабековтің мақалаларынан көреміз. Әсіресе бұл топта дәлелді де, айқын пікірлерді проф. Асқар Жұбанов айтып келеді.

Құдайберген Жұбанов балаларында, әсіресе Есет пен Асқар әкелерінің ұшығы көрінген идеяларын жүзеге асыру, әке бастап берген ғылыми тармақтарды әрі қарай дамыту, дұрыстығын дәлелдей түсу айрықша сезіледі. Бұл өзгелерге өнеге, кейінгі жастарға үлгі болатын іс-қарекеттер.

Табиғи талантын таныту, қолға алған жұмысын мұқият, адал орындау, әр іске үлкен жауапкершілікпен қарау, еңбегінің жемісін (жеңісін де) көрсете алу жағынан ағасы Есет сияқты, Асқар Жұбанов та әке алдында парызы мен қарызын өтеп отыр. Мұны Асқар сонау 1973 жылы кандидаттық диссертация қорғаған алғашқы адымында көрсеткен болатын. Әр алуан заңнан аттап қия баспайтын сол кезең түгіл, қазіргі кезде батылымыз бармайтын бір оқиға – сол қорғау үстінде бас сарапшы, атақты ғалым Р.Г.Пиотровскийдің бұл кандидаттық жұмысты өте жоғары бағалап, докторлық жұмысқа сай, бірден докторлық дәрежеге ұсынуға болар ма еді дегені болатын. Мұндай пікірді біз кейінгі-соңғы ешбір қорғауда естіген жоқпыз. Ал асықпай жүріп, үлкен жетістіктермен (тың тұжырымдар, теориялық-ұстанымдар, практикалық ұсыныстармен) 2002 жылы қорғаған докторлық диссертациясы да кезіміздегі ең таңдаулы, ең қажет ғылыми еңбек деп танылғанын көптеген рецензия-пікірлер, сол диссертацияның негізгі қағидаларына сүйеніп жазылып жатқан еңбектер көрсетіп отыр.

Асқар Жұбановтың докторлық дисертациясы тіл білімінің жаңа саласы мәтін лингвистикасы тұрғысынан жазылған. Қазақ тілінің келелі мәселелерінің біріне жататын мәтіннің мазмұндық құрылымының түзілуін абзацтық деңгейде қарастыруға және қазақ мәтінінің семантикалық көрінісін бейнелеу мен оның туындау мүмкіндіктерінің формалды принциптерін анықтауға арналған.

Бұл жұмыстың аса маңызды жақтары ҚР Жоғары аттестациялық комитетінің Бюллетенінде Президиум атынан арнайы аталып өткен болатын (№3, қыркүйек, 2003). Онда: зерттеу жұмысының нәтижесі қазақ тілінің қолдану аясын кеңейтуге өз ықпалын тигізетіні және оның қазіргі заманғы ақпараттық технологиялардың жаңа сұраныстарынан туындап отырғаны жайлы айтылған.

Асқар Жұбановтың еңбек авторларының бірі болып қатысуымен М.О.Әуезовтің «Абай жолы» романының жиілік сөздігі (1979), М.О.Әуезовтің 20 томдық шығармалар текстерінің жиілік сөздіктері (Алматы, Түркістан, 1995), Қуманша-қазақша жиілік сөздік (Алматы, 1978) жарық көрді. Жиілік сөздіктер тек статистикалық мәлімет алу тұрғысынан ғана емес, лексикалық қазынаны құрайтын сөздердің қолданыс әлеуеті, ескі-жаңалығы, сүйегі (тегі), номинативтік (лексикалық, түпкі) мағынасынан өзге стильдік қызмет ету қарекеті сияқты тілтанымның өзге де салаларында пайдалануға болатын таптырмас қымбат материал болып саналады. Бұл тұрғыдан алғанда көрсетілген жиілік сөздіктер аса қажет құралдардың бірі.

Бұлардан басқа ғалымның негізгі теориялық-танымдық еңбектерін қайталап атасақ, олар мыналар: Квантитативная структура казахского текста (опыт лингвистического анализа на ЭВМ). – Алма-Ата: Наука, 1987. –147 с.; Основные принципы фомализации содержания казахского текста. – Алматы, 2002. 250 с.; Қолданбалы лингвистика: қазақ тілінің статистикасы ( 1-басылымы 2004, 2-басылымы 2007); Қолданбалы лингвистика: формалды модельдер (2006, 2007ж); Компьютерлік лингвистикаға кіріспе (2007). Ал әр алуан жинақтарда, журналдарда жарияланған жүзден аса мақалаларының да ғылыми құндылығы мен қажеттігін атауға болады.

БжҒМ А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтына аспирант болып келгеннен бері Асқар Жұбановтың бір ғылыми мекемеде қызмет етіп жүргеніне міне 45 жылға аяқ басып отыр екен. Аспиранттық кезеңін Минск қаласындағы шет тілдер Институты жанында өткізіп, кандидаттық диссертациясын қорғауынан сәтті өтіп, кіші ғылыми ғылыми қызметкерден бас ғылыми қызметкерге, бөлім меңгерушісі дәрежесіне дейін көтерілді.

Тіл білімі институтының табалдырығын аттағаннан бері А.Жұбанов қазақ тілінің қолданбалы саласының жаңа бағытына қатысты тақырыптарға ғылыми жетекшілік етіп келеді. Соңғы жылдары компьютерлік лингвистика бойынша қазақ тілінің ТІЛ – ҚАЗЫНА атты компьютерлік базасын іске қосу жолында аса нәтижелі жұмыстар атқаруда.

Әке жолы демекші, тағы бір таңғажайып құбылысты айтайық. Мен Құдайберген Жұбановтың өмірі мен ғылыми жолы туралы 1965 жылдан бері танысып, әр кез жазып, баяндамалар жасау барысында ғалымның феномендік тұлғасын көрдім де «сан қырлы, саңлақ ғалым» деп атадым. Сан қырлы дейтініміз – құдай оның бойына көп дарын дарытқан; алдымен, тілге деген үлкен таланты болған, сол таланттың арқасында 2-3 жылда орыс тілін меңгеріп алады, Ленинградта аспирантурадағы екі-үш жылда неміс, моңғол, грузин, чуваш, коми, тіпті жапон тілдерін үйрене бастайды, ұзын-ырғасы екі жылдай медреседе оқып, араб, парсы, шағатай, түрік, татар, башқұрт тілдерін игеріп кетуі осы қабілеттің күші болар. ҚазПИ-де профессор болып жұмыс істей жүріп ұйғыр тілінде үйреніп, оның оқулығын жазып бермек болады, дунған тілінің маманын даярлауға кіріседі. Әкелерінің бойындағы осындай полиглоттық қабілет ұлдары Есет пен Асқардың тіл маманы болып қалыптасуларына ықпал етсе керек.

Әкенің тағы бір қасиеті – өнер иесі болғандығы: өнердің “көкесі” ақындық дарын, кейін дамытпаса да, бала кезінен бастап, жігіт шағында құрбы-құрдастарына әзіл-қалжыңдар жазып жүреді, ел аузынан өлең-жырларды жазып алып жинайды, өзі де өлең, әңгіме жазады т.т. Осы «қылық» Есет пен Мүслимада да бар екен. Мүслиманың әкесі туралы поэмасы көркемдігі жағынан да, идеясы мен мазмұны жағынан да ешбір әдеби туындыдан кем емес. Ал Есеттің ақындығына Тіл білімі институтының қызметкерлері тәнті болатын, ол қабырға газетін шығарған кезде екі-үш күнге дейін онда жарияланған Есеттің өлең шумақтары Институттың коридорын күлкімен жаңғыртып жататын.

