Богдан Хмельницкий
Хмельницкий Богдан (Зиновий) (1595 жыл шамасы, Переяславль, - 6. 8. 1657) – украин мемлекеті қайраткері, қолбасшы, Украина гетманы.
Еңбек жолы
өңдеуЛьвовтағы иезуит коллегиясында білім алды. 1637 – 38 жылы халық көтерілісіне қатысты. Көтерілістен кейін Чигирин жүздігін басқарды. 40 жылдардың ортасында Украинадағы поляк езгісіне қарсы көтерілісті дайындай бастады. Владислав 4 (рим) – мен құпия келіссөз жүргізді. 1647 жылы тұтқынға алынып, көп ұзамай босатылды да, Запорожье сечіне қашты. 1648 жылы қаңтарда Сечьте Хмельницкий бастаған көтеріліс бұрқ етті. Бұл украин халқының азаттық соғысының басы еді. Запорожьеде Хмельницкий гетман болып сайланды.
Көтерілістері
өңдеу1648 жылы 6 мамырда Хмельницкий Сарысу маңында поляк авангардын, ал 16 мамырда Корсунь түбінде поляк әскерлерінің басты күштерін талқандады. Бұл жеңістер Украинадағы бүкіл халықтық көтеріліске жол ашты. Қыркүйектің басында Пилявцы түбіндегі поляк әскерлерін күйретіп, 26 қыркүйекте Львовты қоршауға алды. 1649 жылы қаңтарда Хмельницкий Мәскеуге өз өкілін жіберіп, Украинаны Ресейдің қол астына алуды және соғыс көмегін көрсетуді өтінді. Патша үкіметі бұл өтінішті қабылдай алмағанымен, Украинаға дипломатиялық, экономикалық және әскери көмек көрсетті. 1649 жылдың көктемінде Польша әскери қимылдарын қайта бастады. Бірақ көп кешікпей Зборов шартын жасауға мәжбүр болды. Бұл келісімге украин халқы риаз болмай, Польшамен соғыс қайта жаңғырды. 1651 жылы 20 маусымда Берестечко түбінде Қырым хандығы опасыздық жасап, казактар жеңілді. 25 шілдеде литван әскерлері Киевті алды. Хмельницкий аса ауыр Белоцерков шартын (1651) қабылдауға мәжбүр болды. 1652 жылы Хмельницкий 20 мыңдық поляк армиясын Батог (Подолиядағы) түбінде тас-талқан етті. 1653 жылы поляк королы Украинаға үлкен армия жіберді. Осы бір тарихи қиын кезеңде, 1653 жылы 1 қазанда Мәскеудегі Земский собор Украинаны Ресейге қосу және Польшаға соғыс жариялау туралы шешім қабылданды. Бұл шешімді 1654 жылы 8 қаңтарда Переяславль радасы қуаттады. Азаттық соғысының барысында Хмельницкий қолбасшы, дипломат және Украина мемлекетінің ұйымдастырушы ретінде танылды.