Батыс Қазақстан облысының жерасты суы

Батыс Қазақстан облысының жерасты суы

Жерасты суы

Шаруашылық қажетіне және тұрмыстық тұтынымға жарамды тұщы қоры облыс қойнауындағы негізінен төрттік, жоғары плиоцендік жыныстар мен палеоген — бор шөгінділерінің қабаттарында түзілген. Бұлар да А+В+С категориялары бойынша жиынтық өнімділігі 366,8 мың м3/тәулік (4,3 м³/с), оның ішінде өнеркәсіптік А+В категориялары бойынша 322,8 мың м3/тәуліктік (3,76 м³/с) игерілу қорлары бекітілген 22 жерасты су көзі анықталды. Облыс қойнауында жерасты сулары біркелкі таралмаған: негізгі бөлігі (17 сулы қабат) облыстың солтүстігінде, тек 5 кен ғана оңтүстік жағынан барланды. Сулы қабаттардың көпшілігі (15) Жайық және басқа өзендердің аңғарларындағы аллювийлік шөгінділермен тығыз байланысты, ең ірілері - Жайық, Дарьинск, Чапаев, Бөрлі, Серебряков, Тоқпай, Январцев, Жарсауыт кендері. Бұлар дың бәрі қалыңдығы 10-нан 25 м-ге дейінгі орта және жоғары төрттік құм айт-қиыршықтасты құрылымдармен байланысты. Скважиналардың дебиті - 5-тен 25 л/с-қа дейін. Топырақ асты (грунт) суларының жату тереңдігі - 3-10 метр. Жайық өзенінің ағынымен топырақ асты суларының гидравликалық ағынының жатыс бағыты тығыз байланысты келетіні байқалады. Облыстың оңтүстік бөлігіндегі Аймекен (Орда) жерасты, Искра бұлақтары және Қаратөбе жерасты су алқабы бар. Жерасты су алқап тарының қорлары төменгі-жоғары төрттік кезеңнің ежелгі аллювийлік атыраулық шөгінділерінде айқындалған. Су жиналатын құм қабаттарының қалындығы бұл жерде 10-нан 31 м-ге жетеді. Арынсыз деңгейдің жату тереңдігі— 1-6 м. Тұщы судың минералдығы — 1 г/л-ге дсйін. Ежелгі-жоғары төрттік аллювий кендеріндегі жерасты суларының бекітілген жалпы қоры - 33,6 мың м3/тәулік (0,39 м³/с). Барланып, табылған кендердің басқа типтерінің ішінен игерілу қорлары 1,3 және 1,7 мың м3/тәулік болып бекітілген Жымпиты, Федоров, Каменка, Ақсай, Люсен бұлақтарын айырықша атауға болады, бұлар дың суымен осы аудан орталықтары қамтамасыз етіледі және қорлары қалындығы 9-10 м плиоцендік Сырт түбі құм дарында жиналған. Скважиналарының дебиті - 2-5 л/с, тереңд. 30-40 м-ден артық емес. Суы тұщы, пайдаланылып жүрген ауыз судың мемлекеттік стандартына сәйкес келеді.