Торғай облысы (Қазақстан)
Торғай облысы — Қазақ КСР (1970—1988) және Қазақстан Республикасының (1990—1997) құрамындағы әкімшілік бірлік. Әкімшілік орталығы — Арқалық қаласы.
| Облыс | |
| Торғай облысы | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Кіреді | |
| Енеді |
10 аудан |
| Әкімшілік орталығы | |
| Партияның облыстық комитетiнiң бiрiншi хатшысы |
Қуанышев Оразбек Сұлтанүлы (1985—1988) |
| Әкім |
Брынкин Виталий Алексеевич (1995—1997) |
| Тарихы мен географиясы | |
| Құрылған уақыты | |
| Таратылған уақыты |
1997 |
| Жер аумағы |
111 900 км² |
| Тұрғындары | |
| Тұрғыны |
298 000[1] адам (1983) |
Басқа мағыналар үшін Торғай облысы деген бетті қараңыз.ГеографиясыӨңдеу
Облыс Қазақстанның орталық бөлігінде, Есіл және Торғай өзендерінің алабында орналасты. Ауданы 111,9 мың. км2. Ақтөбе, Қостанай, Көкшетау, Ақмола облысы және Жезқазған облыстарымен шекаралас болды.
ТарихыӨңдеу
1970 жылдың 23 қарашасында Қазақ КСР-ның құрамындағы Қостанай облысының шығыс аудандарын Ақмола облысының батыс аудандарымен біріктіру арқылы Торғай облысы құрылды. Облыс орталығы болып Арқалық қаласы белгіленді. 1988 жылдың 2 маусымында облыс таратылды.
1990 жылдың тамыз айында облыс қайтадан құрылып, құрамына Қостанай облысының Арқалық қаласы (әкімшілік орталығы), Амангелді, Арқалық, Жангелдин, Октябрь аудандары және Целиноград облысының Державин, Есіл, Жақсы, Жаңадала, Қима аудандары енді.
Сонымен қатар Торғай облысы құрамында бұрынғы шекараларында әкімшілік орталығы Жалдама ауылында орналасқан Амантоғай ауданы қалпына келтірілді. Аудан құрамына Амангелді ауданының Амантоғай, Жалдама, Шақпақ ауылдық кеңестері, Арқалық ауданының Горняк, Мирный, Тасты ауылдық кеңестері, Державин ауданының Қарынсалды ауылдық кеңесі, Науырзым ауданының Бүйректал, Октябрь, Степняк ауылдық кеңестері енді.[2]
1991 жылдың 16 желтоқсанынан бастап Қазақстан Республикасының құрамында. 1997 жылы Торғай облысының территориясы Қостанай және Ақмола облыстарына бөлініп берілді.
Әкімшілік бөлінуіӨңдеу
1988 жылы Торғай облысының құрамына 1 облыстық бағыныстағы қала (Арқалық) және 9 аудан кірді:
| № | Аудан | Орталығы | Халқы[3] (1989), чел. |
|---|---|---|---|
| 1 | Арқалық қалалық кеңесі | Арқалық | 62 367 |
| 2 | Амангелді ауданы | Амангелді | 27 998 |
| 3 | Арқалық ауданы | Арқалық | 23 216 |
| 4 | Державин ауданы | Державинск | 30 634 |
| 5 | Жангелді ауданы | Торғай | 28 765 |
| 6 | Есіл ауданы | Есіл | 44 466 |
| 7 | Жақсы ауданы | Жақсы | 20 542 |
| 8 | Жаңадала ауданы | Тасты-Талды | 13 058 |
| 9 | Қима ауданы | Жаңақима | 21 110 |
| 10 | Октябрь ауданы | Октябрьское | 22 852 |
ХалқыӨңдеу
Ұлттық құрамыӨңдеу
КСРО-ның 1970 жылғы халық санағы бойынша облыстың ұлттар құрамы төмендегідей болды: қазақтар (32,5 %), орыстар (33,7 %), украиндар (15 %), сондай-ақ немістер (5,2 %), белорустар (4,7 %), татарлар, өзбектер, башқұрттар, марилер, чуваштар, молдавандар, удмурттар, мордвалар және т.б. Халықтың орташа тығыздығы — 1 км2-ге 2,3 адам болды . Қала халқының үлесі 31 % (80 мың адам., 1975) құрады.
Сыртқы сілтемелерӨңдеу
ДереккөздерӨңдеу
- ↑ Атлас СССР / Отв. ред. Е. В. Большакова. — М.: ГУГК, 1984.
- ↑ O восстановлении Тургайской области в составе Казахской ССР. Постановление Президиума Верховного Совета Казахской ССР от 17 августа 1990 года
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г.. Басты дереккөзінен мұрағатталған 19 ақпан 2012.