Жаңаарқа ауданы
Жаңаарқа ауданы — Ұлытау облысының шығыс бөлігінде орналасқан әкімшілік бөлік. Аудан 1928 жылы құрылды. Аудан аумағы 50,9 мың шаршы километрге тең. Орталығы Жаңаарқа кенті.
| Қазақстан ауданы | |
| Жаңаарқа ауданы | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Облысы | |
| Аудан орталығы | |
| Ауылдық округтер саны |
12 |
| Кенттік әкімдіктер саны |
2 |
| Ауыл саны |
34 |
| Әкімі |
Юржан Асанұлы Бекқожин |
| Тарихы мен географиясы | |
| Координаттары |
47°14′10″ с. е. 69°52′32″ ш. б. / 47.23611° с. е. 69.87556° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 47°14′10″ с. е. 69°52′32″ ш. б. / 47.23611° с. е. 69.87556° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Құрылған уақыты |
1928 |
| Жер аумағы |
50,9 мың км² |
| Уақыт белдеуі | |
| Тұрғындары | |
| Тұрғыны |
31 119[1] адам (2023) |
| Ұлттық құрамы |
қазақтар (93,53%), орыстар (4,49%), украиндар (0,45%), татарлар (0,41%), немістер (0,24%), беларустар (0,2%), басқа ұлт өкілдері (0,68%)[2] |
| Сандық идентификаторлары | |
| Пошта индексі |
100500-100510 |
| Автомобиль коды |
20 |
|
| |
Географиялық орны Өңдеу
Аудан батысында Ұлытау ауданымен, солтүстігінде және шығысында Қарағанды облысының Нұра, Абай, Шет, оңтүстігінде Түркістан облысының Созақ және Жамбыл облысының Сарысу аудандарымен шектеседі.
Халқы Өңдеу
| 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989[3] | 1999 | 2009[4] | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 22973 | ▲62015 | ▼54099 | ▼36637 | ▲38664 | ▼32184 | ▼30818 | ▲34612 |
Тұрғындары 34 462 адам (2019). Ұлттық құрамы: қазақтар (92,93%), орыстар (4,93%), украиндар (0,48%), татарлар (0,46%), немістер (0,26%), беларустар (0,19%), басқа ұлт өкілдері (0,95%).
Әкімшілік бөлінісі Өңдеу
34 елді мекен 2 кенттік әкімдік пен 12 ауылдық округке біріктірілген:
| Ауылдық округ | Халқы (2009) | Елді мекендері |
|---|---|---|
| Айнабұлақ ауылдық округі | 381 | Айнабұлақ ауылы |
| Ақтау ауылдық округі | 800 | Ақтау, Айшырақ, Қылыш ауылдары |
| Ақтүбек ауылдық округі | 1990 | Ақтүбек, Атасу, Өркендеу, Мыңадыр ауылдары |
| Байдалы би ауылдық округі | 965 | Атасу ауылы, №117-темір жол айрығы |
| Бидайық ауылдық округі | 1606 | Бидайық, Ақтайлақ, Қарамола ауылдары және №69-темір жол айрығы |
| Ералиев ауылдық округі | 2060 | Ералиев, Ақбастау, Жомарт, Кезең ауылдары және №189-темір жол айрығы |
| Жаңаарқа кенттік әкімдігі | 14265 | Жаңаарқа кенті |
| Жұмажанов ауылдық округі | 987 | Мұқажан Жұмажанов, Байғұл ауылдары |
| Қараағаш ауылдық округі | 1214 | Ынталы, Қараағаш ауылдары |
| Қызылжар кенттік әкімдігі | 1620 | Қызылжар кенті |
| Орынбай ауылдық округі | 705 | Орынбай, Бидайық ауылдары |
| Сейфуллин ауылдық округі | 998 | Ынтымақ, Кирово ауылдары |
