Жетісу облысы (Ресей империясы)
Жетісу облысы — Ресей империясындағы, Кеңестік Ресейдегі және КСРО-дағы әкімшілік бірлік. Әкімшілік орталығы — Верный.
Ресей империясының облысы | |||
Жетісу облысы | |||
| |||
Әкімшілігі | |||
---|---|---|---|
Ел | |||
Әкімшілік орталығы | |||
Тарихы мен географиясы | |||
Координаттары |
43°15′00″ с. е. 76°54′00″ ш. б. / 43.25000° с. е. 76.90000° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 43°15′00″ с. е. 76°54′00″ ш. б. / 43.25000° с. е. 76.90000° ш. б. (G) (O) (Я) | ||
Құрылған уақыты | |||
Таратылған уақыты | |||
Жер аумағы |
402 200 км² | ||
Тұрғындары | |||
Тұрғыны |
987 863 адам (1897) | ||
Жетісу облысы Ортаққорда Координаттар: 43°15′00″ с. е. 76°54′00″ ш. б. / 43.25000° с. е. 76.90000° ш. б. (G) (O) (Я) |
Тарихы өңдеу
Облыс 1867 жылы 23 шілдеде құрылған. Облыстық үкімет 1868 жылы 2 наурызда ашылды. Мемлекеттік кеңестің 1891 жылғы 12 сәуірдегі ең жоғары бекітілген пікірі бойынша Дала генерал-губернаторлығының билігіне беруімен өзгертілді. 1899 жылы 13 шілдеде, 1898 жылы 7 қаңтардағы Басқарушы Сенаттың жеке жоғары қаулысына сәйкес Түркістан генерал-губернаторлығының құзырына берілді.
1918 жылы 30 сәуірде облыс Түркістан АКСР құрамына енді. 1924 жылы 27 қазанда ұлттық-аумақтық межелеудің нәтижесінде бөлінді. Облыстың солтүстік бөлігі — Қырғыз АСКР Жетісу губерниясы, ал оңтүстік бөлігі — РКФСР-ге тікелей бағынышты Қарақырғыз АО болды.
Ресей империясының Жетісу облысы солтүстікте Семей облысымен, оңтүстік пен шығысында Қытай жерімен, батысында Ферғана, Сырдария және Ақмола облыстарымен шектесті.
Ауданы — 402,200 км² (353,430 шақырым²).
Билік органдары өңдеу
Әкімшілік бөлінісі өңдеу
Әкімшілік жағынан Жетісу облысы 1867 жылы Түркістан генерал-губернаторлығының құрамында құрылды. XX ғасырдың басында облыс 6 уезге бөлінді:
№ | Уез | Уездік қала | Ауданы, шақырым² |
Тұрғындары (1897), адам |
---|---|---|---|---|
1 | Верный | Верный (22 744 адам) | 58 330 | 223 883 |
2 | Жаркент | Жаркент (16 094 адам) | 5160 | 122 636 |
3 | Қапал | Қапал (6183 адам) | 69 100 | 136 421 |
4 | Лепсі | Лепсі (3230 адам) | 87 080 | 180 829 |
5 | Тоқмақ | Пішпек (6615 адам) | 80 480 | 176 577 |
6 | Пржевал | Пржевальск (8108 адам) | 47 760 | 147 517 |
1921 жылдың 1 қазанындағы жағдай бойынша Түркістан республикасының құрамындағы облыс 7 уезден тұрды: Алматы (Верный) (24 болыс), Жаркент (9 болыс), Қарақол (20 болыс), Қапал (Талдықорған) (14 болыс), Лепсі (9 болыс), Нарын (9 болыс), Тоқмақ (10 болыс).
1922 жылы 2 маусымда Қапал ауданы Талдықорған болып өзгертілді.
1924 жылы 11 қазанда Орта Азиядағы кеңестік республикаларды межелеп бөлу нәтижесінде Алматы, Жаркент, Талдықорған және Лепсі уездері, сондай-ақ Тоқмақ уезінің үш болысы Қырғыз АСКР-не берілді. Қарақол, Нарын мен Тоқмақ уездері Қарақырғыз АО құрамына кірді.