Құдайбергеннің алғашқы ұстаздарының бірі Абдолла Беркінов: Құдайберген сурет өнеріне өте шебер болды депті. Темір, Жұрын аудандарының қорымдарындағы құлпытастарда сақталған жазулардан Құдайберген Жұбановтың қолын қазірге дейін табуға болады. Әкелерінің суретке деген дарынын үлкен ұлы Ақырап иеленді.

Құдайберген Жұбанов ең алдымен ұстаз, тәрбиеші, педагогтік еңбегімен жақсы танымал болды. Тұңғышы Мүслима – осы жолды қалап алды. Профессордың бойында математика, экономика сияқты салаларға қызығушылық та болғанын зерттеушілер мен туған інісі Ахмет Жұбанов айтқан болатын. Асқар – математик, Қызғалдақ – экономист деген сияқты әке бойындағы дарын ұшқындарын балаларына аманат етіп кеткендей! Бұл – бір табиғат ұсынған ғажайып құбылыс, сол құбылыстың бір куәсі бүгінгі мерейтой иесі болып отырғанына алла тағалаға мың рақмет айтамыз.

Адам өзі өрекпіп көрсетпесе де, даурығып дәлелдемесе де, ең мықты ғалым оның бойында жатқан небір жақсы қасиеттері барлардан шығатын сияқты. Жұбановтар әулетінің қай өкіліне қарасақ та, үлгі тұтарлық кісілік ұстамдылық, талаптылық пен таланттылық, еңбекқорлық қасиеттерді көреміз. Өздерін жоғары орынға апарған да, біздерді сүйсіндірген де осы қасиеттер болар.

Өмірде кездесіп жататын өлім-қаза, ауру-сырқау сияқты ауыр жүктерді көтере білу де адамға үлкен сын. Осының бәрі нар көтерер жүк болса, сол жүкті де Асқар көтеріп келеді. Заман мен солақай саясат сынынан өте білген ғалым-азамат тағдыр сынына да арқасын төсеп отыр. Өмірдің жақсы да, жаман да жақтарын басымнан кешірдім, бірақ оның қиын тұстарының бәрі де әкемнің нақақтан «халық жауы» аталуымен салыстырғанда түк те емес сияқты – дейді Асқар бір толғанысында.

Асылдың сынығы, тұлпардың тұяғы, өзі де сом асыл – мықты ғалым, атаулы азамат, үлгілі ұстаз Асқар Құдайберген баласы, қазақ халқы мақтанышпен қастерлеп атайтын Жұбановтар әулеті деген қымбат атты жоғары ұстап, кейінгі ұрпақтарға жеткізе бер, ұзақ-ұзақ жасап, әлі де том-том еңбек жазып, топ-топ шәкірт дайындай бер деп ағалық, үлкендік бата-тілегімізді білдіреміз.

Еңбектерінің хронологиялық көрсеткіші

1967

1. Частотные словари и информационные характеристики языка // Тезисы докладов научно-теоретической конф. профес.-препод. состава Чимк. пед. инст., - Шымкент, 1967. - С. 107-108. (К.Б.Бектаев және т.б. бірге).

1968

1. Автоматизация некоторых лингвистических процессов // Вестник АН КазССР, - Алма-Ата, 1968, (9, - С. 31-36. (А.В.Зубовпен бірге).
2. К вопросу об автоматизации лингвистических исследований // Материалы первой научной конференции молодых ученых АН КазССР. - Алма-Ата: Наука, 1968. - С. 442-443.

1969

1. О некоторых путях вскрытия вероятностно-статистических закономерностей в современном казахском языке // Материалы всесоюз. конф.: Статистическое и информационное изучение тюркских языков (СИИТЯ), - Алма-Ата, 1969. - с. 85-86.
2. О частотности формообразовательных аффиксов существительных казахского языка // Материалы всесоюз. конф.: СИИТЯ, - Алма-Ата, 1969. - С. 50-51. (А.Ахабаев, С.Мирзабековпен бірге).
3. Статистическа аффиксов имен прилогательных // Материалы всесоюз. конф.: СИИТЯ, Алма-Ата, 1969. - С. 47-50. (Р.Шойбековпен бірге).

1970

1. Структурно-статистическая модель описания грамматических категорий тюркских текстов // Материалы Всесоюз. науч. конф. Часть І: Структурно-математические методы моделирования языка, Киев, 1970. - С. 13-14. (Қ.Б.Бектаев, А.Ахабаев, С. Мирзабековпен бірге).
2. Автоматическое построение частотных словарей (прямого и обратного) // Вестник АН КазССР, Алма-Ата, 1970. - C. 48-53. (К.Б.Бектаев, А.В.Зубовпен бірге).
3. Универсальная программа получения на ЭВМ "Минск-22" алфавитно-частотного списка сочетаемости графем // Материалы второй научной конференции молодых ученых АН КазССР, Алма-Ата, 1970. - C. 512-513.

1971

1. Исследование статистической структуры тюркского текста // Материалы всесоюз. конф.: Автоматическая переработка текста методами прикладной лингвистики. Кишинев, 1971. - С.17-18. (А.Ахабаев, Қ.Б.Бектаевпен бірге).
2. Информационное и статистическое изучение тюркских языков // Вестник АН КазССР, - Алма-Ата, 1971. - С. 82-84. (А.В.Зубов, С.Мирзабековпен бірге).
3. Сөздік қорымыз қанша? // Білім және еңбек, Алматы: 1971, (8, - С. 14-15, 28-29. (С.Мырзабековпен бірге).

1972

1. Математика және музыка. “Білім және еңбек”, №3. Алматы, 1972.

1973

1. Статистическое исследование казахского текста с применением ЭВМ (на материале романа М. Ауэзова "Абай жолы"): Автореф. дисс. канд., фил. наук. - Алма-Ата, 1973. - 37 С.
2. Вероятностные законы распределения классов слов казахского текста // - Трудах VII Всесоюзной школы-семинара: "Автоматическое распознавание слуховых образов", Алма-Ата,1973.-С.139-145. (Қ.Б.Бектаевпен бірге).
3. Становление статистического метода в казахском языкознании // Статистика казахского текста. - Алма-Ата: Наука, 1973. - C. 14-22.
4. Статистика лексико-морфологических форм прилагательных в романе М.Ауэзова "Абай жолы" ("Путь Абая") // Статистика казахского текста. Алма-Ата: Наука, 1973. - C. 231-248.
5. Индексация и кодирование текстовой информации для ввода в ЭВМ // Статистика казахского текста. Алма-Ата: Наука, 1973. - C. 250-262. (Қ.Бектаевпен бірге).
6. Задача получения на ЭВМ частотных списков лингвистических единиц // Статистика казахского текста. Алма-Ата: Наука, 1973. - C. 263-298.
7. Вероятностно-статистическое моделирование тюркских текстов // - Статистика казахского текста. Алма-Ата: Наука, 1973. - C. 299-328. (Қ.Б.Бектаевпен бірге).
8. О частотных списках графемно-фонемных сочетаний // Статистика казахского текста. Алма Ата: 1973. - C. 612-629. (Қ.Б.Бектаевпен бірге).
9. Распределения частот появления сочетаний знаков в Орхоно-Енисейской письменности. - В кн // Статистика казахского текста. Алма Ата: Наука, 1973. - C. 630-634. (Е.Агмановпен бірге).

