Биткоин
Биткоин (Bitcoin, BTC) — орталықсыздандырылған виртуальды валюта. Транзакциясы шифрленетін және қолдану аясы анонимді түрде болғандықтан биткоинды виртуалды «криптовалюта» деп те атайды. Биткоин төлемдерінің желісі толықтай дерлік орталықсыздандырылғандықтан қадағалаушысы болмайды. Жүйенің қызметі мен қорғанысын қамтамасыз ету үшін криптографиялық әдістер қолданылады. [1]
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
Биткоинды төлем құралы ретінде пайдалану арқылы тауар сатып алуға, телефон байланысы, не хостинг ақысын төлеуге және тағы басқа төлемдер жасауға болады. Open source негізіндегі ашық код түрінде болғанымен анонимді, әрі сенімді төлем жүйесі ретінде танымал Биткоиндерді сақтау, қабылдау және жіберу үшін жария идентификатор (мекенжай), қажетті баланс пен жасырын кілтсөзден тұратын әмиян қажет. Аударым жасау үшін қабылдаушының идентификаторы ғана сұралады. Идентификатор күрделі мәнді сандар мен әріптер жиынтығынан тұрады. Мысалы: 19noTg4T9TeFpT4ZTASvQxf7a1LYLSJa38.
ТарихыӨңдеу
Биткоинды 2009 жылы Сатоши Накомото ойлап тапты. Ол адам туралы ақпарат өте аз. Арнайы өзінің анонимділігін сақтап отыр. Биткоинның негізгі технологиясы – майнинг. Жүйедегі тұтынушылардың транзакцияларын верификациялайтын протокол. Осы қызметті орындайтындарды майнерлер деп атайды. Технология жұмысы алтын өндіруге ұқсайды, алғаш бастағанда алтын өндіруге оңай, бірақ уақыт өте келе кенорын тоза бастайды.
Жүйе жұмысыӨңдеу
Майнерлер – орталықсызданған peer-to-peer банк. Олар жүйені жұмыс қалпында ұстайды, транзакцияларды верификациялайды. Майнер болмаса басқа адамға қаржы жіберілмейді. Қазіргі уақытта майнерлер өз компьютері арқылы өткен транзакциялар үшін биткоиндар алып отырады. Биткоиндар біткен кезде транзакциялардан комиссиялар алатын болады. Кезінде биткоиндарды кішігірім компьютерлердің жиынтығы өндіретін. Бірақ қазір онымен айналысатын үлкен фермалар бар. Қазіргі таңда биткоиндарды пайдаланып өмір сүруге болады. Биткоиндарды үкімет бақылауда ұстай алмайды, сол себепті ол танымалдылыққа ие болуда. Битконинның басты идеясы – ешбір елге бағынбайтын валюта жасау.
Криптовалютаны пайдалануӨңдеу
Биткоиндарды бірнеше түрлі жолмен пайдалануға болады. Біріншіден, майнер болып, биткойндардан ақша табуға болады. Екіншіден, жұмыс берушілер айлықты биткоинда төлейтін болса. Жоғарыда аталғандай, биткоиндарды пайдаланатын мекемелер саны артып келе жатыр. Мысалы, Берлин, Сан-Франциско мен Ванкувер қалаларында бұл сала дамып кеткен. Биткоин әлемдегі барлық ақшаларға балама бола алады. Әдетте оны қарапайым ақша мен электронды ақшамен салыстырып жатады. Екі пікір де дұрыс. Ақша алмасуын жасау жеңіл, және оны керісінше ақшаға айналдыруға мүмкіншлігі бар.
Құқықтық жағыӨңдеу
Әзірге ешбір заңдық құжат биткоиндардың айналымын реттемейді. Кез келген орталықтанған биліктен тәуелсіз. Сол себепті оны басқару қиын болып тұр. Уақыт өткен сайын мемлекет оларды қолға алуға тырысады. Керекті заңнамалық база да пайда болар еді. Қытай үкіметі мемлекеттік органдарға ақшаны биткоиндар биржасына ақша айналдыруға қарсы болып жатыр. Сонымен қатар бақылаушы органдарға бір адамның қолында қаншай биткоин бар екенін білу мүмкін емес.
Құпиялылық және өзара алмасушылықӨңдеу
Биткоин - бұл бүркеншік есім, яғни қаражат нақты объектілерге тиісті болмайды, керісінше, биткоин-мекенжайға байлаулы болады. Биткоин мекенжайларының иелері нақты сәйкестендірілмейді, алайда блокчейндегі барлық транзакциялар жалпыға қолжетімдіболып келеді. Сонымен қатар транзакциялар пайдалану идиомалары"" (мысалы, бірнеше кірістерден монеталарды жұмсайтын транзакциялар кірістердің ортақ иесі болуы мүмкін екенін көрсетеді) және белгілі бір мекенжайлардың иелері туралы белгілі ақпаратөа ие транзакциялардың жалпыға қолжетімді деректерін растау арқылы жеке тұлғалармен және компаниялармен байланысты болуы мүмкін.[2] Сондай-ақ биткоиндерді дәстүрлі валюталарға айырбастайтын биткоин биржалары заң бойынша жеке ақпаратты жинауға міндетті болуы мүмкін.[3] Қаржылық құпиялылықты арттыру мақсатында, әр транзакция үшін жаңа биткон мекенжайы жасалуы мүмкінс.[4]
Әмияндар мен ұқсас бағдарламалық жасақтама барлық биткоиндерді эквивалент ретінде техникалық тұрғыдан өңдейді, олардың өзара алмастырылуының негізгі деңгейін белгейлейді . Зерттеушілер әр биткоиннің тарихы блокчейн тізілімінде тіркелген және көпшілікке қолжетімді екенін және кейбір пайдаланушылар биткойндердің өзара алмасуына нұқсан келтіретін даулы транзакциялардан келіп түсетін биткоиндерді қабылдаудан бас тартуы мүмкін екенін атап өтті.[5] Мысалы, 2012 жылы Mt.Gox биткойндерді енгізген пайдаланушылардың есептік жазбаларын бұғаттап тастады, өйткені бұл биткойндердің ұрланғаны белгілі болатын.[6]
ДереккөздерӨңдеу
- ↑ Биткоин немесе Tor әлемінің қозғаушысы.
- ↑ Smart contracts from the contract law perspective: outlining new regulative strategies. academic.oup.com. Тексерілді, 13 мамыр 2022.
- ↑ Five surprising facts about Bitcoin. washingtonpost.com. Тексерілді, 13 мамыр 2022.
- ↑ How to explain Bitcoin to your No-Coiner Loved Ones. kucoin.com. Тексерілді, 13 мамыр 2022.
- ↑ Zerocash: Decentralized Anonymous Payments from Bitcoin. zerocash-project.org. Тексерілді, 13 мамыр 2022.
- ↑ [https://maltemoeser.de/paper/money-laundering.pdf An Inquiry into Money Laundering Tools in the Bitcoin Ecosystem]. maltemoeser.de. Тексерілді, 13 мамыр 2022.