Ақтоғай ауданы (Қарағанды облысы)
Ақтоғай ауданы — Қарағанды облысының оңтүстік-шығысындағы әкімшілік аудан. 1931 жылы құрылған (кей деректер бойынша 1928 жылы). Аудан аумағы 52,0 мың шаршы километрге тең. Орталығы Ақтоғай ауылы.
| Қазақстан ауданы | |||
| Ақтоғай ауданы | |||
| |||
| Әкімшілігі | |||
|---|---|---|---|
| Облысы | |||
| Аудан орталығы | |||
| Ауылдық округтер саны |
14 | ||
| Кенттік әкімдіктер саны |
2 | ||
| Ауыл саны |
35 | ||
| Әкімі |
Руслан Айтыкенұлы Кенжебеков | ||
| Аудан әкімдігінің мекенжайы |
Ақтоғай ауылы, Ә.Бөкейхан көшесі, №4 | ||
| Тарихы мен географиясы | |||
| Координаттары |
48°18′59″ с. е. 74°58′45″ ш. б. / 48.31639° с. е. 74.97917° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 48°18′59″ с. е. 74°58′45″ ш. б. / 48.31639° с. е. 74.97917° ш. б. (G) (O) (Я) | ||
| Құрылған уақыты |
1928 | ||
| Жер аумағы |
52,0 мың км² | ||
| Уақыт белдеуі | |||
| Тұрғындары | |||
| Тұрғыны |
15 982[1] адам (2023) | ||
| Ұлттық құрамы |
қазақтар (91,38%), орыстар (6,63%), татарлар (0,33%), немістер (0,28%), өзбектер (0,27%), корейлер (0,25%), украиндар (0,15%) беларустар (0,12%), басқа ұлт өкілдері (0,59%)[2] | ||
| Сандық идентификаторлары | |||
| Телефон коды |
+7 71037 | ||
| Пошта индексі |
100200-100210 | ||
| Автомобиль коды |
09 | ||
|
| |||
.png)
Басқа мағыналар үшін Ақтоғай ауданы деген бетті қараңыз.Географиялық орны өңдеу
Аудан батысында Шет, солтүстігінде Қарқаралы аудандарымен, шығысында Абай облысының Аягөз ауданымен, оңтүстігінде Балқаш көлі арқылы Алматы, Жетісу облыстарымен шектеседі.
Халқы өңдеу
| 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989[3] | 1999 | 2009[4] | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 9898 | ▲11702 | ▲17074 | ▼15406 | ▲16390 | ▲24051 | ▼19233 | ▼17134 |
Тұрғындары 17 474 адам (2019). Ұлттық құрамы: қазақтар – 91,48%, орыстар – 6,54%, татарлар – 0,32%, корейлер – 0,27%, немістер – 0,24%, украиндар – 0,17%, беларустар – 0,10%, әзірбайжандар – 0,08%, басқа ұлт өкілдері – 0,80%.
Әкімшілік бөлінісі өңдеу
35 елді мекен 2 кенттік әкімдік пен 14 ауылдық округке біріктірілген:
| Әкімшілік бірлік | Орталығы | Елді мекендері | Халқы (2009) |
|---|---|---|---|
| Абай ауылдық округі | Абай ауылы | 2 | 339 |
| Айыртас ауылдық округі | Айыртас ауылы | 1 | 381 |
| Ақтоғай ауылдық округі | Ақтоғай ауылы | 1 | 3145 |
| Жидебай ауылдық округі | Сәуле ауылы | 4 | 1368 |
| Кежек ауылдық округі | Ақши ауылы | 1 | 330 |
| Қарабұлақ ауылдық округі | Нарманбет ауылы | 3 | 942 |
| Қараменде би ауылдық округі | Ақтас ауылы | 2 | 565 |
| Құсақ ауылдық округі | Қошқар ауылы | 1 | 630 |
| Қызыларай ауылдық округі | Ақжарық ауылы | 1 | 696 |
| Нүркен ауылдық округі | Нүркен ауылы | 5 | 820 |
| Ортадересін ауылдық округі | Орта Дересін ауылы | 3 | 743 |
| Сарытерек ауылдық округі | Сарытерек ауылы | 4 | 914 |
