Шет ауданыҚарағанды облысының оңтүстігіндегі әкімшілік бөлік. Аудан 1928 жылы құрылды. 1997 жылы Ақадыр ауданымен біріктірілді. Аудан аумағы 65,7 мың шаршы километрге тең. Орталығы – Ақсу-Аюлы ауылы.

Қазақстан ауданы
Шет ауданы
Әкімшілігі
Облысы

Қарағанды облысы

Аудан орталығы

Ақсу-Аюлы

Ауылдық округтер саны

19

Кенттік әкімдіктер саны

6

Ауыл саны

60

Әкімі

Мұхит Сайлауұлы Мұхтаров

Аудан әкімдігінің мекенжайы

Ақсу-Аюлы ауылы, Шортанбай жырау көшесі, №24

Тарихы мен географиясы
Координаттары

47°48′36″ с. е. 73°12′36″ ш. б. / 47.81000° с. е. 73.21000° ш. б. / 47.81000; 73.21000 (G) (O) (Я)Координаттар: 47°48′36″ с. е. 73°12′36″ ш. б. / 47.81000° с. е. 73.21000° ш. б. / 47.81000; 73.21000 (G) (O) (Я)

Құрылған уақыты

1928

Жер аумағы

65,6 мың км²

Уақыт белдеуі

UTC+5:00

Тұрғындары
Тұрғыны

37 955[1] адам (2023)

Ұлттық құрамы

қазақтар (89,07%), орыстар (7,06%), немістер (0,81%), татарлар (0,65%), украиндар (0,58%), беларустар (0,36%), басқа ұлт өкілдері (1,47%)[2]

Сандық идентификаторлары
Пошта индексі

101700-101726

Автомобиль коды

09

Шет ауданының әкімдігі

Қазақстан картасындағы Шет ауданы

Географиялық орны өңдеу

Солтүстігінде Абай, Бұқар жырау, шығысында Қарқаралы, Ақтоғай, батысында Ұлытау облысының Жаңаарқа, оңтүстігінде Жамбыл облысының Мойынқұм және Түркістан облысының Созақ аудандарымен шектеседі.

Жер бедері өңдеу

Аудан Сарыарқаның оңтүстік, оңтүстік батыс аумағының дала белдемінен орын алған. Жері негізінен ұсақ шоқылы, төбелі, белесті, аласа таулы, қырлы келеді. Оңтүстігінде Балқаш көлі, шығысында Қарқаралы тауларының сілемдері, оңтүстік шығысында Қызыларай таулары мен Тоқырау өзені, Нұра өзенінің бастауы жатыр. Басты өзендері : Шерубайнұра, Жақсы, Сарысу, Есен, Талды, Байқасқа, Манақа. Ауданның батысын Бетпақдала, Қызылтау, Ақтау, Ортау таулары тізбесі алып жатыр.

Ауданның орта бөлігінде Бұғылы, Тағылы, Қотыр, Қызылтау таулары орналасып, Тектұрмас шоқыларымен аяқталады. Солтүстік Шерубай–Нұра өзені кесіп өтіп, Шерубай-Нұра су қоймасына құяды, жері ұсақ қырқалы, шоқылы, жазық. Солтүстік шығысынан Талды өзені басталып, Наршөккен, Ақбастау шоқыларымен шектеледі.

Жер қойнауында мырыш, молибден, вольфрам, темір, алтын, кварцит, мыс, құрылыс материалдары (гранит, қиыршық тас, құм, саз) барланған. Өңірдің кең орындарында облыс көлеміндегі алтынның 1,7 пайызы, молибденнің 27,3 пайызы, воллпстаниттын 70 пайызы, мырыштың 20 пайызы, қорғасының 17 пайызы, марганецтін 10 пайызы бар. Жер жүзіндегі бар вольфрамның 30 пайызы Шет ауданының қойнауында қазына болып жатыр.

