Ақ Мұстафа қорымы

Ақ Мұстафа қорымы — қола, ерте темір дәуірлерінен және орта ғасырлардан сақталған ескерткіші. Қарағанды облысы Шет ауданы Қызылтау ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 40 км жерде орналасқан.

1976 — 1981 жылдары Орталық Қазақстан археологиялық экспедициясы (жетекшілері М.Қ.Қадырбаев, Ж.Құрманқұлов) зерттеген. 107 бейіт бар. Тігінен қадалған жақпар тастармен көмкерген 89 қоршау сақталған. Пішімі шеңбер, дөңгелек, төртбұрышты. Зерттелген 40 қабірдің бәрі бұрын тоналған. Адам сүйектері шашылып қалған. Сақталған сүйектерге қарағанда олар тізелері бүгіліп, қырымен, басын батысқа қаратып жерленген. Бас жағына қыш ыдыс қойылған. Асқа сойып, өлікке бағышталған қой мен жылқы, кейбір жерде сиыр мүшелері қабір ішіне немесе оның батыс жағына қойылған. Ақ Мұстафа қорымынан геометриялық өрнегі бар көзе, 5 қабыршақ бойтұмар, мыс моншақ, білезіктер, сыртын алтынмен қаптаған құйма салпыншақтар, жебе ұштары табылды. Атасу кезеңінен кейін келетін Нұра кезеңіне тән қоршаулы төртбұрышты обалардың қабырғалары жалпақ тастардан қаланған. Сыртқы қоршау көлемі 5,6х5,6 метр, ортасындағы қоршау көлемі 2,8х2,9 метр. Оның ішіндегі терең қабір қабырғалары да жалпақ тастардан өрілген (циста). Ортасына өртелген кісі сүйектері үйілген. Қабір ішінен мыс моншақ, қоладан иіп, сыртын алтынмен қаптаған 2 дөңгелек сырға табылды. Ер-тұрманымен көмілетін атқа арналған қоршау қорымның шығыс жағында бөлек орналасқан. Қоршау дөңгелек пішінді, шығысында ұзындығы 2 метр, жоғары жағы ат тұмсығындай етіп үшкірлеген сымтас қойылған. Оның айналасында қабір ішінен лахат жасап кісі жерлеген орта ғасыр молалары да бар.