Ақсу ауданы

Ақсу ауданы
	Қазақстан ауданы
	Ақсу ауданы
Әкімшілігі
Облысы	Жетісу облысы
Аудан орталығы	Жансүгіров
Ауылдық округтер саны	17
Ауыл саны	49
Әкімі	Берік Тынышбайұлы Тынышбаев
Аудан әкімдігінің мекенжайы	Жансүгіров ауылы, Желтоқсан көшесі, №5д
Тарихы мен географиясы
Координаттары	45°23′19″ с. е. 79°30′08″ ш. б. / 45.38861° с. е. 79.50222° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 45°23′19″ с. е. 79°30′08″ ш. б. / 45.38861° с. е. 79.50222° ш. б. (G) (O) (Я)
Құрылған уақыты	1930
Жер аумағы	12,6 мың км²
Уақыт белдеуі	UTC+5:00
Тұрғындары
Тұрғыны	37 294 адам (2023)
Ұлттық құрамы	қазақтар (95,95%), орыстар (2,86%), татарлар (0,42%), шешендер (0,17%), ұйғырлар (0,12%), немістер (0,1%), басқалары (0,38%)
Сандық идентификаторлары
Пошта индексі	040100-040124
Автомобиль коды	19
	Ақсу ауданының әкімдігі

Ақсу ауданы — Жетісу облысының солтүстік-шығыс бөлігінде орналасқан әкімшілік бөлініс. Аудан орталығы – Жансүгіров ауылы.

Географиялық орны, жер бедері мен су жүйесі

Ақсу ауданы Балқаш–Алакөл ойысы мен Жетісу Алатауы аралығын алып жатыр. Солтүстігінде Сарқан ауданымен, шығысында Алакөл ауданымен, батысында Қаратал ауданымен, оңтүстігінде Ескелді ауданымен және Қытай аумағымен шектеседі. Жерінің оңтүстік-шығысын Жетісу Алатауының Қоңыртау, Қайрақкөл, Желдіқарағай, Ешкіөлмес таулары, солтүстік, солтүстік-шығыс және батыс бөлігінде Тораңғықұм, Кемерқұм, Сымбатқұм, Күшікжал және Жалқұм құмды алқаптары алып жатыр. Ақсу өзенінің салалары мен тармақтары ауданның біршама жерін кесіп өтеді. Ірі өзендері: Бүйен, Бұрхан, Сарқан, Қарасу, Қапал, Қызылағаш.

Климаты

Климаты қатаң континенттік. Қысы суық. Қаңтар айының орташа температурасы –10 – 15°С, шілдеде 20 – 23°С. Жылдық жауын-шашынның орташа мөлшері жазық жерлерде 150 – 250 мм, таулы аймақтарда 400 – 600 мм. Топырағының басым бөлігі шөлейттік сұр топырақ. Тау етектері мен тау аңғарларында қоңыр топырақ қалыптасқан. Өзен аңғарлары мен жайылмаларда шалғынды-далалы топырақ басым. Құмды алқаптарда сор, сортаң кездеседі.

Өсімдігі мен жануарлар дүниесі

Даласында жусан, ебелек, изен, қияқ, т.б. өсімдіктер өседі. Аудан аумағында «Лепсі» қорықшасы (33,0 мың га) орналасқан. Аңдардан қасқыр, түлкі, қоян, борсық, қабан, ондатр; құстардан үйрек, қаз, тырна, т.б. мекендейді. Кен байлықтарынан Ілдерсай барит кені, Арасан гранит және мәрмәр кен орындары бар. Ауданның ауыл шаруашылығына пайдаланатын жерінің ауданы 1,17 млн. га, оның ішінде жыртылуға жарамды жері 56,6 мың га, жайылымы 1,03 млн. га, шабындығы 55,2 мың га (2006). Ақсу ауданы аумағында Матай, Молалы, Алажиде темір жол стансалары орналасқан. Аудан жері арқылы Алматы – Өскемен мемлекеттік маңызы бар автомобиль жолы өтеді.

Халқы

1939	1959	1970	1979	1989^[4]	1999	2009^[5]	2021
27697	▼23539	▲63367	▼35687	▲36690	▲45004	▼38839	▼37473

Тұрғындар саны – 39675 (2019).

ұлттық құрамы – қазақтар (95,74%), орыстар (3,05%), немістер (0,11%), шешендер (0,16%), татарлар (0,43%), ұйғырлар (0,13%), басқалары (0,41%).

Әкімшілік бөлінісі

Аудандағы 49 елді мекен 17 ауылдық округке біріктірілген:

Халқының саны (2009, 2021)^[6]
Ауылдық округтері	2009	2021	2021 2009-ға пайызбен	Ерлер 2009	Ерлер 2021	2021 2009-ға пайызбен	Әйелдер 2009	Әйелдер 2021	2021 2009-ға пайызбен
Ақсу ауылдық округі	2302	▼1959	85,1	1230	▼1019	82,8	1072	▼940	87,7
Арасан ауылдық округі	1963	▼1439	73,3	981	▼740	75,4	982	▼699	71,2
Барлыбек Сырттанов ауылдық округі	1576	▼1403	89	789	▼693	87,8	787	▼710	90,2
Егінсу ауылдық округі	598	▲611	102,2	318	▼303	95,3	280	▲308	110
Есеболат ауылдық округі	1793	▼1543	86,1	912	▼789	86,5	881	▼754	85,6
Жансүгіров ауылдық округі	9774	▲11421	116,9	4739	▲5739	121,1	5035	▲5682	112,9
Жаңалық ауылдық округі	900	▼744	82,7	462	▼383	82,9	438	▼361	82,4
Көшкентал ауылдық округі	1096	▲1125	102,6	567	▲571	100,7	529	▲554	104,7
Қапал ауылдық округі	3869	▼3727	96,3	1938	▼1880	97	1931	▼1847	95,6
Қаракөз ауылдық округі	939	▲951	101,3	473	▲485	102,5	466	466	100
Қарасу ауылдық округі	1316	▲1377	104,6	685	▲712	103,9	631	▲665	105,4
Қарашілік ауылдық округі	2147	▼1964	91,5	1095	▼1052	96,1	1052	▼912	86,7
Қызылағаш ауылдық округі	2699	▲2991	110,8	1386	▲1544	111,4	1313	▲1447	110,2
Матай ауылдық округі	4347	▼3330	76,6	2166	▼1685	77,8	2181	▼1645	75,4
Молалы ауылдық округі	659	▼518	78,6	345	▼264	76,5	314	▼254	80,9
Ойтоған ауылдық округі	915	▲961	105	487	▲498	102,3	428	▲463	108,2
Суықсай ауылдық округі	1946	▼1409	72,4	1031	▼739	71,7	915	▼670	73,2
ЖАЛПЫ САНЫ	38839	▼37473	96,5	19604	▼19096	97,4	19235	▼18377	95,5

Дереккөздер

[1] Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)

[2] Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)

[kazindex.ru-3] Қазақстан почталық индекстері

[4] Ресей империясы, КСРО халық санақтары

[5] ҚР халық санақтары Мұрағатталған 10 Қазанның 2023 жылы.

[6] 2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]