Климаты, өсімдігі мен жануарлар дүниесі өңдеу

Климаты айқын континенттік, қысы ұзақ, суық, боранды, қары аз (30-40 см), қаңтардың орташа температурасы -17°С, шілдеде +20 - +23°С. Жауын-шашынның жылдық мөлшері 220-260 мм шамасында. Жерінде қара, қызыл, қоңыр, ашық қызыл, қоңыр, сортаң топырақ тараған. Жазық жерлерінде көде, селеу, жусан, кермек, көкпек, тобылғы, қараған, өзен бойында тал, шілік өседі. Тау аралық аңғарлары мен сайларында, өзен аңғарларында әр түрлі шөпті шалғын, тал, шілік басым. Гранитті тауларында арша, тасжарған, қараған, таңқурай, қарақат, бөріқарақат олардың бөктерінде қайың, көктерек өседі. Аңдардан: арқар, елік, қасқыр, түлкі, қарсақ, борсық, суыр, сасық күзен, қоян, қосаяқ, сарышұнақ, бозсуыр, байбақ суыр. Құстардан: бүркіт, қаршыға, лашын, құр, шіл, бөдене, қоныр қаз, үйрек, дуадақ т.б.су орман құстары мекендейді.

Кәсіпорындары өңдеу

Ауданда өнеркәсіп орындарынан қорғасын-мырыш қоспасын өндіруші (Жаңа-Мырыш ЖШС-і), темір-марганец өндіру кәсіпрорыны (МеталлТерминалСервис ЖШС—і), вольфрам өндіру кәсіпорыны (Қараоба ЖШС-і), кварцит өндірумен «Крамдс-Кварцит» ЖШСірі автокөлік кәсіпорыны, («Ақадыр АТП» АҚ-ы), алтын өндіретін зауыт, «Достық» ЖШС-і, автожолдар жөндеуші, («Бірлік» ЖШС-і), теміржолдарды жөндеу бойынша (Компания «Жол жөндеуші» ЖШС), Локомотивтерді, вагондардың донғалақ жұптарын жөндейтін («Ырыс-2030» ЖШС), («Таға» ЖШС-і), халыққа қызмет көрсету саласында «Ақадыр-жылу» ЖШС-і, «Ақадыр-энерго» ЖШС-і, «Шет-энерго» ЖШС-і кәсіпорындары бар. Жол бойы бизнесі дамуда.

Ауыл шаруашылығы өңдеу

Ауыл шаруашылық құрылымдарының саны 1160. Оның ішінде 14 ЖШС, 1146 шаруа қожалықтары бар. Аудан бойынша барлық ауыл шаруашылығына жарамды жер 1815 мың га (жалпы жер көлемінің 27,6 пайызы. Орташа есеппен ауданның әрбір тұрғынына 40 га ауылшаруашылық жерінен келеді. Оның егістікке жарамды жері 78,1 мың га , 30,1 мың га–сы шабындық, 1646,2 мың га-сы жайылым (2006). Егін шаруашылығының басты саласы – астық дақылдары мен жем-шөп, аздап картоп пен көкөніс егіледі. Егістікке жарамды жердің 43,0 мың га –сына астық, 0,250 мың га-сына картоп, көкөніс егілді (2006). Аудан аумағында дүниежүзілік даму банкі тарапынан инвестиция тартылып 2003 жылдан «Қуаң жерлерді игеру» бағдарламасы бойынша 11,6 мың га жерге көпжылдық шөп егілді (2006). 2006 жылдың басында ауданда 52,8 мың ірі қара, 105,6 мың қой, ешкі, 19,8 мың жылқы, 3,0 мың шошқа, 44,1 мың құс, 250 түйе болды. Аудан аумағында «Шолақ еспе» шаруа қожалығы жылқының «Мұғалжар» асыл тұқымын, «Ақжол» шаруа қожалығы қойдың «Сарыарқа» тұқымын, «Ернұр» шаруа қожалығы ірі қараның «қазақтың ақбас» асыл тұқымдарын өсірумен шұғылданады. Оқу-ағарту, денсаулық сақтау және мәдениет салалары бойынша 2 балабақша, 59 мектеп, 1 оқу өңдірістік комбинаты, 1 кәсіптік мектеп, 2 балалар мен жасөспірімдер спорт мектебі, 4 аурухана, 2 емхана, 18 дәрігерлік амбулатория, 4 ФАП, 8 ФП, 28 медициналық пункттер, 21 кітапхана, 1 музей, 22 мәдениет үйлері мен ауыл клубтары бар (2006). 1938 жылдан аудандық «Заман» газеті шығарылады. Ауданмен қоса жасасып келе жатқан газет 19381961 ж.ж. аралығында «Социалистік табыс», 1961-1992 ж.ж. аралығында «Ильич туы», болып 1992 жылдан бастап «Заман» деген атпен шығарылуда. Аудан аумағындағы Бұғылы мен Тағылы, Нұра, Сарысу өзендерінің бойы тас ғасырынан бері қарайғы дәуірлер айғақтарына толы. Палеолит дәуіріндегі адамдар тұрағы Өғыз тау, Үлкен ақмая (1984ж) деген жерлерден табылған. Ол тұрақтардан әртүрлі тас қарулар, оның ішінде тастан жасалған балта, қырғыш, тас қарулар бар. Тайатқан, Шұнақ тауларында шоқпар тастардың бетіне қашалып салынған әр түрлі сүреттер табылған. Шет өңірінен, аудан тарихынан мол мағлұмат беретін кітаптар: "Шет өңірінің тарихы" (Ж.О.Артықбаев, М.С.Жакин, Қарағанды, 1998) "Шет өңірі ақындарының анотациясы"." Шет өңірінің тарихи – мәдени ескерткіштері" фотошежіре (жауапты ред. Ж.С.Ақылбаев); мәтін авт, құрастр. М.С.Жакин – Қарағанды, ҚарМУ, 2004). Шет ауданының жері арқылы екі республикалық маңызы бар қалаларды қосатын Алматы – Астана автомобиль жолы бар. Сонымен қатар, Қарағанды – Жезқазған, Қарағанды – Ақтоғай автомобиль жолдары өтеді.