| Сарышаған кенттік әкімдігі | Сарышаған кенті | 1 | 4429 |
| Тасарал ауылдық округі | Тасарал ауылы | 1 | 416 |
| Шабанбай би ауылдық округі | Шабанбай би ауылы | 4 | 882 |
| Шашубай кенттік әкімдігі | Шашубай кенті | 1 | 2148 |
Ірі елді мекендері өңдеу
| Атауы | Халқы (2009) |
|---|---|
| Сарышаған | ▼ 4429 |
| Ақтоғай | ▼ 3145 |
| Шашубай | ▼ 2148 |
| Сәуле | ▼ 725 |
| Ақжарық | ▼ 696 |
| Нарманбет | ▼ 663 |
| Қошқар | ▼ 630 |
| Сарытерек | ▼ 620 |
| Шабанбай би | ▼ 563 |
Шаруашылығы өңдеу
2006 жылы ауыл шаруашылығы өнімнің айтарлықтай бөлігін мал шаруашылығы құрады. Аймақта ауыл шаруашылығы өнімін өндіруге 1300,9 мың гектар ауыл шаруашылығы жерлер пайдаланылады, оның ішінде 12,4 мың га - егістік алқаптар. 2006 жылғы астыққа 11,4 мың га ауыл шаруашылығы дақылдары егілетін егістік жерлер пайдаланылды, оның ішінде 4,3 мың га дәнді дақылдар, картоп – 0,1 мың га, көкөніс – 0,05 мың га.
- 2006 жылы: 2,9 мың тонна дәндер; 1,9 мың тонна картоп; 1,0 мың тонна көкөніс-бақша дақылдары; 7,6 мың тонна ет (тірі салмақта); 9,7 мың тонна сүт; 1227,0 мың дана жұмыртқа өндірілді.
- 2007 жылғы 1 қаңтар: ірі қара мал саны 34,1 мың бас; қой мен ешкі – 150,2 мың бас; шошқа - 0,6 мың бас; жылқы – 10,8 мың бас; құс – 20,6 мың басты құрады.
- Өнеркәсіптік өнімнің негізгі түрлері: нан және нан өнімдерін, ұн, өсімдік майы, балық өнімдері, түсті металдарды өндіру. 2006 жылғы өндірістік өнім көлемі (үй шаруашылық есебінсіз) 1305,7 млн. теңгені құрады.
Әлеуметтік құрылымдары өңдеу
- 28 күндізгі жалпы білім беретін мектептер жұмыс істейді, онда 4233 оқушы оқиды;
- 1 кәсіби-техникалық оқу орнында - 120 оқушы оқиды;
- 19 кітапхана;
- 18 клуб типті мекеме;
- 1 мұражай іс-әрекет етеді.
Әкімдері өңдеу
- Сағадат Жапабайұлы Дүйсебеков 1992-1997 Арғын, Қаракесек, Сарым
- Ахметбеков Төлеужан Ахметбекұлы 1997 жылы 2 маусымда - 2001 жылы Арғын, Қаракесек, Сарым
- Рысқали Қалиақбарұлы Әбдікеров 2001 жылы 8 ақпанда - 2005 жылы Арғын, Қаракесек, Керней
- Тәтибеков Мейірхан Тәтибекұлы 2005 жылы 14 маусымда - 2006 жылы Арғын, Қаракесек, Сарым
- Жарылғап Махмұт Сәдуақасұлы 2006 жылы 20 қазанда - 2010 жылы Арғын, Тобықты
- Омаров Ғабдырахман Игілікұлы 2010 жылы 22 қаңтарда - 2011 жылы Арғын Қуандық Алсай
- Қайыржан Кәрімұлы Тілеубергенов 2011 жылы 21 қазанда - 2012 жылы Арғын, Қаракесек, Сарым
- Әбеуова Салтанат Мірәсілқызы 2012 жылы 28 тамызда - 2013 жылы Арғын, Қаракесек, Майлық
- Ниқанбай Иманғалиұлы Омарханов 2013 жылы 29 маусымда - 2016 жылы Арғын, Қаракесек, Бұлбұл
- Әбеуова Салтанат Мірәсілқызы 2016 жылы 12 көкекте Арғын, Қаракесек, Майлық [5]
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
- ↑ Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
- ↑ Ресей империясы, КСРО халық санақтары
- ↑ ҚР халық санақтары
- ↑ http://www.aktogay.gov.kz/kk/raion_1_1/ Мұрағатталған 13 қаңтардың 2020 жылы.