1974

1. Кибернетика и лингвистика // Материалы третьей научно-теоретической конференции молодых ученых АН КазССР. Часть ІІ. Алма-Ата: Наука, 1974. - C. 245-247.

1976

1. Информационно-статистическая типология тюркского текста // Советская тюркология и развитие тюркских языков в КСРО // Тезисы докладов и сообщений Всесоюзной тюркологической конференции. Алма-Ата: Наука, 1976. - C. 305-307. (К.Б.Бектаев, Пиотровскиймен бірге).

1978

1. Куманша-қазақша жиілік сөздік. Алматы: Ғылым, 1978. - 217 С. (А.Қ Құрышжанов., А.Б.Белботаевпен бірге).
2. Опыт реализации микрословарей для машинного перевода английских патентов по химии полимеров. Сб. Проблемы машинного перевода. Махачкала: изд-во “Дагестанский университет”, 1978. –С. 17-19. (Қ.Б.Бектаев және т.б. бірге).

1979

1. К вопросу о графемной статистике казахского текста // Вопросы казахской фонетики и фонологии. Алма-Ата: Наука, 1979. - C. 79-86.
2. М.Әуезовтің "Абай жолы" романының жиілік сөздігі. Алматы: Ғылым, 1979. - C. 336. (Қ.Б.Бектаев, С.Мырзабеков, А.Б.Белботаевпен бірге).

1980

1. О ходе подготовки к составлению словаря языка М.О.Ауэзова (функции ЭВМ). Материалы научного семинара: "Статистическая оптимизация преподования языков и инженерная лингвистика". Шымкент: 1980. - С. 193-195.
2. Преобразование с помощью ЭВМ казахских текстов в фонетическую запись // Материалы семинара: "Статистическая оптимизация преподования языков и инженерная лингвистика". Шымкент: 1980. - С. 317-318. (Ә.Жүнісбекпен бірге).
3. Состояние и перспективы исследования тюркских языков с применением статистико-инженерных методов // Всесоюзная тюркологическая конференция, тезисы докладов и собщений. – Ташкент, изд-во “Фан: Узбекской ССР. – С. 119-121. (Қ.Б.Бектаев, С.А.Ризаевпен бірге).
4. По каменистым тропам науки (проф. К.Б.Бектаеву 60 лет). В газете “Южный Казахстан”. Шымкент (28.11.1980), 10 м/п стр. (О.Жаутыков, І.Кеңесбаевпен бірге).
5. Желісті жол (проф. Қ.Б.Бектаев – 60 жаста). “Оңтүстік Қазақстан” газетінде. Шымкент (28.11.1980), 10 м/бет. (О.Жаутыков, І.Кеңесбаевпен бірге).

1981

1. К вопросу о выделении ключевых слов научного текста. В сб.: Экспериментальный анализ устных и письменных текстов. – Минск, 1981. –С. 131-134.

1982

1. Использование ЭВМ в авторской лексиографии // Тезисы докладов Всесоюзной конференции: Переработке текста методами инженерной лингвистики. Минск: 1982. - С. 135-137. (Қ.Б.Бектаев және т.б. бірге).

1987

1. Квантитативная структура казахского текста. Алма-Ата: Наука, 1987. - 147 С.
2. О частотных словарях трех стилей казахского языка // Вторая Всесоюзная конференция по созданию машинного фонда русского языка (тезисы докладов). – М., 1987. – С. 109-110.

1988

1. Подготовка тюркоязычного текста для получения словоуказателя произведений индивидуального писателя на ЭВМ. Советская тюркология. Баку. 1988. – С. 115-122.
2. О создании машинного фонда казахского языка // Материалы рабочего совещания: Машинные фонды языков народов КСРО. Тбилиси: 1988. - С. 16-17. (С.А.Ускомбаевпен бірге).
3. О проблеме создания машинного фонда тюркских языков // Mатериалы рабочего совещания: Машинные фонды языков народов КСРО. Таллин: 1988. - С. 4-5.

1989

1. Создание словарной базы данных обще- и межтюркских моносиллабов: к проблеме разработки машинного фонда тюркских языков // Третья Всесоюз. конф. по созданию машинного фонда русского языка. Часть ІІ. Москва: 1989. - С. 129-132. (Е.З.Кажибеков, С.А.Ускомбаевпен бірге).
2. Количественный анализ высокочастотных местоймений казахского языка // Статистическая лексикография и учебный процесс. – Киев КГПИИЯ, 1989. –С 63-65.

1990

1. О лингвистических исследованиях с применением вероятностно-статистических методов в тюркских языках // Статистика казахского текста. Выпуск ІІ. Алматы: Ғылым, 1990. - C. 21-31. (А.Б.Белботаев, З.А.Сиразитдиновпен бірге).
2. Түркі тілдерінің машиналық қорын жасаудың алғышарттары // Статистика казахского текста. Выпуск ІІ. Алматы: Ғылым, 1990. - C. 31-42.
3. Текст лингвистикасы жайында // Статистика казахского текста. Выпуск ІІ. Алматы: Ғылым, 1990. - C. 118-125.
4. Автоматический анализ морфологии казахской словоформы // Статистика казахского текста. Выпуск ІІ. Алматы: Ғылым, 1990. - C. 148-156. (С.А.Ускомбаевпен бірге).
5. Алгоритмизация задачи получения на ЭВМ фонетической транскрипции казахского текста// Тезисы докладов І Всесоюз. конф.: "Тюркская фонетика-90". Алма-Ата, 1990. - С. 35-36. (С.А.Ускомбаевпен бірге).
6. Использование ЭВМ для выделения опорных слов текста // Тезисы докладов Всесоюзной конференции: Актуальные проблемы компьютерной лингвистики // Тартуский универ. Тарту, 1990. - С. 49-50.
7. Автоматический отбор опорных слов текста в целях оптимизации обучения казахскому языку // Тезисы докладов Всесоюзной конференции: Использование ЭВМ в научной и учебной работе гуманитарных вузов. Минск, 1990. - С. 67-68.
8. Алгоритмизация процедуры морфологического членения казахской словоформы // Тезисы докладов Всесоюзной конференции: Использование ЭВМ в научной и учебной работе гуманитарных вузов. Минск, 1990. - С. 87-88. (С.А.Ускомбаевпен бірге).

1992

1. Формализация процедуры построения текстов естественного языка // Научные приборы и автоматизация научных исследований. Алма-Ата: Ғылым, 1992. - C. 190-196. (А.В.Зубовпен бірге).

1995

1. М.О.Әуезовтің 20 томдық шығармалар текстерінің жиілік сөздіктері. Алматы-Түркістан: 1995. - 346 C. (Қ.Б.Бектаев, С.Мырзабеков, Белботаевпен бірге).
2. Тіл жиілік сөздігі. Абай. Энциклопедия. – Алматы: “Қазақ энциклопедиясының” Бас редакциясы, “Атамұра” баспасы, 1995. – 720 бет.

