Байдаған

Байдаған (Бабдаған) (шамамен 12-ғасырдың 2-жартысы мен 13-ғасырдың 1-жартысында өмір сүрген) – Жетісу мен Шығыс Түркістандағы дулат тайпаларының әмірі, Шыңғыс ханның замандасы.

13 – 17 ғасырлар Шағатай Ұлысы мен Моғолстан мемлекетінің тарихында саяси ықпалдары зор болған дулат әмірлері Байдағаннан тарайды. Мұхаммед Хайдар Дулати де Байдаған ұрпақтарының бірі.

1225 – 26 жылдары Шыңғыс хан бүкіл жаулап алған жерлерін төрт ұлына бөледі. Екінші ұлы Шағатай ханға Орта Азия, Жетісу және Шығыс Түркістан аймақтары тиеді. Әскерлері мен әмірлерін де бөлгенде дулат тайпаларының жері Шағатайға беріледі. Шағатай хан Жетісу мен Шығыс Түркістандағы «Мыңлай Сүбе» деген аймақты дулаттарға тапсырады. Және осы аймақтың алғашқы билеушісі әмір Байдаған болады. Мұхаммед Хайдар Мырза Дулати ол жөнінде былай деп жазады:

«Әмір Байдағаннан бері бұл иелік ғасырлар бойы ұлдан ұлға мұрагерлік жолы арқылы беріліп отырылды».

Шыңғыс хан заманында оның жарлығы бойынша Өртөбеге жеті артықшылық (мансап) берілген. Біріншісі – дабыл, екіншісі – ту, үшіншісі – өз қызметшісінің екеуіне ол «қосын ту» тапсырады, төртіншісі – ханның мәжілісіне қару алып кіруіне болады, бесіншісі – аңға шыққанда саятшылар оған нөкер болады, алтыншысы – моғолдардың бүкіл ұлысына әмір болады және ол моғол ұлысының сардары деп жарлықтарда жазылады, жетіншісі – әмірлер бас қосқанда ол жиынның төрінде, ал басқа әмірлер оның екі жағында одан бір жебе бойы төмен отырады. Кейіннен Байдаған ұрпақтары мұндай артықшылықтық санын он екіге жеткізді.