Виктор Николаевич Белослюдов

Виктор Николаевич Белослюдов (1882- 1916) - суретші. Семей қаласында туған.

Сондағы 5 кластық училищеде оқып жүрген кезінде-ақ сурет салу қабілеті байқалады. 1894-1906 жылдары Москвадағы Строганов атындағы сурет өнері училищесін бітіріп, Семейге оралады. Ол Семей өлкесін терең зерттеп, тарихи-этнографиялық мәні бар экспонаттар жинап, бауырлары Николай, Федорлармен бірігіп, өз қаржыларына мұражай ашқан. Мұражай қорында: геология мен минералогия және антропология, б. з. б. археология, ерте заманғы киім үлгілері, кітаптар мен қолжазбалар қоры, нумизматика-этногр. бөлімдері болды. Б. з. б. археология бөлімінде 600-ден астам экспонат болса, нумизматика бөлімінде мыңнан аса алтын, күміс, жез тиындар мен теңгелер, этнография бөлімінде қазақтардың, сарттардың, татарлардың әр түрлі киім-кешектері, ою-өрнектері т. б. жинақталды. Мұражайда барлығы 4 мыңдай экспонат болған. 1903 жылы «Біздің отанымыздың географиялық сипаттамасы» аталатын көп томды еңбектің «Қырғыз өлкесі» деп аталатын 18-кітабы жарық көреді. Бірақ кітап Белослюдовтың қолына 2 жылдан соң тиген. Белослюдов Абай туралы алғаш рет осы кітаптан оқып біледі. Кітаптың өзіне таныс этнограф-ғалым А. Н. Сидельников жазған бөлімдерінен Абай Құнанбаевтың жаңа бағыттағы әдебиеттің өкілі, А. С. Пушкиннің «Евгений Онегинінен» «Татьянаның хатын» аударғанын біледі. Кітап Белослюдовтар отбасына қатты әсер етіп, содан бастап Абай шығармашылығына ерекше мән бере қарайды. «...Абай Құнанбаев өлеңдерін аудару және оған иллюстрация жасау жөнінде не айтарымды білмей отырмын. Егер сәл ғана бос уақыт болса, және де сен, мен, Алеша үшеуміз бірге болсақ, мұның бәрін жүзеге асыруға болар еді», - деп жазады Виктор Николайға 1913 жылы 29 желтоқсандағы хатында. 1914 жылы 6 қаңтарда: «...Құнанбаев өлеңдерін аудару жөніңде саған не айтсам екен. Сауатты қырғыз (қазақ) жоқ деймісің, әрине, бар. Тек оны тауып, жақсылап жегу керек, бірақ оны қолға алатын ешкім жоқ», - деп жазды. Белослюдов тек суретші ғана емес, Семей өлкесін зерттеуші ғалым да. Семейдің құрылғанына 200 жыл толуы жөнінде жазған тарихи очеркі өзі дүниеден өткен соң 1918 жылы «Семипалатинский край» газетінде жарияланған. Тарих, әдебиет салаларын зерттей отырып, қазақ әдебиеті классигінің өлеңдерін орысшаға аударуға алғашқы қадам жасаған Белослюдов еді. Белослюдов осы іске жақындарын жұмылдырып, жер-жерге хаттар жазып, жақсы аудармашылар іздеген. Белослюдов 1916 жылы қаңтарда әскер қатарына шақырылады. Барнауыл қаласында қызмет етіп жүріп, ауырып 33 жасында қайтыс болады. Сүйегі Семей қаласына әкелініп, жерленеді.