Әлеуметтік құрылымдары өңдеу

 
down

Ауданда • 58 күндізгі жалпы білім беретін мектептер жұмыс істейді, онда 9565 оқушы оқиды; • 1 кәсіби-техникалық оқу орнында - 101 оқушы; • 1 колледжде – 155 оқушы оқиды; Аудан бойынша үш мектептен тыс мекеме жұмыс істейді: 1. Оқушылар үйі; 2. "С.Мұхамеджанов атындағы балалар музыка мектебі"; 3. Өнер мектебі (Ақадыр кентінде орналасқан). • 23 клуб типті мекеме; • 22 кітапхана; • 1 мұражай жұмыс істейді. 2006 жылғы ауданның ірі және орта кәсіпорындар жұмыскерлерінің тізімдік саны 4762 адамды құрады, орташа атаулы еңбекақы 34126 теңге. Жылдық деректер бойынша 2006 жылы негізгі капиталға инвестициялар 5659,5 млн. теңге сомасында игерілді немесе 2005 жылғы көлемінен 47,2% құрады. Кәсіпорындардың өз күштерімен орындаған мердігерлік жұмыстар көлемі 2006 жылы 3156,5 млн. теңгені немесе 2005 жылғы көлемінен 109,8%-ын құрады. 2006 жылғы бөлшек тауар айналым көлемі (қоғамдық тамақтандыру қызметің есепке алмағанда) 408,5 млн. теңге шамасында құралды, қызмет көрсету көлемі (мемлекеттік басқару қызметінсіз) – 52,4 млн. теңге.

Тарихы өңдеу

Шет ауданы 1928 жылы 17 қаңтарда Қарқаралы округінің құрамында бұрынғы Қарқаралы уезінің Кедей, Қызылтау және Шет болыстарының негізінде құрылды. Ауданның алғашқы орталығы Шалтас қонысы болып, 1929 жылы Қайрақты елді мекеніне көшірілді.

1930 жылы 17 желтоқсанда өз алдына жеке аудан болып шығып, аудан орталығы Ақсу-Аюлыға көшірілді.

1932 жылы 10 наурыздан бастап Шет ауданы Қарағанды облысының құрамына кірді.

1940 жылы Қорғантас ауылдық кеңесі Қоңырат ауданына берілді.

1944 жылы молибден-вольфрам кеніші маңындағы Ақшатау елді мекеніне жұмысшы кенті мәртебесі берілді. Шет ауылдық кеңесі құрылды.

1954 жылы Сарышаған ауылдық кеңесі құрылып, Балқаш қаласының қарамағына берілді.

1956 жылы Аққоян ауылдық кеңесі Тағылы ауылдық кеңесіне қосылды.

1961 жылы Ақшоқы ауылдық кеңесі таратылды. Тағылы ауылдық кеңесінің Қайрақты елді мекеніне жұмысшы кенті мәртебесі берілді.

