Бөртпе

Бөртпе

1. жібек жіптен тоқылған шашақты орамал. Оны бөртпе шәлі деп те атайды;
2. семірмес үшін қыран құстарға берілетін ет. Оны суға салып бөрттіріп, қан-сөлінен айырып, ақжем күйінде жемаяққа салып береді;
3. арпа, бидай, күріш, тары тәрізді дәнді суға, сүтке, сорпаға бөктіріп әзірленген тамақ түрін де Бөртпе дейді.
4. теріде, шырышты қабатта болатын ауру түрі. Бөртпе түрлі себептерге байланысты адам терісінің сыртына және ішкі кілегей қабаттарына шығады. Ол теріге сыртқы ортаның әсерінен (суық, ыстық, қышқыл, сілті т.б.), кейде ішкі органдардың, жүйке жүйесі қызметінің бұзылуынан (бас ауруы, қан қысымы көтерілуі), сүзек, т.б. сырқаттар әсерінен шығады, кейде антибиотиктерді тым көп қабылдағандықтан, организмнің аллергиялық реакциясы әсерінен де пайда болады. Бөртпе адам терісінің кез келген жеріне шығады. Әсіресе, қолтыққа, мойынға, шапқа шыққан Бөртпенің аузы суланып, қатты қышып, адамның мазасын алады. Бөртпенің пішіні мен түсі әр түрлі болады. Дер кезінде емдемесе, созылмалы түрге айналады. Ондай жағдайда Бөртпе теміреткіге айналып кетуі мүмкін. Бөртпені уақытында емдесе, тез жазылып кетеді. Бөртпемен мал да ауырады. Сырт пішініне қарай Бөртпе қызарған дақ, қатты түйіншіктер мен төмпешіктер, күлдіреуіктер, іріңдемелер түрінде кездеседі. Жылқы, мүйізді ірі қараның мойнында, ернінде, желінінде ұсақ қатты қызғылт түсті Бөртпелер білінеді. Бөртпе шыққан мал қатты қышынып, мазасызданады, жемшөпке тәбеті шаппайды. Бөртпені уақытында дезинфекциялаушы ерітінділермен жуып, құрғатып, майлы дәрілер жағып қойса, бір аптадан қалмай, қабыршақтанып жазылып кетеді.