Қостанай

Қостанай
	Қала
	Қостанай
Ту	Елтаңбасы
Әкімшілігі
Ел	Қазақстан
Статусы	облыс орталығы
Облысы	Қостанай облысы
Әкімі	Марат Жүндібаев
Тарихы мен географиясы
Координаттары	53°12′ с. е. 63°38′ ш. б. / 53.200° с. е. 63.633° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 53°12′ с. е. 63°38′ ш. б. / 53.200° с. е. 63.633° ш. б. (G) (O) (Я)
Құрылған уақыты	1879
Бұрынғы атаулары	Ордабай; Николаевск
Жер аумағы	240 км²
Биiктiгі	123 — 185 м
Климаты	қатаң-континенталды
Уақыт белдеуі	UTC+5:00
Тұрғындары
Тұрғыны	264 446 адам (2023)
Ұлттық құрамы	қазақтар 42,98 % ; орыстар 40,6 % ; украиндар 6,54 % ; немістер 2,21 % ; татарлар 1,86 % ; белорустар 1,15 % ; басқалары 4,66%
Этнохороним	қостанайлық
Сандық идентификаторлары
Телефон коды	+7 7142
Пошта индекстері	110000
Автомобиль коды	P, 10 (2013 жылдан бастап)
	Қостанай қаласының әкімдігі; (қаз.) (орыс.) (ағыл.)
	Қостанай
	Қостанай шекарасы
	Ортаққордағы санаты: Қостанай

Қостанай — Қостанай облысының әкімшілік, экономикалық, мәдени орталығы. Қазақстандағы аса ірі темір, әуе және автомобиль жолдары тораптарының бірі.

Батыс Сібір ойпатының дала белдемі алып жатқан оңтүстік-батыс шетін құрайтын Қостанай жазығының орталық бөлігінде орналасқан. Тобыл өзенінің, оған Әбілсай мен Қостанай деген салалары құятын биік жарқабақты террасалы жағада орналасқан.

Жерінің аумағы 8991 гектар. Тұрғыны 247 246^[3] адам (2019).

Тарихы

Қостанай осы атыраптағы байырғы елді мекендердің бірі. Оның іргесін 1897 ж. Ресей патшасының жарлығына байланысты қазақтың жергілікті руларынан тартып алынған «Қостанай» атты қоныста, Еділ бойы мен Орынбор губерниясынан көшіп келген орыс шаруалары қалаған.

Алғашқыда Ордабай деп аталды,^[4] кейін Николаевка болды. 1893 ж. Қазақстанның құрамында болған бұрынғы Торғай облысында жаңадан ендірілген уездік аумақтық-әкімшілік бөлінісіне сәйкес оған «Қостанай» атауы берілді де, Қостанай уезінің орталығына айналды. 1912 – 13 ж. Оңтүстік Сібір темір жолы магистралінің Челябинск – Троицк – Қостанай тармағының салынуына байланысты Қостанай Ресейде өнеркәсіптік дамуы бойынша біршама ілгері тұрған Орталық Ресей аудандарымен тікелей сауда-саттық байланыстар жасауға мүмкіндік алды. Соның нәтижесінде Қостанай Солтүстік Қазақстандағы ірі сауда орталықтарының біріне айналды.

Қалада жеңіл және тамақ өнеркәсіптері, бу және дизель отынымен жұмыс істейтін диірмендер, қасапханалар, тері заттары, т.б. пайда болды. 1917 – 19 ж. Қостанайда Кеңес өкіметі орнап, 1920 ж. сол кездегі Ақтөбе облысындағы өзімен аттас округтің, 1925 ж. губернияның, 1936 ж. жаңадан құрылған Қостанай облысының орталығына айналды.

