Ақшаның құнсыздануы

Ақшаның құнсыздануы — айналымдағы ақшаның шамадан тыс көбейіп кетуі салдарынан бағасыздануы. Ақшаның құнсыздануы ақшаның алтын өлшемінің төмендеп кетуінен туады да, тауарлар бағасының көтерілуіне әкеліп соқтырады. Ол тауар көлемінің шығарылған ақша мөлшеріне сәйкес келмеуі себепті тауар бағасының шамадан тыс өсуінен де болады. Ақшаның құнсыздануы ақшаның тауарды сатып алу қабілетінің төмендеуіне немесе оның валюталық бағамының кемуіне байланысты. Сонымен қатар, ақшаның құнсыздануы елдегі нақты жалақы мәнінің кемуіне, тауарлар мен қызметтер бағасының өсуіне әкеп соғады. Ақшаның құнсыздануы сол елдегі экономикалық дағдарысқа тығыз байланысты. Оны болдырмау үшін мемлекеттік ақшаның айналымдағы көлемін азайтуға тырысады.

Ақшаның құнсыздануы бірнеше түрге бөлінеді:

• қаржылық — банк елдің үкіметке шамадан тыс қаржы беруі нәтижесінде ақша көлемінің әкімшілік өктемдік салдарынан өсуіне байланысты,
• әлеуметтік — өнімді шығаруға жұмсалатын қаржының экономикалық факторларға байланысты өсіп, соның нәтижесінде бағаның жоғарылауы.

Ақшаның құнсыздануы кейбір алдын-ала болжауға болмайтын экономикалық факторларға байланысты болуы да мүмкін. Ақша құнсызданса, сұраныс еселеп артып, халық қолындағы ақшаны тауарға айналдыруға ұмтылады. Бұл жағдай Қазақстанда нарыққа көшудің алғашқы жылдарында (90-жылдардың алғашқы жартысы) орын алды. Ақшаның құнсыздануы халықаралық саяси және экономикалық қарым-қатынастарға да байланысты. Халықаралық еңбек бөлінісі жағдайында бір елдегі ақшаның құнсыздануы басқа елдегі ақшаға әсер етеді. Бұған дүниежүзілік валюта жүйесінің ықпалы да бар.