1997

1. Әуезов тілінің сөздіктерін жасау тәжірбиесі // Вестник КазГУ. Серия филологический., Алматы: 1997, №8. - C. 18-28. (С. М.Мырзабековпен бірге).

1998

1. Машиналық аударма // Қазақ тілі. Энциклопедия. IDK - TIPO. Қазақстан даму институты. Алматы, 1998. - Б. 268-269.
2. Математикалық тіл білімі // Қазақ тілі. Энциклопедия. IDK - TIPO. Қазақстан даму институты. Алматы, 1998. - Б. 267.
3. Қолданбалы тіл білімі // Қазақ тілі. Энциклопедия. IDK - TIPO. Қазақстан даму институты. Алматы, 1998. - Б. 240.
4. Проф. Қ.Жұбанов және қазақ тілін зерттеудің кейбір қолданбалы тәсілдері // Mатериалы республиканской научн. конф. "Жубановские чтения" - "Жұбанов тағылымы". Ақтобе, 1998. - C. 51-56.
5. Тіл теориясы кезек күттірмейтін мәселе // Жас Алаш, 15 желтоқсан 1998 жыл.

1999

1. Қ.Жұбанов және қазақ мәтін мазмұнын статистикалық тәсілмен анықтау // Материалы республ. научно-теоретической конф., посвящен. 100-летию К.Жубанова: "Құдайберген Жұбанов және қазақ тіл білімі". Алматы: Арыс. 1999. - C. 102-108.
2. Проф. Құдайберген Жұбановтың буын теориясы және оның компьютерлік лингвистикадағы орны // Материалы республ. научно-практической конф., посвящ. 100-летию К. Жубанова: Мемлекеттік тіл: терминология, іс қағаздары мен бұқаралық ақпарат құралдарының тілі. Астана: 1999. - С. 298-305.

2000

1. Основные процедуры формализации содержания казахского текста // Материалы межвузовской научно-практической конференции (3-4 ақпан 2000) "Актуальные проблемы теории и практики перевода в контексте современности". Алматы, 2000. - C. 249-252.

2001

1. К проблеме семантической классификации знаменательных классов слов казахского языка // Известия МОиН РК НАН РК, Алматы, 2001, №2. - C. 13-30 .
2. Статистическое исследование казахского текста на уровне абзацев // Тілтаным / Языкознание, Алматы, 2001, №2. - C. 35-41.

2002

1. Формальное описание словарной статьи автоматического словаря казахского языка (АСКЯ) // Тілтаным / Языкознание. Алматы, 2002, №2. - C. 20-31.
2. Основные принципы формализации содержания казахского текста. Алматы, 2002. - 250 C.
3. Основные принципы формализации содержания казахского текста // Автореф. дис. на соиск. д.ф.н. - Алматы, 2002. - 57 c.
4. Основные принципы формализации содержания казахского текста. //Материалы Республиканской научно-теоретической конференции "Жұбанов тағылымы-V". Актобе, 2002. - С. 40-42.
5. Формальное описание структуры автоматического словаря казахского языка // Материалы Республиканской научно-теоретической конференции "Жұбанов тағылымы-V". Актобе, 2002. - С. 26-30.

2003

1. Инженерлік тіл білімінің кейбір мәселелері // Абай атындағы Алматы университетінің 75 жылдығына арналған халықаралық ғылыми-теориялық және әдістемелік конференцияның материалдары, 16-17 мамыр 2003 ж. - Алматы, 2003, 25-28 б. (Ж.Н.Кемеровамен бірге).
2. Тіліміздің компьютерлік қорын жасау керек. "Ана тілі", №45,13 қараша, 2003, 6 комп.стр. (газеттің толық бір беті, 9 бетте).
3. «Адам-компьютер-адам» жүйесіндегі табиғи тіл қызметінің ерекшеліктері. – Алматы, «Ғылым». ҚР Ұлттық ғылым академиясының «Хабарлары», Тіл, әдебиет сериясы. 2003. № 4, 3-11 бб.
4. Компьютерлік лингвистика және қазіргі қазақ тіл білімі. ҚР БжҒМ А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтының «Тілтаным» журналы, Алматы, 2003, № 3(11), шілде-тамыз-қыркүйек. 28-36 бб.

2004

1. Қазақ тілінің компьютерлік – көп тармақты әрі терең автоматтандырылған тілдік жүйе // «Сәрсен Аманжолов және қазақ филологиясының өзекті мәселелері» атты С.Аманжоловтың туғанына 100 жыл толуына арналған Халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдары. 25 қараша. 2003 ж. Алматы: Дайк-Пресс, 2004. 430-438 бб.
2. Абзац – мәтін құрылымының негізгі семантикалық компоненті. «ХАБАРШЫ», филология сериясы, №4 (76), Алматы, «Қазақ университеті», 2004 ж., 60-63 бб.
3. Мәтіннің негізгі статикалық мазмұны және оның формалды сипаты // «Ахмет Байтұрсынұлы және қазақ филологиясының мәселелері» атты халықаралық ғылыми-теориялық конференция. – Алматы: Арыс, 2004. 172-178 бб.
4. Тілді логикалық талдау бағытының кейбір мәселелері. «Қазақтың ұлттық әдеби тілі: бүгіні мен болашағы» атты акад. Р.Ғ.Сыздықтың 80-жылдығына арналған республикалық ғылыми-теориялық конференция. - Алматы, «Қазақ университеті», Әл-Фараби атындағы ҚҰУ-ның «ХАБАРШЫ», филология сериясы, №5 (77), 2004, 37-43 бб.
5. Қолданбалы лингвистика: қазақ тілінің статистикасы. Оқу құралы. –Алматы, «Қазақ университеті», 2004, - 209 бет (13,06 б/т).
6. Қолданбалы лингвистика пәні және оның негізгі бағыт-бағдары // «Академик Рәбиға Сыздық және қазақ тіл білімі мәселелері» атты халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдары. «Арыс» баспасы, Алматы. 2004, 179-183 бб.
7. Қазақ мәтінінің ықтималды-статистикалық моделін құру – маңызды мәселе // «Академик Ә.Т. Қайдар және тіл білімінің мәселелері» атты халықаралық ғылыми-теориялық конференция . – Алматы, «Дайк-Пресс», 2004 ж., 579-586 бб.
8. Мәтін абзацтарын заттық-логикалық мазмұнтұрғысынан зерттеу. ҚР БҒМ мен Ұлттық ғылым Академиясының “Хабарлары”, тіл, әдебиет сериясы, №4(146), шілді–тамыз, 2004, 21-28 бб.
9. Қазақ мәтінін абзац деңгейінде зерттеудегі мазмұнға қатысты тірек сөздерді статистикалық жолмен анықтау // Жұбанов тағылымы. IV Республикалық ғылыми-теориялық конференция материалдары. Ақтөбе. 2004 ж. –С. 99-105.