| Төгіскен ауылдық округі | 2198 | Түгіскен, Кенжебайсамай ауылдары |
| Талдыбұлақ ауылдық округі | 1029 | Талдыбұлақ, Ақтасты, Алғабас ауылдары |
Ірі елді мекендері Өңдеу
| Атауы | Халқы (2009) |
|---|---|
| Жаңаарқа | ▼ 14265 |
| Түгіскен | ▼ 1882 |
| Қызылжар | ▲ 1620 |
| Ералиев | ▼ 1328 |
| Ынталы | ▼ 1106 |
| Бидайық | ▼ 988 |
| Ынтымақ | ▼ 863 |
| Атасу | ▼ 887 |
| Ақтүбек | ▼ 781 |
| М. Жұмажанов | ▲ 731 |
| Талдыбұлақ | ▲ 714 |
| Мыңадыр | ▲ 695 |
| Ақтау | ▼ 638 |
| Орынбай | ▼ 520 |
Шаруашылығы Өңдеу
2006 жылы ауыл шаруашылығы өнімнің айтарлықтай бөлігін мал шаруашылығы құрады. Аймақта ауыл шаруашылығы өнімін өндіруге 540,1 мың гектар ауыл шаруашылық жерлер пайдаланылады, оның ішінде 40,5 мың га егістік алқаптар. 2006 жылғы астыққа 34,1 мың га ауыл шаруашылық дақылдары егілетін егістік жерлер пайдаланылды, оның ішінде 23,0 мың га дәнді дақылдар, картоп – 0,2 мың га, көкөніс – 0,1 мың га.
- 2006 жылы: 14,4 мың тонна дәндер; 3,9 мың тонна картоп; 2,9 мың тонна көкөніс дақылдары; 9,7 мың тонна ет (тірі салмақта); 28,3 мың тонна сүт; 1923,0 мың дана жұмыртқа өндірілді.
- 2007 жылғы 1 қаңтарда: ірі қара мал саны 37,5 мың бас; қой мен ешкі – 106,0 мың бас; шошқа – 0,6 мың бас; жылқы – 24,0 мың бас; құс – 30,8 мың басты құрады.
- Өндірілетін өнеркәсіптік өнімнің негізгі түрлері: нан мен нан өнімдерін, ұн, өсімдік майы, металл кендерін шығару, электр энергияны тарату, локомотивтерді жөндеу.
2006 жылғы өндірістік өнім көлемі (үй шаруашылық есебінсіз) 1344,5 млн. теңгені құрады.
Әлеуметтік құрылымдары Өңдеу
• 34 күндізгі жалпы білім беретін мектептер жұмыс істейді, онда 6159 оқушы оқиды; • 1 кәсіби-техникалық оқу орнында - 121 оқушы оқиды; • 20 кітапхана; • 9 клуб типті мекеме; • 1 мұражай жұмыс істейді; 2006 жылғы ауданның ірі және орта кәсіпорындар жұмыскерлерінің тізімдік саны 2356 адамды құрады, орташа атаулы еңбекақы - 32621 теңге. Жылдық деректер бойынша 2006 жылы негізгі капиталға инвестициялар 6016,1 млн. теңге сомасында игерілді, бұл 2005 жылғы көлемінен 48,8% -ын құрады. Кәсіпорындардың өз күштерімен орындаған мердігерлік жұмыстар көлемі 2006 жылы 905,7 млн. теңгені немесе 2005 жылғы көлемінен 51,8%-ын құрады. 2006 жылғы бөлшек тауар айналым көлемі (қоғамдық тамақтандыру қызметің есепке алмағанда) 239,9 млн. теңге шамасында құралды, қызмет көрсету көлемі (мемлекеттік басқару қызметінсіз) – 70,9 млн. теңге.
- Бірінші ұлттық ауылшаруашылық санағының алдын ала қорытындылары бойынша[5]
Дереккөздер Өңдеу
- ↑ Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
- ↑ Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
- ↑ Ресей империясы, КСРО халық санақтары
- ↑ ҚР халық санақтары
- ↑ Қарағанды. Қарағанды облысы: Энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 2006. ІSBN 9965-34-515-5