Байсал

Байсал (1816-1875), жазушы кейіпкерінің прото¬типі. Руы –Кетібак. Дерек айтушылар 59 жасында өлген еді дейді. Ел аузындағы естеліктерде: «Орынқожа сықылды, имектеу, ұзын, қызыл, қойкөз» десе, тағы бір жерде «Байсал арам кісі емес еді. Қараторы, жіңішке, сұлу кісі» деген пішіндемелер кездеседі. Орынқожа - Байсалдың ұлы, жазушы оны білетін болған соң, көргендер әдейі онымен салыстырып отыр.

Абай жас кезінде суға түсіп жүргенде, өтіп бара жатқан Бөжей, Байсалдарды кереді де, алдарынан киініп шығып, сәлем береді. Сонда Байсал: «Сәлемін алып неғыласың антұрғанның баласының» дейді. Бірақ оған қарамай, Бөжей батасын береді. Ал осы бір мезетті жазушы «Абай жолы» романында ауылда емес, Құнанбай, Бөжейлердің Қарқаралыға дауласа барған кезіндегі жағдайлармен байланыстырып көрсетеді. Осындай аздаған өзгерістер болмаса, тұтас алғанда Байсалға қатысты әңгімелердегі мінез, пішін, іс-әрекеттері эпопеяда сол калпында суреттелген.