Басқару дағдарысы

Басқару дағдарысы - басқарушы жүйелердің сананың бұқаралық және астаң-кестең болған жағдайына бейімделмегендігінен туған жаһандану үрдісінің бір салдары. Мұндай жағдайда басқару көбіне көз жеткізіп үгіттеумен жүргізіледі. Алайда сананың қалыптасуы қашан да екіжақты сипатта болады: басқа біреудің санасын қалыптастыра отырып, сіз сөзсіз өз санаңызды да өзгертесіз. Басқарушы жүйе де өзгелерді сендіремін деп жүріп, өзі де сеніп қалады, сөйтіп, әділдігінен айырылады. Бұл эффект - өзін-өзі бағдарлау - сананы қалыптастыруды тиімді бизнеске айналдырумен байланысты алғашқы қауіп: басқарушы жүйелер бүкіл дамыған әлем көлемінде өзінің парапарлығын жоғалтуы мүмкін, ол адамзат үшін өте қауіпті болып табылады. Онымен екінші қауіп те байланысты сананы қалыптастырушы мамандардың кәсіби ауыруы: әлемнің барлық өзекті мәселелерін "миды тазарту" арқылы шешуге тырысуы. Шектеулі көлемде бұл тәсіл тиімді болуы мүмкін, алайда егер ол үстемдік ете бастаса, басқарушы жүйелердің дағдарысына алып келеді. Үшінші қауіп басқарушы жүйелердің жауапкершілігінің төмендеуімен байланысты. Сананы қалыптастыру технологияларының тиімділігі оның иелерінің ықпалын арттырып, қуатты, құдіретті қылады. Онымен қоймай "құдіреттілік үшін ақы" төлемейді: адам жаңа пайымдаулар мен өзге адамдардың санасын қалыптастыра отырып, өзін Қүдайға жақын жаратушыдай сезінеді. Ақпараттық сананың төртінші қаупідемократияны тарылту, өңін айналдыру. Себеп тек қазіргі демократияның негізгі тірегі болып отырған мемлекеттің әлсіреуінде емес. Қоғамның санасының қалыптасуы үшін маңызды шешімдер қабылдауға қатысатын немесе оған еліктеуге тұрарлықтай өнегелі игі жақсыларына, оның біраз бөлігіне ықпал етсе жеткілікті. Сананы қалыптастыруға бағытталған бүл талпыныстар барысында жақсы-жайсаң- дардың санасы өзгеріп, қоғам санасынан өзгешеленеді. Осы орайда игі жақсылар қоғамнан алшақтап, бөлініп қалады, сөйтіп, өз тиімділігін жоғалтады. Осылайша демократияның мәні жоғалады, өйткені, қоғамның төменгі жігінде пайда болған идеялар мен көзқарастар игі жақсылардың онымен бөліспегендігінен, оларды қабылдамағандығынан қоғамның капиллярлы жүйелері арқылы жоғары өрбімейді. Нәтижесінде демократияның әлеуеті игі жақсылардың өз болар-болмас өлшеміне сай тарылып қалады.