Будапешт университеті
Будапешт университеті немесе Лоранд Этвёш атындағы университет (маж. Eötvös Loránd Tudományegyetem) — Мажарстанның ірі университеті. «Утрехт желісі» қауымдастығына кіреді.
| Будапешт университеті | |
| Университет атауы | |
|---|---|
| Халықаралық атауы | Eötvös Loránd Tudományegyetem[1] |
| Жалпы сипаттамасы | |
| Құрылған жылы | 1635 |
| Орналасуы | |
| Орналасқан жері | Будапешт |
| Әкімшілік | |
| Негізгі көрсеткіштер | |
| Сайты | http://www.elte.hu/ |
өңдеу  |
|
Тарихы өңдеу
1635 жылы Трнава қаласында (қазіргі Словакия) Петер Пазмань екі: еркін өнер және теология факультеттері бар -университеттің негізін қалады. 1667 жылы заң факультеті ашылды. 1777 жылы университет Трнавадан Будаға көшірілді, ал 1784 жылы — Пештке.1844 жылға дейін оқыту латын тілінде жүргізілген. 1895 жылдан бастап әйелдер де Будапешт университетінде оқу мүмкіндігіне ие болды. 1921—1950 жылдары университет өзінің қалаушысының құрметіне Петер Пазмань университеті болып аталған, ал 1950 жылы Лоранд Этвеш физигінің құрметіне жаңа атау алды.
Қазіргі кезде университетте 1500 оқытушы мен 30 000 студент бар.
Университеттің атаулары:
| Жыл | Атауы | Түпнұсқалық аты (маж.) |
|---|---|---|
| 1769-1777 | Трнав университеті / Надьсомбат университеті | Nagyszombati Egyetem |
| 1777-1784 | Буданың корольдік университеті | Budai Királyi Egyetem |
| 1784-1848 | Венгр корольдік университеті | Magyar Királyi Egyetem |
| 1848-1849 | Венгр университеті | Magyar Egyetem |
| 1849-1861 | Пештаның империялық және корольдік университеті | Császári és Királyi Pesti Egyetem |
| 1861-1873 | Венгр корольдік ғылыми университеті |
Magyar Királyi Tudományegyetem |
| 1873-1918 | Будапешттің корольдік венгр ғылыми университеті |
Budapesti Királyi Magyar Tudományegyetem |
| 1918-1919 | Будапешттің венгр ғылыми университеті | Budapesti Magyar Tudományegyetem |
| 1919-1921 | Будапешттің корольдік венгр ғылыми университеті | Budapesti Királyi Magyar Tudományegyetem |
| 1921-1945 | Петер Пазмань атындағы будапешттік корольдік венгр ғылыми университет | Budapesti Királyi Magyar Pázmány Péter Tudományegyetem |
| 1945-1950 | Петер Пазмань атындағы ғылыми университет |
Pázmány Péter Tudományegyetem |
| 1950- | Лоранд Этвёш атындағы ғылыми университет |
Eötvös Loránd Tudományegyetem (ELTE) |
Университет құрылымы өңдеу
Қазіргі кезде университетте 8 факультет бар:
- Құқық және саяси ғылымдар факультеті
- Саяси ғылымдар факультеті
- Гуманитарлық ғылымдар факультеті
- Жаратылыстану ғылымдар факультеті
- Информатика факультеті
- Арнайы оқу факультеті
- Педагогика және психология факультеті
- Бастауыш мектеп педагогикасы факультеті
Алдында 1950 жылы болған теология факультеті Петер Пазмань атындағы католик университетіне берілді.
Алдында 1951 болған медицина факультетін Будапешт медициналық университетіне берілді.
Будапешт университетінің атақты ұстаздары мен түлектері өңдеу
- Ион Агырбичану — румын жазушы
- Йожеф Антал — Мажарстан премьер-министрі (1990—1993)
- Винсент Бабеш — румын жазушы, редактор, Румын Академиясының мүшесі.
- Бела Балаж — жазушы, драматург, кино теорияшылы
- Дьёрдь Бекеши — 1961 жылғы физиология мен медицина саласында Нобель сыйлығының иегері.
- Андраш Бозоки — мемлекеттік және саяси қайраткер, политолог, социолог. Пулитцеров сыйлығының лауреаты (1993).
- Иван Бойничич-Книнский — хорват тарихшысы
- Арпад Гёнц — Мажарстан президенті (1990—2000)
- Ласло Детре — астроном
- Зольтан Кодай — композитор
- Кальман Кертес (1867—1922) — энтомолог
- Дьёрдь Лукач — философ
- Ференц Мадл — Мажарстан президенті (2000—2005)
- Карл Маннгейм — философ, социолог
- Дьюла Моравчик — тарихшы, филолог
- Джон фон Нейман — атақты математик
- Виктор Орбан — Мажарстан премьер-министрі (1998—2002 және 2010 жылдан бастап)
- Карл Поланьи — экономист, социолог
- Вильмош Прёле — венгр тюркітанушы
- Ладислав Салай — венгр мемлекеттік қайраткер, тарихшы, заңгер, журналис. Венгр ғылымдар академиясының мүшесі.
- Альберт Сент-Дьерди—
1937 жылғы физиология мен медицина саласында Нобель сыйлығы - Янош Сентаготаи — венгр анатом және физиологы, функционалды нейрогистология мектебінің қалаушысы
- Иван Стодола — словак жазушы және драматург
- Матиас Фабер (1587—1653) — діни жазушы, иезуит, католиктік дін қызметшісі
- Джон (Янош) Харсаньи — 1994 жылғы экономика саласында Нобель сыйлығының иегері
- Дьёрдь Хевеши — 1943 жылғы Химия саласындағы Нобель сыйлығының иегері
- Иштван Хиллер — венгр саяси және мемлекеттік қайраткер
- Лайош Юраний — ботаник
- Пол (Пал) Эрдёш — атақты математик
- Лоранд Этвёш — атақты физик.