2005

1. Құдайберген Жұбанов және қазақ тіл біліміндегі cтатистикалық әдістің жетістіктері // Жұбанов тағылымы. VІ Халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдары. Ақтөбе. 2005 ж. –С. 24-29.
2. Қазақ тілтанымындағы статистикалық әдістің орны // Жизнь языка и язык в жизни. Алматы, Қазақ университеті, 2005 ж. 115-129 б.б.
3. Қазақ мәтінін автоматты түрде талдау мен жинақтаудың автоматты жүйелерін құру мєселесі // Академик Ш.Ш. Сарыбаев және тіл білімінің мєселелері. Алматы. Дайк-Пресс. 2005 ж. 693-699 б.б.

2006

1. Қолданбалы лингвистика: формалды модельдер: Оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2006. – 280 бет.
2. Құдайберген Жұбанов зерттеулеріндегі модельдеу әдісінің көрінісі // Тілтаным (Языкознание). А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, Алматы.2006, № 1, 3-9 бб.
3. Ғылыми-техникалық лексикография және арнаулы сөздіктер түрлері // Тілтаным (Языкознание). А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, Алматы.2006, № 2, 146-153 бб.
4. Лексикография саласындағы автоматтандыру тәсілі // Қазақ тіл біліміндегі функционалдық бағыт. Республикалық ғылыми-теориялық конференция материалдары. Алматы, 2006. 158-164 бб.
5. Ахмет Жұбанов зерттеулеріндегі қазақтың күй жанры мен домбыра музыкалық аспабы жайлы // «Ғасырлар пернесінің жыршысы». Академик, композитор А.Қ.Жұбановтың 100-жылдығына арналған республикалық ғылыми конференция материалдары. –Ақтөбе, 2006. 43-49 бб.
6. Автоматтанған оқу жүйесінің негізгі ұстанымдары // Тілтаным (Языкознание). А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, Алматы.2006, №4, 186-191 бб.
7. Оқу лексикографиясының ғылыми пән ретіндегі ерекшелігі // ҚР ҰҒА “Хабарлары”, филология сериясы. Алматы, 2006, №5, 20-25 бб.
8. Қазақ тілінің картотекалық қорының «ТІЛ – ҚАЗЫНА» атты компьютерлік базасы (баяндама) // Материалы 6-ого Форума сотрудничества в области экономики, лингвистики и электронной среды в тюркском мире, организованный Киргизско-Турецким Университетом им. Манаса и Центром Исследования Тюркской культуры (14-19 қараша 2006г. г.Бишкек/Киргизстан). Бишкек, 2006. – С. 115-120.
9. Ахмет Жұбановтың ғылыми тілінің стилі хақында. Халыхаралық ЮНЕСКО ұйымының шақыруымен ҚР Ақпарат және мәдениет министрлігінің қолдауымен ҚР-нің Ресми коммисиясының мүшесі ретінде Францияның астанасы Париж қаласында өткен академик Ахмет Жұбановтың 100 жылдығына арналған ғылым мен мәдениет саласының құрметті күндеріне қатысушылардың материалында. 2006 жылдың 12-17 қазаны.. Париж, 27-29 бб.

2007

1. Компьютерлік лингвистикаға кіріспе: Оқу құралы. Алматы: Қазақ университеті, 2007. – 204 бет.
2. Қолданбалы лингвистика: формалды модельдер: Оқу құралы. – 2 басылым. – Алматы: Қазақ университеті, 2007. – 280 бет.
3. Қолданбалы лингвистика: қазақ тілінің статистикасы. Оқу құралы. – 2 басылым. –Алматы, «Қазақ университеті», 2004, - 209 бет (13,06 б/т).
4. Табиғи тілдің мәтін морфологиясын автоматты түрде талдау мәселесі // Академик, филология ғылымдарының докторы, профессор Ө.А.Айтбаевтың 70 жылдығына орай ұйымдастырылған “Мемпекеттік тіл саясаты: терминология, аударматану, ресми құжат тілі” атты Халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдары. 27 сәуір 2007 жыл. (8 комп. бет).
5. Машиналық аударманың ғылыми бағыт ретіндегі даму кезеңдері // филология ғылымдарының докторы, профессор Т.С.Жанұзақовтың 80 жылдығына орай ұйымдастырылған “Қазақ тілінің лексикология, лексикография, фольклортану мен көркем аударма мәселелерінің қалыптасуы мен болашағы” атты Халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдары. 29 маусым 2007 жыл.
6. Қазақ жазба мәтіндеріндегі графема қолданысының статистикасы. ҚР БҒМ мен Ұлттық ғылым Академиясының “Хабарлары”, тіл, әдебиет сериясы, №4(…), шілді–тамыз, 2007, баспада, көлемі 7 комп. бет.(Е.Жубановамен бірге).
7. Баспа ісін автоматтандыру әдісіндегі лингвистикалық аспектілер. І.Кеңесбаев, М.Балақаев, Ғ.Мұсабаевтың 100 жылдығына орай 2007 жылы қазан айының 17-18 күндері А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтында өткен “Түркітану мен қазақ тіл білімінің өзекті мәселелері” атты халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдары. Алматы, көлемі 5 комп. бет. (баспада).

Асқар Құдайбергенұлы Жұбановтың 2005-2010 жылдарғы жарияланымдары

2005ж.

1. Қазақ мәтінін абзац деңгейінде зерттеудегі мазмұнға қатысты тірек сөздерді статистикалық жолмен анықтау // Жұбанов тағылымы. V Республикалық ғылыми-теориялық конференция материалдары. Ақтөбе. 2005 ж. –10-15 бб.
2. Құдайберген Жұбанов және қазақ тіл біліміндегі cтатистикалық әдістің жетістіктері // Жұбанов тағылымы. VІ Халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдары. Ақтөбе. 2005 ж. –24-29 бб.
3. Қазақ тілтанымындағы статистикалық әдістің орны // Жизнь языка и язык в жизни. Алматы, Қазақ университеті, 2005 ж. –115-129 бб.
4. Қазақ мәтінін автоматты түрде талдау мен жинақтаудың автоматты жүйелерін құру мәселесі // Академик Ш.Ш. Сарыбаев және тіл білімінің мәселелері. Алматы. Дайк-Пресс. 2005 ж. –693-699 бб.

2006 ж.

1. Қолданбалы лингвистика: формалды модельдер: Оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2006. – 280 бет.
2. Құдайберген Жұбанов зерттеулеріндегі модельдеу әдісінің көрінісі // Тілтаным (Языкознание). А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, Алматы.2006, № 1, 3-9 бб.
3. Ғылыми-техникалық лексикография және арнаулы сөздіктер түрлері // Тілтаным (Языкознание). А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, Алматы.2006, № 2, 146-153 бб.
4. Лексикография саласындағы автоматтандыру тәсілі // Қазақ тіл біліміндегі функционалдық бағыт. Республикалық ғылыми-теориялық конференция материалдары. Алматы, 2006. 158-164 бб.
5. Ахмет Жұбанов зерттеулеріндегі қазақтың күй жанры мен домбыра музыкалық аспабы жайлы // «Ғасырлар пернесінің жыршысы». Академик, композитор А.Қ.Жұбановтың 100-жылдығына арналған республикалық ғылыми конференция материалдары. –Ақтөбе, 2006. 43-49 бб.
6. Автоматтанған оқу жүйесінің негізгі ұстанымдары // Тілтаным (Языкознание). А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, Алматы. 2006, №4, –186-191 бб.
7. Оқу лексикографиясының ғылыми пән ретіндегі ерекшелігі // ҚР ҰҒА “Хабарлары”, филология сериясы. Алматы, 2006, №5, 20-25 бб.
8. Қазақ тілінің картотекалық қорының «ТІЛ – ҚАЗЫНА» атты компьютерлік базасы (баяндама) // Материалы 6-ого Форума сотрудничества в области экономики, лингвистики и электронной среды в тюркском мире, организованный Киргизско-Турецким Университетом им. Манаса и Центром Исследования Тюркской культуры (14-19 қараша 2006г. г.Бишкек/Киргизстан). Бишкек, 2006.