Әскери губернаторлар өңдеу
Т. А. Ә. | Атағы, шені, лауазымы | Лауазымды орындау уақыты |
---|---|---|
Колпаковский Герасим Алексеевич | генерал-майор (генерал-лейтенант) | |
Фриде Алексей Яковлевич | генерал-майор | |
Иванов Григорий Иванович | генерал-майор (генерал-лейтенант) | |
Ионов Михаил Ефремович | генерал-лейтенант (генерал-майор) | |
Покотило Василий Иванович | генерал-лейтенант | |
Фольбаум Михаил Александрович | генерал-лейтенант | |
Щербаков Николай Петрович | генерал-майор |
Әскери губернатордың көмекшілері мен облыстық басқару төрағалары өңдеу
Т. А. Ә. | Атағы, шені, лауазымы | Лауазымды орындау уақыты |
---|---|---|
Озеров Алексей Федорович | полковник | |
Россицкий Евгений Андреевич | нақты статтық кеңесші | |
Ейлер Петр Константинович | генерал-майор | |
Щербинский | камер-юнкер атағында | |
Аристов Николай Александрович | коллеждік кеңесші, лауазымды атқарушы (08.11.1881 бекітілді, нақты статтық кеңесші) | |
Трепов Владимир Фёдорович | коллеждік асессор, лауазымды атқарушы (бекітілді 13.06.1891, сарай кеңесшісі) | |
Каталей Петр Иванович | подполковник, лауазымды атқарушы |
Вице-губернаторлар өңдеу
Т. А. Ә. | Атағы, шені, лауазымы | Лауазымды орындау уақыты |
---|---|---|
Каталей Петр Иванович | подполковник | |
Осташкин Павел Петрович | коллеждік асессор (нақты статтық кеңесші) |
Тұрғындары өңдеу
1897 жылғы халық санағы бойынша бұл аймақта 987 863 тұрғын болған (529 215 ерлер мен 458 648 әйелдер), оның 62 974 қалаларда тұрды.1905 жылы облыстың халқы 1 070 600 адамды құрады.
Халықтың негізгі бөлігін (1897 жылғы санақ бойынша) қырғыз-қайсақтар құрады — 794 815; великоросстар — 76 839, малоросстар — 18 611, тараншылар — 55 999, сарттар — 14 895, қытайлықтар (бәлкім, көпшілігі дүңгендер) — 14 130, Еділ татарлары (татарлар) — 8353.
1897 жылғы ұлттық құрамы[1]:
Уез | қырғыз-қайсақтар | великоросстар | Іле ұйғырлары | малоросстар | сарттар | қытайлықтар | татарлар | қалмақтар |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Жалпы аймақ | 80,4 % | 7,8 % | 5,7 % | 1,9 % | 1,5 % | 1,4 % | … | … |
Верный | 67,7 % | 15 % | 11,5 % | … | 2,6 % | … | … | … |
Жаркент | 66,6 % | 4,6 % | 24,6 % | … | 0,83 % | 2,1 % | … | … |
Қапал | 92,1 % | 4,5 % | … | 1,8 % | 0,24 % | … | 1,2 % | … |
Лепсі | 86,3 % | 7,9 % | … | 4,3 % | 0,14 % | … | 1,1 % | … |
Тоқмақ | 85,8 % | 4,3 % | … | 2,6 % | 2,4 % | 4,3 % | … | … |
Пржевал | 87 % | 6,4 % | … | 1,2 % | 2,1 % | 1,4 % | … | 1,1 % |
Бейнелемесі өңдеу
-
Облыс елтаңбасы (ІІМ шығ., 1880)
-
Облыс елтаңбасы (Сукачов шығ., 1880)
-
Елтаңбаның заманауи суреті (2000-жылдары)
-
Облыс астанасы Верный қаласының елтаңбасы, 1908
Тағы қараңыз өңдеу
Дереккөздер өңдеу
Бұл мақалада еш сурет жоқ.
Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |