Бүкілресейлік Құрылтай жиналысы

Бүкілресейлік Құрылтай жиналысы — 1917 жылғы Ақпан революциясынан кейін Ресейде қалыптасқан саяси жағдайға байланысты мемлекет өмірінің негізгі мәселелерін шешу және басқару пішімін айқындау мақсатында шақырылған халық өкілдерінің жиналысы.

Оның нақты заңды статусы 2 наурызда Мемлекеттік думаның Уақытша к-ті мен Санкт-Петербург кеңесінің атқару к-ті келісімге келуі нәтижесінде жасалды. Бүкілресейлік Құрылтай жиналысына партиялық тізім бойынша 730 делегат белгіленді. Сайлау 17 қыркүйекте өтіп, жиналыс 30 қыркүйекте шақырылатын болды. Бірақ Уақытша үкіметтің 9 тамыздағы шешімімен сайлау 12 қарашаға, ал жиналыстың шақырылуы 28 қарашаға қалдырылды. Ресей империясы көлемінде 73 сайлау округі құрылды. Қазіргі Қазақстан жерінде Жетісу, Сырдария, Орал және Дала сайлау округтері ұйымдастырылды. Қазақ зиялылары Бүкілресейлік Құрылтай жиналысына үлкен үмітпен қарап, халықты сайлауға әзірлеу жолында қолдан келген мүмкіндіктердің бәрін пайдаланып қалуға тырысты. “Қазақ”, “Бірлік туы”, “Сарыарқа” газеттері арқылы халықты сайлауда ауызбірлік танытуға шақырды. Облысы қазақ к-ттері үгіт-насихат жұмыстарын жүргізіп, халық арасына өз өкілдерін жіберді. 1-жалпықазақ съезінде Бүкілресейлік Құрылтай жиналысына на кандидаттар тізімі ұсынылды (қ. Бірінші жалпықазақ съезі). Олар Алаш партиясының атынан тіркелді. Сайлау барысында Алашпартиясы барлық қазақ облыстарында ең көп дауыс алды. Бірақ Қазан төңкерісі нәтижесінде өкімет басына келген кеңестік билік сайлау нәтижелерін мойындамады. 1918 ж. 5 қаңтарда Санкт-Петербургте “Барлық билік Құрылтай жиналысына берілсін!” деген ұранмен көшеге шыққан халыққа большевиктер тарапынан қару қолданылды. 6 қаңтар күні ашылған Бүкілресейлік Құрылтай жиналысына на қатысуға келген депутаттар күшпен қуылып таратылды. Сөйтіп Бүкілресейлік Құрылтай жиналысының іске кірісіп, алдына қойған демокр. мақсат-мүдделерді жүзеге асыруына мүмкіндік болмады.