Қазақстан әкімшілік бірліктері

Қазақстан Республикасы 2023 жылы 1 қаңтар бойынша:

  • 20 бірінші деңгейлі әкімшілік-аумақтық бірліктен: 17 облыс пен 3 республикалық маңызы бар қала;
  • 222 екінші деңгейлі әкімшілік-аумақтық бірліктен: облыстардағы 166 аудан, 38 облыстық маңызы бар қала, республикалық маңызы бар қалалардағы 18 аудан;
  • 2349 үшінші деңгейлі әкімшілік-аумақтық бірліктен тұрады: аудандық маңызы бар қалалардың 48 әкімдігі, облыстық маңызы бар қалалардағы 4 аудан әкімдігі, 27 кенттік әкімдік, 2177 ауылдық округ әкімдігі, 93 ауыл әкімдігі.

Барлығы Қазақстанда 89 қала, 29 кент, 6295 ауыл бар.

Қазіргі әкімшілік бөлінісі өңдеу

Бірінші деңгей өңдеу

Қазақстан Республикасы 17 облысқа және 3 республикалық маңызы бар қалаға бөлінеді.

  • Астана қаласы — Қазақстанның елордасы.
  • Алматы қаласы — республикалық маңызы бар қала.
  • Шымкент қаласы — республикалық маңызы бар қала.
 Батыс Қазақстан облысыОралАтырау облысыАтырауМаңғыстау облысыАқтауАқтөбе облысыАқтөбеҚызылорда облысыҚызылордаШымкентТүркістан облысыТүркістанЖамбыл облысыТаразАлматыАлматы облысыҚонаевЖетісу облысыТалдықорғанҚарағанды облысыҚарағандыҰлытау облысыЖезқазғанШығыс Қазақстан облысыӨскеменАбай облысыСемейПавлодар облысыПавлодарАстанаАқмола облысыКөкшетауСолтүстік Қазақстан облысыПетропавлҚостанай облысыҚостанай
Қазақстан аймақтары (интерактивті карта).
Таңбасы Қала/Облыс Орталығы Жер аумағы, км²,
08.06.2022
Халық саны, адам,
01.10.2022[1]
Қоныстану тығыздығы,
адам/км²
ЖІӨ, млн теңге
2016 ж.
Республикалық маңызы бар қалалар
1   Астана қаласы 797,33 1 340 782 1681,6 4 865,3
2   Алматы қаласы 682 2 147 113 3148,3 10 601,3
3   Шымкент қаласы 1162,8 1 184 113 1018,3
Облыстар
4   Абай облысы Семей 185 500 610 183 3,3
5   Ақмола облысы Көкшетау 146 219 786 012 5,4 1 344,3
6   Ақтөбе облысы Ақтөбе 300 629 924 845 3,1 2 071,1
7   Алматы облысы Қонаев 105 263 1 497 025 14,2 2 190,0
8   Атырау облысы Атырау 118 631 689 674 5,8 5 200,7
9   Батыс Қазақстан облысы Орал 151 339 686 655 4,5 2 032,7
10   Жамбыл облысы Тараз 144 264 1 215 482 8,4 1 182,8
11   Жетісу облысы Талдықорған 118 648 698 952 5,9
12   Қарағанды облысы Қарағанды 239 045 1 134 146 4,7 3 712,1
13   Қостанай облысы Қостанай 196 001 832 445 4,2 1 522,3
14   Қызылорда облысы Қызылорда 226 019 830 901 3,7 1 308,3
15   Маңғыстау облысы Ақтау 165 642 761 401 4,6 2 463,4
16   Павлодар облысы Павлодар 124 755 754 829 6,1 1 975,5
17   Солтүстік Қазақстан облысы Петропавл 97 993 534 966 5,5 918,2
18   Түркістан облысы Түркістан 117 249 2 110 502 18 2 789,2
19   Ұлытау облысы Жезқазған 188 936 221 014 1,2
20   Шығыс Қазақстан облысы Өскемен 97 800 730 812 7,5 2 793,9
Барлығы 2 724 902 19 691 858 7,2 46 971,2

Екінші деңгей өңдеу

Әкімшілік бөліністің екінші деңгейінде 170 ауылдық аудан, 18 қалалық аудан және 38 облыстық маңыздағы қала бар.

Республикалық маңыздағы қалалардағы қалалық аудандар: Астанада — 5 аудан, Алматыда — 8 аудан, Шымкентте — 5 аудан.

Облыстық маңызы бар қала статусына дамыған өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылымы бар, халқының саны 50 мың адамнан жоғары ірі экономикалық және мәдени орталықтар ие.

Үшінші деңгей өңдеу

Үшінші деңгейде 48 аудандық маңыздағы қала, 4 қалалық аудан (облыстық маңыздағы Қарағанды және Ақтөбе қалаларында екі-екіден), 27 кенттік әкімдік, 2177 ауылдық округ әкімдігі және 93 ауылдық әкімдік бар.

