Талдықорған облысы
Талдықорған облысы – Қазақ КСР (1944-1959, 1967-1991) мен Қазақстан Республикасының (1991-1997) әкімшілік бірлігі. Әкімшілік орталығы - Талдықорған.
| Облыс | |
| Талдықорған облысы | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Ел | |
| Кіреді | |
| Енеді |
11 аудан |
| Әкімшілік орталығы | |
| Партияның облыстық комитетiнiң бiрiншi хатшысы |
Тұрсынов Сағынбек Тоқабайұлы (1990—1991) |
| Әкім |
Өзбеков Өмірзақ Өзбекұлы (1996—1997) |
| Тарихы мен географиясы | |
| Құрылған уақыты | |
| Таратылған уақыты | |
| Жер аумағы |
118 500 км² |
| Ірі қалалары | |
| Тұрғындары | |
| Тұрғыны |
720 870 мың адам (1989) |
ГеографиясыӨңдеу
Талдықорған облысы Қазақстанның оңтүстік-шығысында орналасқан. Ауданы 118,5 мың км². Шығыста Қытаймен шектесіп жатты. Ең биік жері Жетісу (Жоңғар) Алатауындағы – Бесбасқан шыңы (4622 м).
ТарихыӨңдеу
Талдықорған облысы (Көкшетау облысымен бірге) 1944 жылы 16 наурызда Алматы облысының солтүстік бөлігінен Қазақ КСР-нің құрамында құрылды. Оған Ақсу, Алакөл, Андреев, Бөрілітөбе, 28 гвардияшы-панфиловшылар ат., Дзержин, Қапал, Қаратал, Октябрьск, Панфилов, Сарқан, Талдықорған аудандары кірді.
1956 жылы 27 желтоқсанда Октябрьск ауданы Панфилов ауданына қосылды.
1959 жылы 6 маусымда жойылып, Алматы облысына енгізілді. 1967 жылы 23 желтоқсанда Алматы облысының солтүстік бөлігінен қайта құрылды. Облысқа сол аумақ кірді, бірақ әкімшілік бөлінісі өзгеше болды. Ақсу, Алакөл, Андреев, Гвардия, Қаратал, Панфилов, Сарқан, Талдықорған аудандары болды.
КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының 1973 жылғы 5 наурыздағы жарлығымен Талдықорған облысы Ленин орденімен марапатталды.
1973 жылы орталығы Сарыөзек ауылында болған Кербұлақ ауданы құрылды.
1988 жылдың 9 шілдесіндегі Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Президиумының Жарлығымен Гвардея ауданы өзінің аумағын орталығы Сарыөзек ауылы болған Кербұлақ ауданына берілуімен жойылды. Біріккен аудан Гвардия деп аталды. Бірақ бір жылдан кейін Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Президиумының 1989 жылғы 13 қазандағы №4777 жарлығымен орталығы Сарыөзек ауылында болатын Кербұлақ ауданы құрылды.
1991 жылдың 16 желтоқсанынан бастап Қазақстан Республикасының құрамында.
1997 жылы 22 сәуірде облыс таратылып, оның бүкіл аумағы Алматы облысының құрамына кірді.
Әкімшілік бөлінісіӨңдеу
1989 жылы Талдықорған облысының құрамына 2 облыстық бағынысты қала және 11 аудан кірді:
| № | Аудан (қалкеңес) | Орталығы | Тұрғыны (1989), адам |
|---|---|---|---|
| 1 | Талдықорған қалкеңес | Талдықорған | 129 920 |
| 2 | Текелі қалкеңес | Текелі | 33 187 |
| 3 | Ақсу | Жансүгіров | 36 690 |
| 4 | Алакөл | Үшарал | 51 619 |
| 5 | Андреев | Андреевка | 38 931 |
| 6 | Бөрілітөбе | Лепсі | 20 171 |
| 7 | Гвардия | Сарыөзек | 61 365 |
| 8 | Қапал | Қапал | 28 377 |
| 9 | Қаратал | Үштөбе | 54 655 |
| 10 | Киров | Киров | 44 897 |
| 11 | Панфилов | Панфилов | 106 423 |
| 12 | Сарқан | Сарқан | 52 703 |
| 13 | Талдықорған | Қарабұлақ | 61 932 |
ТұрғындарыӨңдеу
Облыс аумағын негізінен қазақтар, одан басқа орыстар, неміс, корей, ұйғыр, украин, татар, т.б. ұлт өкілдері мекендеген.[1]
ШаруашылығыӨңдеу
Облыс аумағында ауыл шаруашылығына жарамды 9,4 млн. га жері болып, оның экономикасының негізін аграрлық сала құраған. 1990 жылдың ортасында, Талдықорған облысы республика аумағында өндірілген ауыл шаруашылық өнімдерінің 6%-ға жуығын беріп, сол кездегі 19 облыстың ішінде 7-8 орындарды бөліскен.1996 жылы облыс аумағында 300 мың т-дан астам астық, 135 мың т картоп, 35 мың т-ға жуық көкөніс пен бау-бақша өнімдері жиналып, 90 мың т ет, 225 мың т сүт, 7 мың т жүн, 40 млн. дана жұмыртқа өндірілген. Облыста 300 мың бас ірі қара, 2 млн-ға жуық қой мен ешкі, 44 мың шошқа, 90 мың түйе мен жылқы болған. Өнеркәсіп саласында: 230 млн. кВт·сағ. электр қуаты, 30 мың м³-ден астам темір-бетон бұйымдары, 35 мың т қант, 3 млн. дана трикотаж бұйымдар, 35 млн. теңгенің жиһаздары, т.б. өндірілген.