Беларусь — Қазақстан қатынастары

Беларусь — Қазақстан қатынастары — Қазақстан Республикасы мен Беларусь Республикасы арасындағы екіжақты дипломатиялық қатынастар. 1992 жылы 16 қыркүйекте орнатылды. Екі мемлекет те ТМД, Еуразиялық экономикалық одақ және басқа да көптеген халықаралық ұйымдардың мүшелері болып табылады.

Тарих

1992 жылғы 16 қыркүйекте - Қазақстан Республикасы мен Беларусь Республикасы арасында дипломатиялық қатынастар орнатылды.

Қазақстанның Минскідегі елшілігі 1993 жылы 9 қаңтарда ашылды. Астанадағы Беларусь елшілігі 1997 жылғы 13 шілдеден бастап жұмыс істейді.

2012 жылғы қаңтардан бастап Ерғали Бөлегенов Қазақстан Республикасының Беларусь Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі болып табылады. 2013 жылғы қыркүйектен бастап Беларусь Республикасының Қазақстан Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі Анатолий Ничкасов болып табылады^[1]^[2].

Беларусь пен Қазақстан халықаралық аренада, оның ішінде БҰҰ, ЕҚЫҰ, ҰҚШҰ шеңберінде белсенді өзара іс-қимыл жасайды.

2023 жылғы 25 тамыздан бастап Ерлан Сапарұлы Байжанов - Қазақстан Республикасының Беларусь Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі,

2020 жылғы шілдеден бастап Павел Владимирович Утюпин - Беларусь Республикасының Қазақстан Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі болып табылады.

Саяси ынтымақтастық

Екі ел арасындағы қатынастар өзара түсіністік пен сенім атмосферасында дамып келеді. Екі мемлекеттің ұстанымдары өңірлік және халықаралық саясаттың көптеген проблемалары бойынша ұқсас немесе жақын. Бұл екіжақты және көпжақты форматтағы байланыстардың оң динамикасымен расталады.

Қазақстандық-белорус ынтымақтастығының шарттық-құқықтық базасы түрлі салаларды қамтыған 80-ге жуық келісімдер мен келісім-шарттардан тұрады. Негізгі құжаттардың бірі «Достық және ынтымақтастық туралы» келісім-шарт болып табылады.

Жоғары деңгейдегі сапарлар.

Қазақстан Республикасы Президентінің Беларусь Республикасына ресми сапарлары - 1996 жылғы қарашада, 2009 жылғы қарашада, 2012 жылғы мамырда және 2017 жылғы қарашада өтті. Беларусь Республикасы Президентінің Қазақстан Республикасына ресми сапарлары 1999 жылғы қарашада, 2005 жылғы мамырда, 2011 жылғы мамырда, 2013 жылғы қазанда, 2019 жылғы қазанда және 2022 жылғы қазанда өтті.

Үкіметаралық ынтымақтастық

Қазақстан Республикасы мен Беларусь Республикасының Үкімет басшылары деңгейінде 2012 жылғы қарашада және 2013 жылғы қыркүйекте Қазақстан және Беларусь Премьер-Министрінің сапарлары, 2013 жылғы сәуірде Қазақстан Премьер – Министрінің Беларуське жауап сапары өтті. 2017 жылғы тамызда Беларусь Премьер-Министрі Қазақстанда жұмыс сапарымен болды. Премьер-министрлер деңгейіндегі кездесулер интеграциялық іс-шаралар шеңберінде және екіжақты форматта 2014 жылғы қарашада, 2015 жылғы мамырда, 2017 жылғы мамырда, 2020 жылғы қаңтарда, шілдеде, 2021 жылғы ақпанда, маусымда және 2022 жылғы қазанда өткізілді.

Беларусь Ұлттық Жиналысы Республика кеңесінің төрағасы бастаған парламенттік делегацияның Қазақстанға ресми және жұмыс сапарлары 2013 жылғы сәуірде, Өкілдер палатасы төрағасының сапарлары – 2015 жылғы маусымда, 2019 жылғы қыркүйекте өтті.

Қазақстан Парламенті Мәжілісінің Төрағасы және Қазақстан Парламенті Сенатының Төрағасы деңгейіндегі парламенттік делегациялардың Беларуське ресми сапарлары тиісінше 2017 жылғы наурызда және 2018 жылғы 30 қазанда өтті.

Қазақстан Республикасының парламенттік делегациясы парламентаралық ынтымақтастық тобы аясында 2022 жылғы маусым және желтоқсан айларында Беларусь Республикасына сапармен барды.

2020 жылғы желтоқсанда Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі мен Беларусь Республикасы Сыртқы істер министрлігінің сыртқы саяси талдау департаменттерінің басшылары арасында СІМ аралық консультациялар өтті.

2023 жылғы ақпанда Қазақстан Республикасының Беларусь Республикасындағы Елшісі А.Бейсенбаев Беларусь Республикасының Сыртқы істер министрі С.Алейникпен кездесті.

Әскери-техникалық ынтымақтастық 1998 жылғы «Әскери ынтымақтастық туралы», «Әскери-техникалық ынтымақтастық туралы» үкіметаралық келісімдерге сәйкес дамып, нығайып келеді. Әскери-техникалық ынтымақтастық жөніндегі кіші комиссия жұмыс жасайды. 2018 жылғы 12 қазанда Минскте кіші комиссияның 9-шы отырысы өтті және бұл басқосуда ынтымақтастықты одан әрі дамыту және бірлескен жобаларды іске асыру бойынша шешім қабылданды.

