Минералогия

Минералогия (грек. минерал және логос – ғылым) минералдардың құрамын, қасиетін, пайда болуын зерттейтін ғылым. Минералогияның басты мақсаты минералдық шикізат кендерін іздеу, барлау, бағалау, байытудың ғылылыми негізін анықтау, оларды халық шауашылығына ендіру жолдарын зерттеу. Минералогия терминін ғылымға 1636 жылы итальян ғалымы Бернард Цезий енгізген. Минералогиядағы жаңа әдістер мен жалпылама теорияларда Ресей ғалымдары В.В. Докучаев, А.Е. Ферсман, [[В.И. Вернадский|В.И. Вернадский, Е.С. Федоров (1853 – 1919 жылдары), т.б. көп еңбек сіңірді. Қазіргі минералогияның дамуына Д.И. Менделеевтің периодтық заңы мен Дж.У. Гиббстің (1839 – 1903 жылдары) фазалар ережесі үлкен ықпал тигізді. Минералогиядан XIX ғасырда кристаллография мен петрография, XX ғасырдың басында минералды шикізат туралы ілім – геохимия, кейінірек кристаллохимия бөлінді. Минералогияны қамтитын көптеген деректер, минералдардың күрделі және түрленген қасиеттері, сонымен қатар оларды зерттеу әдістері мен бағыттарының дамуы, геологияны барлау жұмыстары мен халық шауашылығының сұраныстары минералогия саласында көптеген бағыттардың пайда болуына әсер етті. Минералдарды сипаттау минералогиясы нақты материалдарды анықтау, жинақтау, дәлелдеу, жүйелеу, зерттеу және минералдарды түрлі қасиеттеріне сәйкес жіктеу, физикалық қасиеттері мен химиялық құрамының өзгешеліктерін зерттеу, т.б. ізденіс жұмыстарын іске асырады. Генетикалық минералогия бағыты минерал мен минералдық ассоциациялардың түзілуін, олардың түрлі заңдылықтарын, минералдар пайда болуының физикалық - химиялық параметрлерін анықтайды, минералдардың типоморфизм, онтогения, т.б. генетикалық анықтамаларын зерттейді. Эксперименттік минералогия табиғи процестердің үлгісін жасауды және табиғатта минералдардың пайда болу жағдайларын түсіндіру үшін физикалық - химиялық жүйелерді зерттейді. Бұл бағытта минералдар синтезі (алмас, пьезокварц, флюорит, гранат, корунд, т.б.) техникада кеңінен қолданылады. Қолданбалы және техника-экономикалық минералогия минералдардың жаңа түрлерін өндірісте пайдалануға бағытталған мәселелермен шұғылданады. Сондай-ақ минералдық шикізатты кешенді пайдалануға, одан алынатын пайдалы құраушылардың шамасын жоғарылатуға бағытталған [[[минералогиялық зерттеу]]; кеннің технологиялық сорттарының шектерін белгілеу үшін минералогиялық карта жасау, минералдардың технологиялық қасиеттерінің, олардың құрамына, құрылымына байланыстылығын анықтау; кеннің байытылған түрін, байытудан алынған концентраттарын химиялық - технологилық өңдеу (күйдіру, қышқылмен өңдеу, т.б.) кезіндегі минералдардың өзгеріске ұшырауын, ерігіштігін, магниттік қасиеттерін анықтау, пайдалы қазындылардың кендерін іздеу, оларға баға беру үшін минералогиялық критерийлерді пайдалану мәселелерін қарастыру. Аймақтық минералогия белгілі бір аумақтар мен кенді аймақтарда жүргізілген минералогиялық зерттеулерді жинақтап қорытындылайды. Осының нәтижесінде минералдар мен олардың ассоциацияларының таралу заңдылықтарының сол аудандардың геологиялық дамуымен байланыстылығы анықталады. Аймақтық Минералогия – жалпы кешендік металлогендік зерттеулердің құраушы бөлігі. Ғарыштық денелер минералогиясы жерге түскен метеориттердің минералдық құрамын зерттейді. Айдан әкелінген тау жыныстарын зерттеу нәтижесінде оның бетіндегі минерал түзілу ерекшеліктері жөнінде алғашқы қорытындылар жасалды.

Василий Васильевич Докучаев

Зерттеулер

• Кенді Алтайдың,
• Сарыарқаның,
• Жетісу Алатауының,
• Қаратаудың,
• Солтүстік Қазақстанның

түсті, сирек және қара металл, алтын кендерінің минералогиясы зерттелді. Бұл зерттеулер кеннің құрамын толық анықтауға мүмкіндік берді.

Сілтемелер

• Кристаллография
• Петрография
• Концентрат