1963 жылы 2 қаңтарда Шет ауданы таратылып, Ақшатау, Қызылтау, Комсомол, Нұраталды, Нұра, Тағылы, Түлкілі, Шет ауылдық кеңестері Ақтоғай ауданына қосылды. 10 қаңтарда Ақшатау, Қайрақты кенттері Ақшатау өнеркәсіптік ауданына берілді.

1964 жылы 31 желтоқсанда Шет ауданы қайта құрылып, оған таратылған Ақшатау өнеркәсіптік ауданынан Ақадыр, Ақжал, Ақшатау, Қайрақты кенттері мен Ақтоғай ауданынан Ақшатау, Қызылтау, Комсомол, Нұраталды, Нұра, Тағылы, Түлкілі, Шет ауылдық кеңестері берілді.

1966 жылы Балқаш қалалық кеңесінен Босаға ауылдық кеңесі ауданға берілді. Нұра ауылдық кеңесі Ақшатау ауылдық кеңесіне қосылды. Қарабұлақ ауылдық кеңесі құрылды.

1967 жылы Ақбұлақ, Ақсарлы, Кеншоқы ауылдық кеңестері құрылды.

1971 жылы Жаңаарқа ауданының Жарық кенті Шет ауданына берілді.

1973 жылы аудан жаңадан құрылған Жезқазған облысының құрамына енді. Ақадыр ауданы құрылып, Шет ауданынан Ақадыр, Ақжал, Ақшатау, Қайрақты кенттері мен Ақбұлақ, Ақсарлы, Ақшатау, Босаға, Қарабұлақ, Кеншоқы, Тағылы, Түлкілі, Шет ауылдық кеңестері берілді. Жаңаарқа ауданының Дария кенті мен Бұрма, Көктіңкөлі, Краснополян, Просторный, Өспен ауылдық кеңестері Шет ауданына берілді.

1974 жылы Көктіңкөлі, Өспен ауылдық кеңестері Шет ауданынан Ақадыр ауданына беріліп, Ақадыр ауданының Ақшатау, Кеншоқы ауылдық кеңестері Шет ауданының құрамына қайтарылды.

1976 жылы Ақши ауылдық кеңесі құрылды.

1978 жылы Ақши ауылдық кеңесі Ақтоғай ауданына берілді.

1979 жылы Кеншоқы ауылдық кеңесі Ақтоғай ауданына, Ақшатау ауылдық кеңесі Ақадыр ауданына берілді.

1981 жылы Батық ауылдық кеңесі құрылды.

1992 жылы Ақтоғай ауданының Кеншоқы ауылдық кеңесі Шет ауданына қайтарылды.

1995 жылы Жарық кенті Сәкен Сейфуллин кенті болып өзгертілді.

1997 жылы 3 мамырда Жезқазған облысы таратылып, Шет ауданы Қарағанды облысының құрамына енді.

1997 жылы 23 мамырда Ақадыр ауданы таратылып, аумағы Шет ауданына қосылды.

1997 жылы 9 қыркүйекте Қайрақты кенті мен Ақсарлы, Қарабұлақ, Киік ауылдық округтері әкімшілік бірлік ретінде жойылды.

2004 жылы Просторный ауылдық округінің атауы Ақой болып өзгертілді.

2007 жылы Жоғарғы Қайрақты кенті мен Ақбұлақ ауылдық округі әкімшілік бірлік ретінде жойылып, Киікті және Төменгі Қайрақты ауылдық округтері құрылды.

2023 жылы Жамбыл кенті таратылды.