2009 жылдан бастап Қазақстанның 350-ден астам әскери қызметшісі Беларусь Республикасының Әскери академиясында және Беларусьтің жоғары оқу орындарының төрт әскери факультетінде (БМУ, БМИРУ, БММУ, БҰТУ) білім алды.

Сауда

Белстаттың деректері бойынша 2000-2019 жылдардағы сыртқы сауда серпіні (млн доллар): Лукашенко Қазақстанға 2017 жылы Беларусь экспортының ірі позицияларын мұнай жеткізу бойынша келіссөздерді жандандыруды ұсынады^[3]^[4]:

Тракторлар (44,1 миллион доллар);
Жүк көліктері (44 миллион доллар);
Қоюландырылған және құрғақ сүт пен кілегей (43,9 миллион доллар);
Мұнай өнімдері (29,3 миллион доллар);
Жиһаз (28,3 миллион доллар);
Тазалау және бастыру машиналары (19 миллион доллар);
Қант (17,7 миллион доллар);
Дәрі-дәрмектер (15,7 миллион доллар);
Мұздатылған сиыр еті (14,7 миллион доллар);
Шиналар (14,3 миллион доллар);
Сары май (11,8 миллион доллар);
Ірімшіктер мен сүзбе (10,3 миллион доллар).

2017 жылы Қазақстаннан Беларусь импортының ірі позициялары^[5]:

Мұнай өнімдері (22,1 миллион доллар);
Шикі мұнай (21,1 миллион доллар);
Көмір (13,6 миллион доллар);
Өңделмеген алюминий (6,1 миллион доллар);
Мақта талшығы (5,9 миллион доллар).

2014 жылы елдер арасындағы тауар айналымы 835,1 млн АҚШ долларын құрады. 2015 жылы ол 403,4 миллион АҚШ долларына дейін қысқарды^[6].

Қазақстандағы белорустар

ҚР аумағында 95 мың Беларусь тұрады. Астанада түрлі мәдени іс-шараларды тұрақты ұйымдастыратын Қазақстан-Беларусь ғылыми-техникалық ынтымақтастық орталығы жұмыс істейді. Қазақстан Республикасының барлық дерлік облыстарында Беларусь мәдени орталықтары жұмыс істейді^[7].

Қазақстанның Беларусьтағы елшілері

В. Темірбаев (1994-96)
Ю. Клочков (1996-98)
В. Алесин (1998-2003)
Алдамжаров Қаласы (2003-06)
Б. Ысқақов (2006-08)
А. Смирнов (2008-12)
Е. Бөлегенов (2012-2017)
Е. Ертісбаев (2017-2019)
А. Бейсенбаев 2019 жылғы 12 тамыздан бастап

Беларусьтің Қазақстандағы елшілері

Пакуш, Лариса Владимировна (10 қыркүйек 1997 — 4 тамыз 2006 )
Гапеев, Василий Иванович (2006 жылғы 4 тамыз — 2010 жылғы 22 қаңтар)
Брылев, Валерий Анатольевич (2010 жылғы 22 Қаңтар — 2013 жылғы 28 ақпан )
Ничкасов, Анатолий Иванович (2013 жылғы 10 қыркүйектен бастап)

Дереккөздер

↑ Ничкасов Анатолий Иванович. Посольство Республики Беларусь в Республике Казахстан.(қолжетпейтін сілтеме)
↑ БУЛЕГЕНОВ ЕРГАЛИ БУЛЕГЕНОВИЧ. Посольство Республики Казахстан в Республике Беларусь. Басты дереккөзінен мұрағатталған 4 наурыз 2016.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 6 қаңтар 2016.
↑ Внешняя торговля.(қолжетпейтін сілтеме)
↑ Внешняя торговля Республики Беларусь, 2018 Мұрағатталған 4 қазанның 2020 жылы.. — С. 137—139.
↑ Внешняя торговля Республики Беларусь, 2018 Мұрағатталған 4 қазанның 2020 жылы.. — С. 254—256.
↑ КАЗАХСТАНСКО-БЕЛОРУССКИЕ ОТНОШЕНИЯ. Посольство Республики Казахстан в Республике Беларусь. Басты дереккөзінен мұрағатталған 25 наурыз 2016.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 6 қаңтар 2016.
↑ В какие страны эмигрируют белорусы. www.interfax.by.(қолжетпейтін сілтеме)

[1] Ничкасов Анатолий Иванович. Посольство Республики Беларусь в Республике Казахстан.(қолжетпейтін сілтеме)

[2] БУЛЕГЕНОВ ЕРГАЛИ БУЛЕГЕНОВИЧ. Посольство Республики Казахстан в Республике Беларусь. Басты дереккөзінен мұрағатталған 4 наурыз 2016.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 6 қаңтар 2016.

[3] Внешняя торговля.(қолжетпейтін сілтеме)

[4] Внешняя торговля Республики Беларусь, 2018 Мұрағатталған 4 қазанның 2020 жылы.. — С. 137—139.

[5] Внешняя торговля Республики Беларусь, 2018 Мұрағатталған 4 қазанның 2020 жылы.. — С. 254—256.

[6] КАЗАХСТАНСКО-БЕЛОРУССКИЕ ОТНОШЕНИЯ. Посольство Республики Казахстан в Республике Беларусь. Басты дереккөзінен мұрағатталған 25 наурыз 2016.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 6 қаңтар 2016.

[7] В какие страны эмигрируют белорусы. www.interfax.by.(қолжетпейтін сілтеме)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

**Беларусь-Қазақстан арақатынасы**


Беларусь	Қазақстан