2007 ж.

1. Қолданбалы лингвистика: қазақ тілінің статистикасы. Оқу құралы. – 2 басылым. –Алматы, «Қазақ университеті», 2007, - 209 бет (13,06 б/т).
2. Қолданбалы лингвистика: формалды модельдер: Оқу құралы. – 2 басылым. – Алматы: Қазақ университеті, 2007. – 280 бет.
3. Компьютерлік лингвистикаға кіріспе: Оқу құралы. – 2 басылым. – Алматы: Қазақ университеті, 2007. – 204 бет.
4. Табиғи тілдің мәтін морфологиясын автоматты түрде талдау мәселесі // “Мемпекеттік тіл саясаты: терминология, аударматану, ресми құжат тілі” атты Халықаралық ғылыми-теориялық конференция. – Алматы: «Арыс» баспасы, 2007 жыл. 141-144 бб.
5. Машиналық аударманың ғылыми бағыт ретіндегі даму кезеңдері // “Қазақ тілінің лексикология, лексикография, фольклортану мен көркем аударма мәселелері: қалыптасуы, дамуы мен болашағы” атты Халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдары. – Алматы: «Арыс» баспасы, 2007 жыл., 241-246 бб.
6. Қазақ жазба мәтіндеріндегі графема қолданысының статистикасы // ҚР БҒМ мен Ұлттық ғылым Академиясының “Хабарлары”, тіл, әдебиет сериясы, №5 (165), қыркүйек–қазан, 2007, 28-32 бб. (Е.Жұбановамен бірге).
7. Баспа ісін автоматтандыру әдісіндегі лингвистикалық аспектілер// І.Кеңесбаев, М.Балақаев, Ғ.Мұсабаевтың 100 жылдығына орай 2007 жылы қараша айының 17-18 күндері А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтында өткен Халықаралық ғылыми теориялық конференцияның материалдары “Қазақ тіл білімі мен түркітану мәселелері”. – Алматы, «Жібек жолы», 2007, 357-360 бб.

2008 ж.

1. Қолданбалы тіл білімінің мәселелері. Вопросы прикладного языкознания. ¬– Алматы: «Арыс» баспасы, 2008. – 640 бет.
2. Қазақ тілінің «Тіл - қазына» атты ұлттық компьютерлік қорының мүмкіндіктері жайында // ҚР ҰҒА “Хабарлары”, филология сериясы. Алматы, 2008, №2, - 19-23 бб.
3. Есептеуіш лексикография – қазақ тіл білімінің жаңа ғылыми бағыты // Тілтаным (Языкознание). А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, Алматы.2008, №2, - 58-63 бб.
4. Қазақ тілінің «Тіл – қазына» атты ұлттық компьютерлік қорын құрудың алғышарттары // «Профессор С.М.Исаев: Қазақ тіл білімінің теориялық және әдіснамалық мәселелері» атты халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдары. – Алматы, 2008. 9-10 маусым. – 12-19 бб.
5. Жаңа ақпараттық технологияға көшу жағдайындағы қазақ лексикографиясы. // ҚР ҰҒА “Хабарлары”, филология сериясы. - Алматы, 2008, №5, - 14-18 бб.
6. Автоматты (машиналық) аударма // Аударматану (ғылыми-практикалық көмекші құрал). Құраст.: Құлманов С. – Алматы: «Тіл» оқу-әдістемелік орталығы, 2008, 83-111 бб.

2009 ж.

1. Компьютер қазақ сөзін жатсынбайды. – Алматы, «Ана тілі», №17, 30 сәуір-6 мамыр, 2009 жыл.
2. Корпустық лингвистика – қазақ тілбілімінің жаңа бағыты // Тілтаным. Языкознание. ҚР БжҒМ А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, сәуір-мамыр-маусым. - Алматы. 2009 жыл, №2 (34) –3-11 бб.
3. Қазақ сөзінің «Тіл – қазына» деректер базасы және оның теориялық негіздері. База данных «Тіл – қазына» казахского слова и ее теоретические основы. – Алматы: «Арыс» баспасы, 2009. – 304 бет.
4. Қазақ тілі мәтіндер корпусының компьютерлік базасын құрудың алғышарттары // ҚР Ұлттық ғылым академиясының академигі, ф.ғ.д,, проф. Р.С. Сыздықтың 85 жылдығына орай өткізілген «Әдеби тіл және қазақ тілінің өміршеңдігі» атты ғылыми-теориялық конференцияның материалдары, 2009. -175-179 бб.
5. . Проф. Қ.Жұбанов зертттеулері – қолданбалы тіл білімінің жаңа саласына ғылыми бағыт-бағдар // «Жұбанов тағылымы VII» халықаралық ғылыми конференция материалдары (Қазақ тілінің теориялық негізін қалаған лингвист, қоғам қайраткері, профессор Қ.Қ.Жұбановтың 110 жылдық және белгілі лингвист ғалым, профессор Е.Қ.Жұбановтың 80 жылдық мерейтойларына арналған). І том. –Ақтөбе, Қ.Жұбанов атындағы АқМУ РББ, 2009. –28-31-бб.
6. Проф. Қ.Жұбанов және қолданбалы тіл білімінің жаңа бағыты // «Қазақ тіл білімінің өзекті мәселелері» атты халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдары. – Алматы, 2009 ж. – 27-32 бб.
7. Проф. Қ.Жұбанов және қолданбалы тіл біліміндегі формальды модельдер // Құдайберген Жұбанов тағылымы: ғылыми сабақтастық және жаңа бағыттар: Республикалық ғылыми-практикалық конференция материалдары. – Алматы, 2009 ж. – 70-77 бб.

2010 ж.

