Бота

Бота, ботақан, көшек (орыс. верблюжонок) — түйенің бір жасқа дейінгі төлі.

Отықпаған 1-2 айлық ботаны ботақан деп те атайды. Б.-ың шыққан тегіне, енесінен туғандағы дене ерекшеліктеріне, туған мерзіміне, асырауына т.б. ерекшеліктеріне қарай тіркеме атаулары көп. Жаңа туған б. өте нәзік болады, өз бетімен ауыздана да, аяқтана да алмайды. Б.-ны ауыздандыру үшін оны бауырынан көтеріп, ене сүтін тойғанынша емізеді. Енесінің сүті аз болып, б. жарымаса, әбден оттыққанша енесін саумайды. Б.-ны туысымен жылы қорада жабулап ұстайды. Б.-лы түйелерді күн әбден жылынғанша ауыл арасынан ұзатпайды. Б. әбден ширап, ойнақтауға жараған уақытта ғана енесімен өріске жіберіледі. Б.-ың жақсы өсуі үшін енесін суалтпайды. Б. енесін бір жылға дейін еме береді.

Бота түйенің түріне қарай төрт топқа бөлінеді. үлек бота, таза үлек пен аруанадан туған, айыр бота, бура мен інгеннен туған, нар бота, нарға тартқан, қоспақ бота, інген мен біртуардың бурасынан туған.

Ботада болатын мінез атаулары

Заржақ бота. Енесін емсе де, ембесе де үнемі боздап жүретін бота.
Тіленшік бота. Жасынан енесі өліп, сүтпен асырап өсірген бота, үнемі адамның жанынан кетпей, қайта-қайта сүт ішкісі келе беретіні.
Еміншек бота. Буаз кезінде енесі жұмысқа көбірек мініліп, желіндемей боталаған түйенің ботасы. Мұндай боталар сүтке қанша тойса да, адамның жанынан шықпайды.
Құтымсыз бота. Енесін еміп қойып, тартынып жетекке жүрмейді.

Дереккөздер

<Ә. Байжұманұлы, К. Бекболатұлы . Мал шаруашылығы сөздігі. Алматы-2011. ISBN 978-601-7254-21-6>