Сипаттамасы өңдеу

Ең алғаш аудан орталығының өзі іргедегі «Қызыл еспе» деген жерде орналасқан екен. Кейін қайта бұзылып осы шұрайлы да шаттықты мекен – Ақсу-Аюлыға орын теуіпті. Шет ауданының негізін қалаған Биата елінде 1824 жылы - 8019 ер, 10591 әйел, барлығы - 18711 адам болған. Бүгінде Шет ауданы облыс көлеміндегі ең іргелі, ірі аудандар санатында. Қазір аудан 48 елді мекенді біріктіретін, 25 әкімдік аумақтық бірліктен тұрады. Жалпы саны 48 мыңдай халық орналасқан. Ауылшаруашылығы дамыған аудан. Ауданның жалпы жер көлемі 6,5 млн. га немесе облыс аумағының 15 пайыз құрайды. Ауданда 1164 шаруа құрамдары бар, 475 кіші кәсіпкерлік жұмыс істейді. 59 мектеп, 3 мәдениет үйі, 24 клуб, 2 емхана, 12 отбасылық дәрігерлік амбулатория денсаулық сақтау ісінде мүлтіксіз қызмет атқарып келеді. Спорт саласында 1 халықаралық дәрежедегі спорт шебері, 40 спорт шебері және 99 спорт шеберлігіне үміткерлер бар. Байлығына көз тіккен жат жұрттан елі мен жерін қорғай білген бабалар ерлігі ұрпаққа ұран. Талды өзені бойында Бұқар жыраудың жырына іліккен Сеңкібай батыр мазары тұр. Нұра өзені бойында Абылай ханның ту ұстаған батыры Жидебай батыр жатыр. Жасыл тулы Жарылғап батыр, ат көтере алмас Сазанбай, Дерібсалы батырлар туралы заманында туған жырлар ел есінде сақталған. Кенесары ханның қолбасшысы Ағыбай батыр ел мақтанышы. Ресей империясына қарсы алғаш қару көтерген Кенесары ханның ағасы Саржан осы Бұғылы бойында жыл жарымнан аса уақыт орда тігіп, елді күреске дайындаған. Кенесарының қамалы да, Кенеханның өзі ғана су ішкен құдық та, Манақа бойында Кенехан бойын сергіткен Қарасуда, атасы Абылайхан демалған орын да осы өңірде. Қазақ әдебиеті тарихындағы зор тұлға Шортанбай жырау осы Ақсу-Аюлынікі. Ол кісіге арналған арнайы саябақ та бар. Ақтентек сері серілігімен ел аузына іліккен Біржан сал арнайы іздеп келіп амандасқан, дарын иесі. Атақты Қақпан ақын, Әбіш, Дия қажы, Бабас, Оқа, Түсетай, Ғаббас, Күмісбек моллалар сөз өнерінің биік шыңы іспеттес. Дия қажы артында «Шаһарбану» дастаны қалды. Оқа шежіреде «Абылайхан» деген дастан жазған. Түсетай «Сарыарқа» толғауын қалдырған. 1943 жылы алғашқы республикалық ақындар айтысында бірінші орын алған Маясар ақын туралы сол кезде ұлы Мұхтар Әуезұлы деректі фильм түсірткен. Кешегі Кенесары ханмен үзеңгілес болған Жанғұтты шешен, Бәйсейіт би, Дүйсенбай, Қара билер туралы аңыз мол. Арқадағы шертпе күй өнерін аса биікке көтерген, шертпе күйдің бір мектебін қалыптастырған Қыздарбек күйші, оның шәкірттері Әбди, Сембек, Ақмолда, Кәрібек, Мақаштардан қалған күйлерге бүгінде қазақ елі тамсанады. Жуасбай өткір тілді айтыскер ақын. Артында «Ерназар - Бекет» шығармасы қалды. Сәрінжіп ақын жұртқа кеңінен танымал. Айтыскер ақындар арасында Исабектің шоқтығы биік тұрған. Шаяхмет ақын қазақ жастарының гимнің жазды. Жәкен Байтуов – «Көкжайдақ», «Бөрі батыр» поэмаларын жазған. Тәшен ақын артында «Мың ғазел» атты қолжазба кітабы қалған. Өңіріміз көне заман сүреті мен сызбалары сөйлеп тұрған тарихи ескерткіштердің тілсіз мұрасына аса бай. Тас бейне қашалғанына 3 мың жылдан асқан таңбалы тастан суреттер көне заман тарихынан мол мәлімет беріп тұрғандай. Егіз қойтастағы үш қабат үйдің биіктігіндей жартас басына қолмен қашалып салынған 72 ұялы дойбының тақтасы әлем тарихында дойбы – шахмат ойынының шығуына жаңа көзқарас тудырары хақ. Аудан аймағында республикалық дәрежедегі 25, облыстық дәрежеде қорғауға жататын 30, аудандық дәрежедегі 35 ескерткіштер бар.

