Болымдылық және болымсыздық категориясы

Болымдылық және болымсыздық категориясы — іс-әрекеттің болуы я болмауы туралы хабардар ететін етістіктің формалары. Болымдылық етістіктің түбір, туынды және күрделі формалары арқылы беріледі (айт, көмектес, бере сал), болымсыздық сол формаларға арнаулы -ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе қосымшалары жалғану арқылы жасалады (айтпа, көмектеспе, бере салма). Етістік негіздеріне жалғанатын езге формалардың бәрі де (есімше, көсемше, рай, жіктік жалғаулары) осы болымсыз түр қосымшасынан кейін қолданылады (айтпаса, айтпаған, айтпас-ты т. б.). Болымсыздық қосымшасы стильдің талабына сай күрделі (аналитикалық) етістіктердің біреуіне ғана жалғанып та болымсыздық мән бере береді (алмай қойды, ала қоймады, таба қоймады т. б.). Күрделі аналитикалық етістіктердің жетекші етістігіне де, көмекші етістігіне де болымсыздық қосымшасы қатар жалғанатын болса, болымсыздық мән жоғалып, керісінше іс-әрекеттің орындаушысы арқылы табандылықпен іске асқаны көрсетіледі (алмай қоймады, таппай қоймады). Болымсыздық мән етістіктің есімше формаларына -ар, -ер, -р, -мақ, -мек, -бақ, -бек, -пақ, - пек, -қан, -кен, -ған, -ген, -атын, -етін, -йтын, -йтін қосымшалар және емес, жоқ сездері тіркесу арқылы да беріледі (барар емес, барған жоқ, алатын емес т. б.). Болымсыздық есімдіктері де сөйлемде бастауыштық, анықтауыштық, пысықтауыштық қызметтің бірінде келіп, болымсыздық мәнді айқындай түседі (ешкім келмеді, ешқандай болмай шықты, ешбір жұмысты істемеді т. б.).