1. Қазақ әдеби тілінің электрондық корпусын түзудің теориялық бастаулары // Тіл және мәдениет: тілдің антропоөзектік парадигмасы. Профессор Ж.А.Манкееваның 60 жылдығына арналған республикалық ғылыми-теориялық конференцияның материалдары. –Алматы: А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2010. – 191-197-бб.
2. Мәтінді автоматты өңдеу жүйесінің құрылымы жайында // Түркі тілдерінің грамматикасы: қазіргі ахуалы мен болашағы. Профессор ҚазКСР ҒА академигі Нығмет Тінәліұлы Сауранбаевтың туғанына 100 жылдығына арналған халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдары. –Алматы: А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2010. – 159-166 бб.
3. Мәтінді автоматты өңдеу жүйесіндегі лингвистикалық ақпарат базасы // Қазіргі қазақ грамматикасы мен терминологиясын зерттеулердің негізгі бағыттары. Аса көрнекті ғалым, филология ғылымдарының докторы, профессор, ҚазКСР ҒА корр.-мүшесі Ахмеди Ысқақұлы Ысқақовтың туғанына 100 жыл толуына арналған халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдары. –Алматы: А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2010. – 51-55 бб.
4. Мәтіндер корпусын түзудің теориялық және практикалық мәселелері жайында // «Казахский язык в контексте языковой политики стран Евразийского континента» атты Халықаралық симпозиум материалдары. – Көкшетау: Ш. Уәлихан атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті, 2010. (С. Құлмановпен бірге).
5. Қазақ тілінің «Тіл – қазына» атты компьютерлік базасы жайында // Жалпы тіл білімі және түркі тілдерінің өзекті мәселелері. – Астана, 2010, Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті. -298-304 бб.
6. Автоматтанған ақпараттық-іздестіру жүйесінің кейбір ұғымдары мен тілі // Қазақ әдеби тілі тарихының өзекті мәселелері / Жауапты редактор Ш.Құрманбайұлы. – Алматы, 2010. 206-214 бб.

2005-2009 жылдар аралығында шыққан монографиялары

1. Компьютерлік лингвистикаға кіріспе: Оқу құралы. – 2 басылым. – Алматы: Қазақ университеті, 2007. – 204 бет.
2. Қолданбалы лингвистика: формалды модельдер: Оқу құралы. – 2 басылым. – Алматы: Қазақ университеті, 2007. – 280 бет.
3. Қолданбалы лингвистика: қазақ тілінің статистикасы. Оқу құралы. – 2 басылым. –Алматы, «Қазақ университеті», 2007, - 209 бет (13,06 б/т).
4. Қолданбалы тіл білімінің мәселелері. Вопросы прикладного языкознания. ¬– Алматы: «Арыс» баспасы, 2008. – 640 бет.
5. Қазақ сөзінің «Тіл – қазына» деректер базасы және оның теориялық негіздері. База данных «Тіл – қазына» казахского слова и ее теоретические основы. – Алматы: «Арыс» баспасы, 2009. – 304 бет.

2005-2009 жылдар аралығында шетелдердегі ғылыми конференцияларға қатысқаны жайлы мәлімет

• Ахмет Жұбановтың ғылыми тілінің стилі хақында. Халықаралық ЮНЕСКО ұйымының шақыруымен ҚР Ақпарат және мәдениет министрлігінің қолдауымен ҚР-нің Ресми коммисиясының мүшесі ретінде Францияның астанасы Париж қаласында өткен академик Ахмет Жұбановтың 100 жылдығына арналған ғылым мен мәдениет саласының құрметті күндеріне қатысушылардың материалында. 2006 жылдың 12-17 қазаны.. Париж.
• Қазақ тілінің картотекалық қорының «ТІЛ – ҚАЗЫНА» атты компьютерлік базасы (баяндама) // Материалы 6-ого Форума сотрудничества в области экономики, лингвистики и электронной среды в тюркском мире, организованный Киргизско-Турецким Университетом им. Манаса и Центром Исследования Тюркской культуры (14-19 қараша 2006г. г.Бишкек/Киргизстан). Бишкек, 2006.
• Askar Zhubanov (Prof. Dr., Kazakstan), Osnovopolozhnik kazakhskoi lingvistiki – zhertva stalinskoi represii (o tragicheskoi sud’be professora Khudaibergena Kuanovicha Zhubanova) (Prof. Kudaibergen Jubanov, Founder of the Kazakh Linguistics as a Victim of the Stalinist Repressions) International Conference on Central Eurasian studies: Past, Present and Future наурыз 17-19, 2009 Istanbul Marma Convention Center.

Кандидаттық және докторлық диссертациялары жайлы мәлімет

• Кандидаттық диссертацияның аты: «Қазақ мәтінін ЭЕМ-нің көмегімен статистикалық зерттеу (М.Әуезовтің «Абай жолы» романы материалы бойынша)». Жылы – 1973 ж. Ғылыми жетекші – математик, филология ғылымдарының докторы Қалдыбай Бектаевич Бектаев.
• Докторлық диссертацияның аты: «Қазақ мәтіні мазмұнын формалдаудың негізгі принциптері». Жылы – 2003 ж. Ғылыми кеңесші – математик, филология ғылымдарының докторы Александр Васильевич Зубов (Минск).
• 2004 жылы А.Қ.Жұбановқа тіл білімі мамандығы бойынша профессор ғылыми атағы берілді.

А.Қ.Жұбановтың ғылыми жетекшілігімен кандидаттық диссертация қорғағандар

Диссертанттың аты-жөні: Абикеева Бақытжан Кеншімқызы, Диссертацияның тақырыбы: «Қазіргі қазақ тіліндегі жай сөйлемдердің құрылымдық-статистикалық модельдері (қолданбалы лингвистика аспектісінде)». Шифры: 10.02.02 – қазақ тілі. Қорғаған күні: 2009 жылы 17 сәуір. Ғылыми кеңестің аталуы: ҒК А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты жанындағы 10.02.06 – түркі тілдері және 10.02.02 – қазақ тілі мамандықтары бойынша филология ғылымдарының докторы ғылыми дәрежесін алу үшін диссертация қорғайтын Д.53.38.01 диссертациялық кеңестің мәжілісінде қорғалады (050010, Алматы қаласы, Құрманғазы көшесі, 29).

А.Қ.Жұбановтың ғылыми-зерттеулеріне сілтеме жасаған ғалымдар

• Александр Васильевич Зубов (Минск);
• Раймонд Генрихович Пиотровский (С.Петербург),
• Қалдыбай Бектаевич Бектаев (Шымкент).

2009-2011 жылдарғы жарияланымдары

2009

1. Қазақ сөзінің «Тіл – қазына» деректер базасы және оның теориялық негіздері. База данных «Тіл – қазына» казахского слова и ее теоретические основы. – Алматы: «Арыс» баспасы, 2009. – 304 бет.
2. Компьютер қазақ сөзін жатсынбайды. – Алматы, «Ана тілі», №17, 30 сәуір-6 мамыр, 2009 жыл.
3. Корпустық лингвистика – қазақ тіл білімінің жаңа бағыты // Тілтаным. Языкознание. ҚР БжҒМ А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, сәуір-мамыр-маусым. - Алматы.2009 жыл, №2 (34) - 3-11 б.
4. Қазақ тілі мәтіндер корпусының компьютерлік базасын құрудың алғышарттары // ҚР Ұлттық ғылым академиясының академигі, ф.ғ.д,, проф. Р.С.Сыздықтың 85 жылдығына орай өткізілген «Әдеби тіл және қазақ тілінің өміршеңдігі» атты ғылыми-теориялық конференцияның материалдары. –Алматы, 2009. –175-179 бб.
5. Проф. Қ.Жұбанов зертттеулері – қолданбалы тіл білімінің жаңа саласына ғылыми бағыт-бағдар // «Жұбанов тағылымы VII» халықаралық ғылыми конференция материалдары (Қазақ тілінің теориялық негізін қалаған лингвист, қоғам қайраткері, профессор Қ.Қ.Жұбановтың 110 жылдық және белгілі лингвист ғалым, профессор Е.Қ.Жұбановтың 80 жылдық мерейтойларына арналған). І том. –Ақтөбе, Қ.Жұбанов атындағы АқМУ РББ, 2009. –28-31-бб.
6. Проф. Қ.Жұбанов және қолданбалы тіл білімінің жаңа бағыты // Қазақ тіл білімінің өзекті мәселелері / Жауапты ред. С.Құлманов. –Алматы: «Кие» лингвоелтану инновациялық орталығы», 2009. –27-32-бб.
7. Проф. Қ. Жұбанов және қолданбалы тіл біліміндегі формалды модельдер // Қ.Жұбанов тағылымы: ғылыми сабақтастық және жаңа бағыттар: республикалық ғылыми-практикалық конференция материалдарына арналған мақалалар жинағы. –Алматы: «Ан-Арыс», 2009. –70-76-бб.
8. Қазақ лексикографиясының «Тіл – қазына» атты электрондық базасы жайында // Электрондық-ақпараттық кеңістіктегі қазақ тілі: терминология және тіл мәдениеті. ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті мен ҚР Білім және ғылым министрлігі Ғылым комитетінің А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты ұйымдастырған республикалық ғылыми-теориялық конференция материалдары. –Астана, 2009.

