Вертикаль бұрыш

Вертикаль бұрыш - вертикаль жазықтықта жатқан бұрыш. Геодезия және астрономия практикасында, әдетте, қарапайым бағыт пен горизонталь жазықтық немесе тік сызық арасындағы вертикаль бұрыш өлшенеді. Горизонталь жазықтықпен арасындағы бұрыш еңістік бұрышы, ал қарау бағыты мен тік сызық арасындағы бұрыш зениттік қашықтық деп аталады. Еңістік бұрышты горизонт жазықтығынан жоғары қарай — 0°-тан + 90"-қа дейін төмен карай — 0°-тан — 90"- қа дейін есептейді. Зениттік қашықтық барлық уақытта оң, сондықтан оны зенит бағытынан есептейді. Зенит қашықтығы мен еңістік бұрышының алгебралық қосындысы 90"-қа тең болады.

==ВЕРТИКАЛЬ БҰРЫШТАРДЫ ӨЛШЕУ== — вертикаль дөңгелектің көмегімен вертикаль немесе көлбеу бұрыштарды өлшеу әдісі. Вертикаль бұрыштарды өлшеу қолайлы болу үшін вертикаль дөңгелекте дүрбінің коздеу өсі горизонталь бағытта және ондағы деңгей үлбіреуігі нөл-пунктте тұрғанда вертикаль дөңгелектен алыңған есеп 0°00'00° болуы керек. Шынына келгенде есеп нөлге тең болмай шығады. Сондықтан вертикаль дөңгелекте нөлдің орны (НО) деп аталатын мондік шама болады. Нөлдің орны вертикаль дөңгелек лимбі бөліктерінің белгіленуіне байланысты әр теодолитте әр түрлі формулалармен анықталады.