Халқы өңдеу

1939 1959 1970 1979 1989[3] 1999 2009[4] 2021
 12583 27069 39937 26396 26860 54341 45715 38549

Тұрғындары 42 437 адам (2019). Ұлттық құрамы: қазақтар (88,71%), орыстар (7,24%), немістер (0,86%), украиндар (1,63%), татарлар (0,67%), беларустар (0,41%), басқа ұлт өкілдері (0,48%).

Әкімшілік бөлінісі өңдеу

60 елді мекен 6 кенттік әкімдік пен 19 ауылдық округке біріктірілген:

Халқының саны (2009, 2021)[5]
Ауылдық округтері 2009 2021 2021 2009-ға пайызбен Ерлер 2009 Ерлер 2021 2021 2009-ға пайызбен Әйелдер 2009 Әйелдер 2021 2021 2009-ға пайызбен
Ақадыр кенттік әкімдігі 10136 9838 97,1 4944 4930 99,7 5192 4908 94,5
Ақжал кенттік әкімдігі 3875 3622 93,5 1964 1794 91,3 1911 1828 95,7
Ақой ауылдық округі 715 539 75,4 370 279 75,4 345 260 75,4
Ақсу-Аюлы ауылдық округі 5170 5540 107,2 2543 2832 111,4 2627 2708 103,1
Ақшатау ауылдық округі 504 288 57,1 266 145 54,5 238 143 60,1
Ақшатау кенттік әкімдігі 1149 830 72,2 558 430 77,1 591 400 67,7
Ақшоқы ауылдық округі 673 472 70,1 353 250 70,8 320 222 69,4
Батық ауылдық округі 799 602 75,3 396 316 79,8 403 286 71
Босаға ауылдық округі 975 735 75,4 523 382 73 452 353 78,1
Бұрма ауылдық округі 1470 1066 72,5 756 544 72 714 522 73,1
Дария кенттік әкімдігі 825 477 57,8 423 240 56,7 402 237 59
Жамбыл кенттік әкімдігі 151 28 18,5 90 21 23,3 61 7 11,5
Кәрім Мыңбаев ауылдық округі 352 123 34,9 169 70 41,4 183 53 29
Кеншоқы ауылдық округі 859 723 84,2 434 398 91,7 425 325 76,5
Киікті ауылдық округі 951 835 87,8 497 423 85,1 454 412 90,7
Көктіңкөлі ауылдық округі 1355 970 71,6 687 519 75,5 668 451 67,5
Красная поляна ауылдық округі 1299 1067 82,1 661 527 79,7 638 540 84,6
Мойынты кенттік әкімдігі 2284 1870 81,9 1177 973 82,7 1107 897 81
Нұраталды ауылдық округі 1808 1378 76,2 901 697 77,4 907 681 75,1
Ортау ауылдық округі 597 342 57,3 347 199 57,3 250 143 57,2
Өспен ауылдық округі 2027 1464 72,2 1096 772 70,4 931 692 74,3
Сәкен Сейфуллин кенттік әкімдігі 3696 2891 78,2 1864 1457 78,2 1832 1434 78,3
Тағылы ауылдық округі 1009 789 78,2 528 413 78,2 481 376 78,2
Талды ауылдық округі 1037 729 70,3 532 383 72 505 346 68,5
Төменгі Қайрақты ауылдық округі 1031 649 62,9 544 329 60,5 487 320 65,7
Шет ауылдық округі 968 682 70,5 505 362 71,7 463 320 69,1
ЖАЛПЫ САНЫ 45715 38549 84,3 23128 19685 85,1 22587 18864 83,5

Ірі елді мекендері өңдеу

Атауы Халқы
(2021)
Ақадыр 9756
Ақсу-Аюлы 5051
Ақжал 3405
С. Сейфуллин 2891
Мойынты 1860
Бұрма 894
Киікті 835
Ақшатау 830
Өспен 786
Босаға 735
Нұра 723
Жұмыскер 667
Қошқарбай 656
Талды 634
Төменгі Қайрақты 612
Батық 602
Красная Поляна 578
Ақой 539
Көктіңкөлі 518
Дария 477
Еркіндік 446
Үңірек 407

