Ақтас мешіті (Жаңақорған ауданы)

Ақтас мешіті — сәулет өнерінің ескерткіші. Қазіргі Қызылорда облысы Жаңақорған ауданы Бесарық станциясының батысында 7-8 км қашықтықта, Сырдария өзенінің жағалауында орналасқан. 1884 жылы салынған. Авторы белгісіз. Мешіттің тұрған маңында қазақтардың XVI-XIX ғасырлардағы тұрақты мекен жайлары болғанға ұқсайды.

Сипаттмасы өңдеу

Ғимарат тікбұрышты күйдірілген кірпіштерден (6,5х13х26 см, 10 қатар + 10 жым = 0,77 м) тұрғызылған. Пішіні төрт бұрышты етіп салынған күмбезді мешіттің еденінен күмбезіне дейінгі биіктігі 19,15 м. Қасбеті шығыс жақта.[1] Мешіт күмбезіне 4 қырлы, 2 қабатты мойындық арқылы көтерілуге болады. Қабырғалары сәндік өрнектермен әшекейленген. Кіре беріс жағында 3 биік, сәнді аркасы бар, ортаңғы аркадан мешітке кіретін есік жасалған.[2] Солтүстік және оңтүстік жақтағы қабырғасына әшекейлі терезелер орнатылған; солтүстіктегі терезенің астыңғы жағында және бір есік бар.

Мешіттің михрабы батыс жақтағы қабырғаның орта тұсында орналасқан. Солтүстік іргесіне жүргізілген қазба жұмысы барысында төрт бұрышты шағын бөлмелердің іргесі ашылды. Осыған қарағанда мешіт жанында медресе болған секілді.

Тарихы өңдеу

1982 жылы Республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштері тізіміне енгізіліп, мемлекет қорғауына алынған.

1984-86 жылдары мешітті қалпына келтіру жұмыстары жүргізілді.[3]

Дереккөздер өңдеу

  1. “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
  2. Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8
  3. Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1