Облыстық маңыздағы қалаларда қалалық аудандар ондағы халық саны 400 мың адамнан асқанда құрылады.


Тарихы өңдеу

Ресей империясы өңдеу

XX ғасыр басында Қазақстан аумағында жеті облыс болған:

  1. Күнгей Каспий облысы
  2. Орал облысы
  3. Торғай облысы
  4. Ақмола облысы
  5. Семей облысы
  6. Жетісу облысы
  7. Сырдария облысы

Бөкей ордасы Астрахан губерниясының құрамында болды.

Кеңес заманы өңдеу

 
Қазақ КСР-інің 1959 жылғы әкімшілік бөлінісі
  • 1920: Семей губерниясы құрылды
  • 1921: Төмендегідей губерниялар құрылды
    • Ақмола губерниясы - Петропавл қаласы
    • Ақтөбе губерниясы - Ақтөбе қаласы
    • Қостанай губерниясы - Қостанай қаласы
  • 1924: Жетісу, Сырдария губерниялары құрылды
  • 13 қыркүйек 1925: Қостанай губерниясы жойылып, орнына Қостанай уезі құрылды
  • 14 қыркүйек 1925: Қостанай уезі болыстарынан Қостанай округі құрылды
  • 17 қаңтар 1928: Қазақ АКСР-індегі барлық губерниялар жойылып, орнына 13 округ құрылды
  1. Адай округі - Ойыл ауылы
  2. Ақмола округі - Ақмола қаласы
  3. Ақтөбе округі - Ақтөбе қаласы
  4. Алматы округі - Алматы қаласы
  5. Гурьев округі - Гурьев қаласы
  6. Қарқаралы округі - Қарқаралы қаласы
  7. Қостанай округі - Қостанай қаласы
  8. Қызылорда округі - Қызылорда қаласы
  9. Орал округі - Орал қаласы
  10. Павлодар округі - Павлодар қаласы
  11. Қызылжар округі - Петропавл қаласы
  12. Семей округі - Семей қаласы
  13. Сырдария округі - Шымкент қаласы
  • 10 мамыр 1928: Қызылжар округінің атауы Петропавл округі болып өзгерді
  • 10 сәуір 1929: Адай округі жойылды
  • 17 желтоқсан 1930: Қазақ АКСР-інің барлық округтері жойылып, аудандары ірілендіріліп, республикалық билікке тікелей бағынуға берілді
  • 10 наурыз 1932: Қазақ АКСР-інде округтердің орнына 6 облыс құрылды
  1. Ақтөбе облысы - Ақтөбе қаласы
  2. Алматы облысы - Алматы қаласы
  3. Батыс Қазақстан облысы - Орал қаласы
  4. Қарағанды облысы - Петропавл қаласы
  5. Оңтүстік Қазақстан облысы - Шымкент қаласы
  6. Шығыс Қазақстан облысы - Семей қаласы
  1. Тың өлкесі - Целиноград қаласы (Көкшетау, Қостанай, Павлодар, Солтүстік Қазақстан, Целиноград)
  • 3 мамыр 1962: Батыс Қазақстан және Оңтүстік Қазақстан облыстары Орал және Шымкент болып өзгерді. Құрамына 6 облыс кіретін Батыс Қазақстан және Оңтүстік Қазақстан өлкелері құрылды:
  1. Батыс Қазақстан өлкесі - Ақтөбе қаласы (Ақтөбе, Гурьев, Орал)
  2. Оңтүстік Қазақстан өлкесі - Шымкент қаласы (Жамбыл, Қызылорда, Шымкент)
  • 1 желтоқсан 1964: Батыс Қазақстан және Оңтүстік Қазақстан өлкелері жойылды
  • 19 қазан 1965: Тың өлкесі жойылды
  • 23 желтоқсан 1967: Талдықорған облысы қайта құрылды
  • 23 қараша 1970: Торғай облысы құрылды
  • 20 наурыз 1973: Маңғышлақ және Жезқазған облыстары құрылды
  • 2 маусым 1988: Маңғышлақ және Торғай облыстары жойылды
  • 17 тамыз 1990: Маңғыстау (бұрынғы Маңғышлақ) және Торғай облыстары қайта құрылды

Қазіргі заман өңдеу

 
Қазақстанның 2001-2018 жылдардағы әкімшілік бөлінісі
 
Қазақстан облыстары шекараларының өзгеріс тарихы (1954-2016)
  1. Абай облысы - Семей қаласы
  2. Жетісу облысы - Талдықорған қаласы
  3. Ұлытау облысы - Жезқазған қаласы
  • 17 қыркүйек 2022: Қазақстанның елордасы Нұр-Сұлтан қаласына бұрынғы Астана атауы қайтарылды

Дереккөздер өңдеу

Тағы қараңыз өңдеу