Алакөл ауданы

Алакөл ауданыЖетісу облысының солтүстік-шығыс бөлігінде орналасқан әкімшілік бөлік. 1928 жылы құрылған. Аудан орталығы — Үшарал қаласы.

Қазақстан ауданы
Алакөл ауданы
Елтаңбасы
Елтаңбасы
Әкімшілігі
Облысы

Жетісу облысы

Аудан орталығы

Үшарал

Ауылдық округтер саны

23

Қалалық әкімдіктер саны

1

Ауыл саны

55

Қала саны

1

Әкімі

Алмас Сапарғалиұлы Абдинов

Аудан әкімдігінің мекенжайы

Үшарал қаласы, Қонаев көшесі, №74

Тарихы мен географиясы
Координаттары

44°13′48″ с. е. 76°51′00″ ш. б. / 44.23000° с. е. 76.85000° ш. б. / 44.23000; 76.85000 (G) (O) (Я)Координаттар: 44°13′48″ с. е. 76°51′00″ ш. б. / 44.23000° с. е. 76.85000° ш. б. / 44.23000; 76.85000 (G) (O) (Я)

Құрылған уақыты

1928

Жер аумағы

23,7 мың км²

Уақыт белдеуі

UTC+6:00

Тұрғындары
Тұрғыны

75 204[1] адам (2023)

Ұлттық құрамы

қазақтар (85,28%), орыстар (13,18%), татарлар (0,73%), шешендер (0,40%), немістер (0,11%), басқалары (0,3%)[2]

Сандық идентификаторлары
Пошта индексі

040200-040238[3]

Автомобиль коды

19

Алакөл ауданының әкімдігі

Облыс картасындағы Алакөл ауданы

Географиялық орны өңдеу

Аудан солтүстігінде Абай облысының Аягөз, Үржар аудандарымен, батысында Сарқан ауданымен, оңтүстігінде Қытаймен шектеседі.

Жер бедері, су жүйесі өңдеу

Алакөл ауданы Балқаш-Алакөл ойысы мен Жетісу (Жоңғар) Алатауы аралығында орналасқан. Жерінің оңтүстік-шығысын Жетісу Алатауының Шыбынды, Қайқаң, Жабық, Күнгей Тастау, т.б. жоталары алып жатыр. Ауданның қалған бөлігі салыстырмалы түрде жазық келеді. Бұл жерлерде аласа таулар (Арғанаты, Арқарлы, т.б.) мен құмды алқаптар (Қарақұс, Сарықұм, Тасқарақұм) алып жатыр. Солтүстігінде Алакөл топ көлдері (Алакөл, Қошқаркөл, Сасықкөл, Жалаңашкөл) орналасқан. Жетісу Алатауынан бастау алатын Лепсі, Тентек, Шынжылы, Көксуат өзендері аудан аумағын кесіп өтіп, солтүстіктегі Алакөл, Сасықкөл көлдеріне құяды.

Климаты, топырағы, өсімдіктері мен жануарлар дүниесі өңдеу

Алакөл ауданының климаты тым континенттік, қысы суық. Қаңтардың орташа температурасы –12 – 16°С, шілдеде 18 – 23°С. Жылдық жауын-шашын мөлшері жазық аймақтарда 150 – 260 мм, тау бөктерлері мен аңғарларында 350 – 550 мм. Жерінің басым көпшілігін шөлейт белдемнің сұр топырағы, ал тау бөктері мен аңғарларында қара қоңыр, бозғылт қоңыр топырақ құрайды. Құмды алқаптарда сор, сортаң топырақ түрлері кездеседі. Даласында жусан, ебелек, баялыш, күйреуік, изен, қияқ, т.б. шөптесін өсімдіктер өседі. Биік тау беткейлері мен аңғарларын шыршалы-қарағайлы орман қамтыған. Аңдардан қасқыр, түлкі, қоңыр аю, қабан, борсық, таутеке, арқар, марал; құстардан үйрек, қаз, аққу, реликті шағала, қырғауыл мекендейді; суларында сазан, алабұға, маринка, ақ амур, көксерке кездеседі. Алакөл ауданына аумағы 12,5 мың га жерді алып жатқан Алакөл мемлекеттік сулы-сазды қорығы, жалпы аумағы 27 мың га болатын Тоқты және алма ағаштарынан тұратын ауданы 32 мың га Лепсі қорықшалары кіреді. Кен байлықтарынан Андреев және Ілдерсай бентонитті кендері бар.

Ауыл шаруашылығы өңдеу

Алакөл ауданында суғармалы және тәлімі егін шаруашылығы дамыған. Онда негізінен астық тұқымдастар, техникалық дақылдар (қызылша) және картоп өсіріледі. Алакөл ауданына пайдаланылатын жерінің аумағы 165,5 мың га, оның ішінде жыртылған жері 76,7 мың га, шабындығы 87,3 мың га, жайылымы 1,46 мың га. Аудан жерінен Ақтоғай-Достық темір жолы және Алматы – Өскемен автомобиль жолдары өтеді. Үшаралдан облыс орталығы — Алматы қаласына дейінгі қашықтық 570 км.[4]

Халқы өңдеу

1939 1959 1970 1979 1989[5] 1999 2009[6] 2021
 15432 26413 43726 48452 51619 79773 69398 68504

Тұрғындар саны – 69679 (2019).

Ауылдық округтер өңдеу

Аудандағы 56 елді мекен 23 ауылдық әкімшілік округ пен 1 қалалық әкімдікке біріктірілген:

Әкімшілік бірлік Орталығы Елді мекендері Халқы (2009)
Ақжар ауылдық округі Ақжар ауылы 3 2255
Ақтүбек ауылдық округі Ақтүбек ауылы 1 1239
Арқарлы ауылдық округі Арқарлы ауылы 1 611
Бескөл ауылдық округі Бұлақты ауылы 6 7462
Достық ауылдық округі Достық ауылы 3 4819
Екпінді ауылдық округі Екпінді ауылы 3 2174
Еңбекші ауылдық округі Еңбекші ауылы 1 1465
Жағатал ауылдық округі Қазақстан ауылы 2 2038
Жайпақ ауылдық округі Жайпақ ауылы 1 1564
Жанама ауылдық округі Жанама ауылы 3 2260
Жыланды ауылдық округі Жыланды ауылы 5 2151
Көлбай ауылдық округі Көлбай ауылы 4 2893
Қабанбай ауылдық округі Қабанбай ауылы 2 6182
Қайнар ауылдық округі Қайнар ауылы 1 905
Қамысқала ауылдық округі Қамысқала ауылы 2 930
Қызылащы ауылдық округі Жұмахан Балапанов ауылы 1 1696
Лепсі ауылдық округі Лепсі ауылы 4 1442
Сапақ ауылдық округі Сапақ ауылы 2 1039
Теректі ауылдық округі Теректі ауылы 2 2192
Тоқжайлау ауылдық округі Тоқжайлау ауылы 1 2682
Үшарал қалалық әкімдігі Үшарал қаласы 2 17265
Үшбұлақ ауылдық округі Үшбұлақ ауылы 3 1298
Ынталы ауылдық округі Ынталы ауылы 1 529
Ырғайты ауылдық округі Көктұма ауылы 2 2307

Ірі елді мекендері өңдеу

Атауы Халқы
(2009)
Үшарал 15991
Қабанбай 6049
Достық 4698
Бұлақты 3740
Бескөл 3301
Тоқжайлау 2682
Теректі 2100
Қазақстан 1904
Көктұма 1729
Ж. Балапанов 1696
Жайпақ 1564
Көлбай 1531

Дереккөздер өңдеу