2010

1. Қазақ әдеби тілінің электрондық корпусын түзудің теориялық бастаулары // Тіл және мәдениет: тілдің антропо-өзектік парадигмасы. Профессор Ж.А.Манкееваның 60 жылдығына арналған республикалық ғылыми-теориялық конференцияның материалдары. –Алматы: А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2010. – 191-197-бб.
2. Мәтінді автоматты өңдеу жүйесінің құрылымы жайында // Түркі тілдерінің грамматикасы: қазіргі ахуалы мен болашағы. Профессор ҚазКСР ҒА академигі Нығмет Тінәліұлы Сауранбаевтың туғанына 100 жылдығына арналған халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдары. –Алматы: А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2010. – 159-166 бб.
3. Мәтінді автоматты өңдеу жүйесіндегі лингвистикалық ақпарат базасы // Қазіргі қазақ грамматикасы мен термино-логиясын зерттеудің негізгі бағыттары. Профессор ҚазКСР ҒА корр.-мүшесі Ахмеди Ысқақұлы Ысқақовтың туғаны-на 100 жыл толуына арналған халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдары. – Алматы: 2010. 51-54бб.
4. Автоматтанған ақпараттық-іздестіру жүйесінің кейбір ұғымдары мен тілі //Қазақ әдеби тілі тарихының өзекті мәсе-лелері . Көрнекті тілші ғалым, белгілі түркітанушы Құлмат Өміралиевтің туғанына 80 жыл толуына арналған халық-аралық дөңгелек стол материалдары. Алматы: А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2010. – 206-214 бб.
5. Қазақ тілінің «Тіл – қазына» атты компьютерлік базасы жайында //Жалпы тіл білімі және түркі тілдерінің өзекті мәселелері. – Астана: Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті. 2010. – 298-304 бб.

2011

1. Қазақ тілінің автоматтанған базасын құру – заман талабы // www.mtdi.kz.
2. Ұлттық филологиямыздың тарихында алғаш профессор атағы берілген Құдайберген Қуанұлы Жұбановтың тағды-ры жайында // Эпос тілін зерттеудің өзекті мәселелері. Көрнекті фольклортанушы ғалым, филология ғылымдарының докторы, профессор Есет Құдайбергенұлы Жұбановтың туғанына 80 жыл толуына арналған халықаралық дөңгелек үстел материалдары. –Алматы, 2011. –49-58-беттер.
3. Тұңғыш профессор тағдыры // ALASH, №6, маусым, 2011. 4-7-беттер.
4. Қазақ сөзінің «Тіл – қазынасы» // Болашақ. №18(81). 8 маусым 2011 жыл.
5. Тәуелсіздік құндылықтарының бірі ретіндегі қазақ тілінің мәтіндер корпусын жасаудың теориялық негіздері // Мемлекеттік тіл – тәуелсіздік кепілі. – Алматы: Дайк-Пресс, 2011.– 45-81 бб.
6. «Тіл – қазына» компьютерлік базасы – Тәуелсіздік Қазақстан жағдайындағы ұлттық терминқор қалыптастырудың негізі // Тәуелсіздік Қазақстан: Қазақ тілінің қоғамдық-әлеуметтік қызметі. –Алматы: А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, «Нұр-Принт-75», 2011. – 207-237 бб.
7. Тәуелсіздік кезеңіндегі қазақ қолданбалы лингвистикасы және «Тіл – қазына» атты компьютерлік қор // Тәуелсіздік кезеңіндегі қазақ тіл білімі. – Алматы: А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, «Қазақ энциклопедиясы», 2011, – 165-195 бб.
8. Мемлекеттік тілдегі ұлттық «Тіл – қазына» деректер базасының теориялық негіздері // Мемлекеттік тіл – ұлттық бірегейліктің негізі. – Алматы: А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, «Қазақ энциклопедиясы», 2011, – 291-318 бб.
9. Қазақ лексикографиясының «Тіл – қазына» атты электрондық базасы жайында // Қазақ тілінің тарихы мен түркітану мәселелері /Жауапты редактор ф.ғ.д., профессор М.Малбақов. –Алматы: А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2011, – 225-228 бб.
10. Қазақ тілі корпусындағы зат есім сөздерге лексико-морфологиялық деңгейдегі белгіленім қою бағдарламасы // Қазақ тілінің тарихы мен түркітану мәселелері /Жауапты редактор ф.ғ.д., профессор М.Малбақов. –Алматы: А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2011, – 228-233 бб.
11. Компьютерлік лигвистика бөлімі // А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты 50 жыл. Алматы, «Шапағат-Нұр», 2011. – 217-237 бб.
12. Түркі тілдерінің көпаспектілі компьютерлік қорын құру қажет // – «Қазақ тіл білімі: тарих, тәжірибе, болашақ». Халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдарының жинағы. – Алматы: «Шапағат-Нұр». 2011. – 327-335 бб.
13. Орысша макала
14. Димерель

А.Қ.Жұбановтың редакциясымен шыққан еңбектер

• К.Б.Бектаев, Р.Г.Пиотровский. Математические методы в языкознаний. Часть І. Теория вероятностей и моделирование нормы языка. – Учебное пособие. Алма-Ата, 1973. 281 стр.
• К.Б.Бектаев, Р.Г.Пиотровский. Математические методы в языкознаний. Часть ІІ. Математическая статистика и моделирование текста. –Учебное пособие. Алма-Ата, 1974. 260 стр.

А.Қ.Жұбановтың ғылыми жетекшілігімен қорғалған кандидаттық диссертациялар

• Сиразитдинов З. А. «Лексика романа “Кан” Д. Юлтыя» (квантитативно-стилистический анализ). Научный консультант. Алма-Ата, 1989.
• Төкебаева Ж.Ә. “Абай шығармалары тілінің статолингвистикалық аспектілері” Алматы, 2001.
• Қалыбеков Б.Е. “50 жылдардағы бастауыш сынып оқулықтарының лексикалық жүйесі мен морфологиялық құрылымының статистикасы”. Алматы, 2003.