Баджолар (баджао) (теңіз көшпенділері, теңіз сығандары) — Малайзияда, Индонезияда және Филиппинде тұратын этникалық топ. Олар шексіз Үнді мұхитында еркін жүріп, көшпелі өмір сүреді. Олар жағаға тек жерлеу рәсімдері кезінде, балықтарын сатуға, тұщы су жинауға немесе қайықты жөндеуге келеді. Жалпы халық саны: шамамен 700 мың адам (Филиппинде 470 мың, Индонезияда 152 мың, Малайзияда 62,3 мың, Брунейде 11 мың).

Баджолар
Бүкіл халықтың саны

700 000

Ең көп таралған аймақтар
 Филиппин

470 000

Индонезия Индонезия

152 000

 Малайзия

62 300

Тілдері

баджо (баджао) тілі, пилипино, бугис тілдері

Діні

суннизм, дәстүрлі сенімдер

Тілі өңдеу

 
Баджолар

Тілі аустронезиялық отбасының батыс аустронезия тобына жататын баджо (баджао) тілдері мен диалектілері. Оңтүстік Қытай теңізі бассейніндегі Баджао малай диалектінде сөйлейді. Пилипино, бугис және басқа тілдер де кең таралған.

Діні өңдеу

Діни ұстанымдары: мұсылман-сүнниттер, дәстүрлі сенімдерді ұстанушылар бар.[1]

Кәсібі өңдеу

Негізгі дәстүрлі кәсібі - балық аулау және теңіз қолөнері. Бұрын көптеген баджолар қарақшылықпен айналысқан.[2]

Өмір салты өңдеу

Баджолар әріптерді танымайды, олар жазуды және оқуды білмейді - себебі олар бұл дағдыларды қажет етпейді. Олар судың үстіне салынған және қадалармен бекітілген шағын үйшіктерде тұрып, отбасылық тіршіліктерін жалғастыруда. Үйлер бір-бірімен көпірлер арқылы жалғасады. Балалар өте ерте жастан (5 жастан бастап) қайықпен жүзуді және балық аулауды үйрене бастайды.

 
Баджо халқының тұрғын үйлері

Теңіз сығандары «лепа-лепа» деп аталатын ерекше қайықтарда жүреді. Бұл қолмен жасалған қайықтарда жататын орын, ауыз су мен азық-түлік қоры, ас үй ыдыстары, керосин шамдары және т.б. бар. Бүкіл отбасымен қоныстанып, қайықтармен көшіп жүреді. Бір таңқаларлығы, дәл осы қайықтардың арқасында бұл адамдар 2004 жылы жүздеген мың адамның өмірін қиған әйгілі цунамиден аман қалды.

Баджо халқы ерте жастан бастап су астындағы мекендеушілерді аулауға және үлкен тереңдікке сүңгуге үйретілген. 30 метр тереңдікте акваланг құралдарын қолданбай ақ сүңгиді. Көбінесе банджолардың құлақ қалқандары зақымдалады, кейде табиғи түрде су астындағы қысымның айырмашылығынан немесе олар терең және кенеттен сүңгу кезінде ауырсынуды сезінбеу үшін әдейі тесіледі.

Қазіргі дәуір, дегенмен, өз өзгерістерін әкеліп жатыр, кейбір баджолар жағалаудағы арал белдеуінің жерін мекендеуге тырысуда. Баджолардың жас ұрпағы да ата-бабаларының ережелері бойынша өмір сүргісі келмей, құрлыққа көбірек көшуде. Жастар жұмыс іздеп, қалыпты оқу жағдайын жасап, қарапайым өмірге араласуда. Дегенмен, сумен байланыс әлі де жойылған жоқ, ал балық аулау олардың негізі кәсібі болып қала береді. Бұл халық басқа елдер мен ұлттардың тұрғындары деп танылмайды, дегенмен қазіргі барлық «теңіз» халқының жалпы саны 400 мыңға жуық адамды құрайды.

Баджолар өздерін бүкіл әлемнің еркін азаматтары деп санайды, сондықтан олар шекаралас елдердің барлық теңіз аймақтарында ерікті түрде қозғалады. Өкінішке орай, браконьерлік пен дәстүрлі емес өмір салтына байланысты баджо мәдениеті мен өмір салтын жоғалту қаупі бар. Соңғы кездері билік пен қоршаған ортаны қорғау қызметтерінің барлық түрлері адамдарға теңіз әлеміне араласу деңгейін төмендетіп, құрлыққа толығымен көшуді талап етуде.[3]

Дереккөздер өңдеу

  1. Баджао. http://www.etnolog.ru/people.php?id=BADZ
  2. Әлем халықтарының энциклопедиясы. Баджао http://www.etnolog.ru/people.php?id=BADZ
  3. Теңіз сығандары - баджо. http://proboating.ru/articles/people-and-sea/sea-gypsies-badzho/