Ахмет Халфе мешіті

Ахмет Халфе мешіті
	Ахмет Халфе мешіті
Ел	Қазақстан
Қала	Темір қаласы
Статусы	Ақтөбе облысының жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіші
Сәулет стилі	қала құрылысы және сәулет
Құрылысы	1905 жыл
Картада орналасуы

Ахмет Халфе мешіті – Ақтөбе облысының жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің тізіміне енген тарихи сәулет ескерткіші.

Координаттар: 49°08′19″ с. е. 57°07′39″ ш. б. / 49.13861° с. е. 57.12750° ш. б. / 49.13861; 57.12750 ^(G) ^(O) ^(Я)

Орналасқан жері

Темір қаласы, А. Халфе көшесі, 41.

Кезеңі

1905 жыл.

Сипаты, тарихи деректер

Ахмет Халфе – Ақтөбе облысының аз тараған тас мешіттерінің бірі. Сызбасы бойынша тік төртбұрышты (10x22 м) екі қабатты ғимарат. Қабырғалары әктас пен цемент қоспалары арқылы бекітілген қоңыр тастан жасалған бетон блоктардан қаланған, үш қатарлы іргесі бар. Басты кіреберіс орналасқан солтүстік бетінде сегізқырлы мұнара бой көтерген, оның төбесіне дәстүрлі жаңа туған айдың мүсіні орнатылған. Қабырғалар терезелер мен қабаттар арасындағы ернеумен көлденең бөлінген. Ғимарат төбесі темір жапырақтармен жабылған. Мешіттің іші сызбасы бойынша үш бөлімнен тұрады. Екінші қабаттың тіреулері қабырғаға және қырланған ағаш бағаналарға бекітілген.

Ұлы Жібек жолының тармақтарының бірінде орналасқандықтан XIX ғасыр мен XX ғасырдың басында Темір қаласы өзінің жәрмеңкесімен танымал болған. Өзіндік сауда және мәдени орталық ретінде қала мешітке мұқтаж болды. Мешіт жергілікті жәрмеңкенің тұрақты қатысушысы, орынборлық саудагер Мәжіт Батхуллиннің қаражатына тұрғызылды. Саудагер Қазаннан жаңа мешіт үшін имамды да арнайы шақыртқан. Ол көрнекті діни қайраткер Ахмет Халфе болды. Имам кезінде Алаш орда үкіметінің батыс аймақтық діни басқармасында төрағалық еткендігі белгілі. 1937 жылы Ахмет Халфе репрессияға ұшырап, мұсылман дінбасы және белсенді діни уағыздаушы ретінде өлім жазасына кесілді.

Кеңестік заманда мешіт ғимараты арнайы интернаттың жатақханасы ретінде қолданылды. Ахмет Халфе мешітінің діни қызметі тек 1991 жылы қайта жаңартылды. Бүгінде Ахмет Халфе мешіті – аймақтың мақтанышы және маңызды тарихи жәдігері.^[1]

Дереккөздер

↑ Қазақстанның тарихи-мәдени нысандарының және жаппай зиярат ету орындарының альбомы/ ; ҚР Мәдениет және спорт министрлігі, Қазақ ғылыми-зерттеу мәдениет институты ; [жоба авторы Т. Бекбергенов ; бас ред. А. Р. Хазбулатов]... – Астана : [б. ж.], 2018. - 495 б., суретті; . – Библиогр.: 490 б. . – 100 дана – ISBN 978-9961-23-485-9

[1] Қазақстанның тарихи-мәдени нысандарының және жаппай зиярат ету орындарының альбомы/ ; ҚР Мәдениет және спорт министрлігі, Қазақ ғылыми-зерттеу мәдениет институты ; [жоба авторы Т. Бекбергенов ; бас ред. А. Р. Хазбулатов]... – Астана : [б. ж.], 2018. - 495 б., суретті; . – Библиогр.: 490 б. . – 100 дана – ISBN 978-9961-23-485-9

[1]