Баян қаған

Баян қаған (т.ж.б. - 730) - Еуропада VI - VIII ғасырларда болған Уархун қағандығының ең әйгілі басшысы.

454 жылы Еділ (Аттила) патша өлген соң, Батыс Ғұн мемлекеті ыдырады. Алайда VI ғасырда Хунгария (Мажарстан) жерінде ғұндардың, яғни Еділдің ізбасарларының жаңа мемлекеті пайда болды. Бұл мемлекет өздерінің билеушісі Уар батырдың есімімен аталуына байланысты барлық деректерде “Уархундар мемлекеті” деп жазылған. Уархун ордасының аса күшейген тұсы Баян қаған басқарған кезі болды. Еуропаның көп халқын өз құрамына кіргізіп, Византияны көп жылдар бойы салық төлеуге мәжбүр еткен. Баян қаған сол кездері Арал өңіріндегі тарнияқ, котзагер, забендер атты 3 тайпаны өзіне шақырып алып, қағандықтың қуатын арттырған. Бұл тайпалар қазақ даласында VI ғасырдан соң аталмайды. Осыған қарағанда, олардың түгелдей Еуропаға кетіп, Баян қаған ордасына қосылғандығы шындыққа саяды.

Тарих ғылымында қазақ және басқа халықтар құрамындағы арғын тайпасының тарихы осы Уархун дардан басталады деген де пікір бар. Баян қаған мен оның ордасы туралы неміс және латын тілдерінде көптеген еңбектер жазылған.