Аудан басшылары өңдеу

Аудандық партия комитетінің бірінші хатшылары өңдеу

  1. С.Досмақов - 1928-1929 ж.ж.
  2. М.Байбоқышев — 1931-1932 ж.ж.
  3. М.Мұстафин - 1933 ж.
  4. М.Есенжолов - 1934 ж.
  5. Әбдірахман Тоқтаров — 1935 ж.
  6. С.Хамитжанов - 1938 ж.
  7. Р.Жантасов - 1939-1940 ж.ж.
  8. С.Қонбаев - 1940-1942 ж.ж.
  9. С.Ержанов - 1943-1944 ж.ж.
  10. М.Алпысбаев - 1944-1947 ж.ж.
  11. Ш.Дулатов - 1947-1949 ж.ж.
  12. У.Елеусізов - 1949-1950 ж.ж.
  13. М.Рамазанов - 1952 ж.
  14. Қауымбек Кенжебеков - 1953-1954 ж.ж. Арғын, Қаракесек, Қояншы-тағай
  15. Сейітқали Оспанов - 1955-1957 ж.ж.
  16. Т.Төрегожин — 1957-1958 ж.ж.
  17. Өтебай Кұлмаханов - 1958-1959 ж.ж.
  18. М.Имашев - 1959-1963 ж.ж.
  19. К.Дуйсенбеков - 1964-1983 ж.ж. Арғын, Қуандық, Қареке
  20. М.Абақанов - 1983-1986 ж.ж.
  21. С.Медеубаев - 1986-1991 ж.ж

Ауатком төрағалары өңдеу

  1. Қ. Жанқашев 1928-29
  2. Нүрша Бимағанбетов 1929-
  3. Е. Байболатов 1929
  4. Қ. Тойбеков - Қарағанды-1931
  5. И. Қуанышев 1932
  6. Т. Әлімжанов /уақжігіті/ 1933
  7. Тайлаш Сүлейменов 1933-34
  8. Бекболатов Қ 1935-37
  9. О.Теміров 1938-39
  10. М.Уәлиев 1940-1941
  11. Р. Жекеев 1940-42
  12. М. Баянов 1942-1943
  13. Мүкажан Рахымбеков 1943-44
  14. К.Ағыбаев 1944-47
  15. Асқаров Ж 1947-49
  16. Туғанбеков Ж 1949-50
  17. М.Бейсембаев 1950-1952/Шуаш болса керек/
  18. А.Тәлкенов 1952-53
  19. Өтебай Құлмаханов 1953-58
  20. Д.Алшынбаев 1958-61
  21. Ахмедия Смағүлов 1961-62
  22. В.З.Перерва 1965-1967
  23. В.И. Крылов 1968-1970
  24. В.М.Мажура 1970-1973
  25. В.М.Кондраков 1973-1980
  26. Н.В.Суворов 1980-1986
  27. А.М.Костин 1986-1988
  28. В.А.Корбань 1988-1990[6][7]

Аудан әкімдері өңдеу

  1. Қ.Медиев - 1992-1997 ж.ж. Арғын, Қаракесек, Қояншы-тағай
  2. Кәкімжан Ахметжанұлы Сарханов - 1997-2005 ж.ж. Найман, ?
  3. Рысбек Борқыбайұлы Оразханов - 2005 жылдан Төре
  4. Рысқали Қалиақбарұлы Әбдікеров (11.2007-07.2008) Арғын, Қаракесек, Керней
  5. Қайыржан Кәрімұлы Тілеубергенов (07.2008-10.2011) Арғын, Қаракесек, Сарым
  6. Рысқали Қалиақбарұлы Әбдікеров (11.2011-02.2016) Арғын, Қаракесек, Керней
  7. Жандәулетов Марат Жандәулетұлы 02.2016-10.02.2020 Арғын, Қуандық, Сайдалы
  8. Мұхтаров Мұхит Сайлауұлы 05.03.2020 бастап Арғын, Қаракесек, Сарым

Шет ауданының тумалары өңдеу

  1. Сәкен Сейфуллин
  2. Жамбыл Сәулебекұлы Ақылбаев
  3. Сыдық Мұхамеджанов
  4. Рымқұл Сүлейменов
  5. Жүсіпбек Алтайбаев
  6. Дәулет Ырысбайұлы Сәтибеков
  7. Дидар Қамиев

Дереккөздер өңдеу

Әдебиет өңдеу

Сілтеме өңдеу