Бэр заңы

Бэр заңы — меридиан және субмеридиан бағытында ағатын өзендер жағасының шайылып, жарқабақтану себебін түсіндіретін қағида. Бэр заңы бойынша, Солтүстік жарты шарда өзендердің оң жағасы, ал Оңтүстік жарты шарда сол жағасының шайылып жемірілуі байқалады.

Бұл заңдылықты 1857 жылы орыс жаратылыстанушысы К.М. Бэр ұсынды. Бұл құбылыс Жер өз осінен айналғанда осыған байланысты су жөне ауа массалары қозғалысынан Кориолис күшінің өсерінен болады деп түсіндіріледі, Кориолис күші Солтустік жарты шарда қозғалыстың негізгі бағытынан оңға, ал Оңтүстік жарты шарда солға бағытталады.

Кориолис күшінің шамасы экваторға карай кеми отырып, экваторда нөлге тең болады, ал полюстерге қарай ең үлкен шамаға жетеді. Бэр заңының осері ағынды су массасына тура пропорционал. Сондықтан ол ірі өзен аңғарларында анық байқалады. Өзен жағасының шайылып жемірілуі өзен орналасқан жер бедерінің еңістігіне, аңғарының геологиялық имаратына және т.б. байланысты болады.