Экономикасы

Бүгінгі таңда мұнда жеңіл өнеркәсіпті құрайтын комвол-шұға комбинаты, «Большевичка» тігін, аяқ киім фабрикалары, тамақ өнеркәсібін құрайтын ет, сүт, ұн-жарма және нан комб-тары, құрылыс материалдар өнеркәсібінің темір-бетон комбинаттары мен қызыл және силикатты кірпіш заттары, құрылыс-монтаж құралымдар комбинат, машина жасау мен металл өңдеу өнеркәсібінің авиақозғалтқыш, автомобиль және ауыл шаруашылық техникасын жөндеу зауыттары, химия өнеркәсібінің химиялық талшық зауыты, электроэнергетика өнеркәсібіне қарасты жылу электр орталығы, автомобиль жөндеу зауыты, жиһаз жасау өнеркәсібі, тұрмыс қажетін өтейтін комб., т.б. жұмыс істейді.

Қазіргі Қостанай

Қазір қаланың өнеркәсіп құрамындағы кәсіпорындарда салалық 10 АҚ, 9 ЖШС, 4 МҚК бар. 2000 жылғы деректер бойынша Қ-да барлығы 30 ірі кәсіпорын, т.б. бірлестік жұмыс істейді. Қалада Солтүстік Қазақстанның геология басқармасы мен оның орталық лабораториясы, А. Байтұрсынов атындағы мемлекеттік педогогика университет, ауыл шаруашылық институты, мемлекеттік ауыл шаруашылық және егіншілік жобалау институттарының, су құрылысын жобалау институтының бөлімшелері, кооперативтік, автомобиль, құрылыс колледждері, 2 қалалық кәсіптік-тех., мед. мекемелері, облыс тарихи және геология музей, гидрометеорология бюро, 59 мектеп, 2 мәдениет үйі, облыстық драма театр, филармония, 13 кітапхана жұмыс істейді. Денсаулық сақтау және сауықтыру мекемелерінен 12 аурухана (облысы және қалалық клиник. аурухана, теміржолшылар мен балалар клиникалық ауруханалары, облыстық және қалалық емханалар, онкология, туберкулез, психиатриялық, венерология диспансерлер, сүйек туберкулезі санаторийі, қалалық трахомоздық аурухана), 6 акушерлік пункт, 131 дәріхана, облыстық радио-телестудиялар, стадион тұрғындарға қызмет көрсетеді.

Географиясы

Климаты

Қостанай ауа райы
Көрсеткіш	Қаң	Ақп	Нау	Сәу	Мам	Мау	Шіл	Там	Қыр	Қаз	Қар	Жел
Абсолюттық максимум, °C	3,2	3,8	16,4	30,6	38,6	41,0	39,5	39,9	36,3	28,6	14,0	6,8
Орташа максимум, °C	−10,4	−9,2	−2	11,3	20,9	26,5	27,1	25,4	19,0	10,0	−1,5	−7,9
Орташа температура, °C	−14,8	−14,1	−7,2	5,7	14,1	19,9	21,1	19,1	13,0	5,3	−5,5	−12,2
Орташа минимум, °C	−19,2	−19	−12,4	0,1	7,3	13,2	15,0	12,8	6,9	0,5	−9,5	−16,4
Абсолюттық минимум, °C	−42	−40,5	−31,5	−19,9	−6,9	−0,3	5,8	−0,7	−6,7	−13,5	−37	−38,6
Жауын-шашын нормасы, мм	19,3	13,9	14,5	24,1	33,3	39,3	55,0	38,2	26,9	30,3	24,8	23,7
Дерекнама: Қостанай ауа райы мен климаты

Сыртқы сілтемелер

Қостанай облысы әкiмiнiң ақпараттық портал Мұрағатталған 3 қарашаның 2008 жылы.

Дереккөздер

[1] Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)

[2] Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)

[3] Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны Мұрағатталған 26 қыркүйектің 2020 жылы.

[4] Тарихи жәдігер: Қостанай қаласының алғашқы картасы

[1]

[2]

[3]

[4]