Аяң

АЯҢ - ағаштан ойылып жасалған, сұйық, сусын ас ішуге арналған, көлемі шағын, кеседен үлкен шұңғыл, дөңгелек ыдыс. Сыйымдылығы бір литрдей, оны пошымы мен өңделуіне қарай саптыаяқ, сырлы аяқ, қолдануына қарай кесе-аяқ, қымыз аяқ деп атай береді. Оның түбі орнықты, жиегі тік, жүқа болады. Көбінесе қымыз, шұбат құйылып, сыйлы кісілерге ұсынады. Сыртын оюлап түрлі-түсті сырмен сырлайды. Балаларға лайықталған шағын түрін тостаған дейді.

Шеберлер ағаш ыдыстарын көбінесе аршадан жасаған, өйткені, аршадан жасалған ыдысқа шыбын-шіркей әуес болмайды дейді. Бұрын ағаштан ойып аяқ жасаушыларды ел ішінде қырғышы деп атаған. Бұл атау ыдысты ағаштан қырып жасайтынын білдіреді. Ерекше бір түрі қымыз ішуге арналған қымызаяқ, оған қосымша қымыз ожау, қымыз тегене, керсен сияқты ыдыстар қымыз ыдысының кешенін кұрайды.

ҚР MOM қорындағы аяң (КПД 279) қайыңның тошынынан түтас ойылып жасалған. Іші шұңғыл, ернеуі сәл қайқы, мұқият өңделген. Белін бойлата қобылап, білеу жүргізіп, қара түске бояган. Ернеуіне қара түсті бояумен көгеріс өрнегі салынып, мыс шегелермен безендірілген. Ал қымыз кешені құрамындағы (КП 21950/3) аяңтар кішілеу, бірақ тостағаннан үлкен. Тұтас ағаш кескіндісінен ұңғып, ойылған. Ернеуі сыртына шалқақ, сыртына оймыштап көгеріс өрнегі салынған.

Дереккөздер

.