Ақша Сейітқұлұлы

Ақша Сейітқұлұлы (15731659) – Қоқан ханы.[1] Сыр бойында дүниеге келген. Атақты Әйтеке Байбекұлының атасы. Әлім тайпасының құрамындағы Төртқара руынан.

Әкесі Сейітқұл 15901620 жылдары Самарқан мен Бұқара аймағындағы 40 мың үйлі қазақ, 35 мың үйлі қарақалпақ, 100 мың үйлі өзбек жұртын біріктіріп, солардың ханы болған. 1622 жылы өзбек ханы Иманқұл Түркістан маңындағы қарақалпақтарға шабуыл жасады. Қарақалпақтарға Ақшаның інісі Жалаңтөс баһадүр өз жасағымен көмекке аттанады. Жалаңтөстен қаймыққан Иманқұл бітім жасауға мәжбүр болды. Қоқан мен Самарқанды сыйға тартып, екеуінің де әмірі етіп Жалаңтөсті жариялады. Осы кезде өзге елдерге жорыққа аттанбақ болған Жалаңтөс Қоқанның билігін туған ағасы Ақшаға берді. Ақша шамамен 16221635 жылы Қоқан ханының тағында отырды. Кейбір деректерде оны Қоқан әмірі деп атайды. Ақша інісі Жалаңтөс баһадүр бастаған жорықтарға қатыспаған. Алайда оның жорықтарына әскер дайындау, жол шығындарымен жабдықтау, қару-жарақпен қамтамасыз ету жұмыстарына белсене араласқан. Сонымен бірге Қоқан қаласы мен сол төңіректегі уәлаяттарды басқаруда әділ басшы ретінде кеңінен танылып, құрметке бөленген. Кейін 1635 жылы Қоқан билігін Жалаңтөстің өзіне берді. Ақшаның қабірі Өзбекстанның Науаи облысы , Нұрата ауданы Нұрата ауданының жерінде.[2]

Дереккөздер

өңдеу
  1. Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.ISBN 9965-893-73-Х
  2. Қазақ ұлттық энциклопедиясы