Гбари

Гбари (өз атауы: агбари, гвари, гвали, гоали) — Орталық Нигериядағы халық. Олар Кадуна мен Окваның (Нигер, Кадуна, Нассарава штаттары) сағасында тұрады, Абуджа федералдық астаналық территориясының негізгі халқын құрайды. Жалпы саны 700 мыңға жуық адамды құрайды. Олар батыс (кванг, агбави, ямма) және шығыс (матай, нгенге немесе ганган) болып бөлінеді.

агбари, гвари, гвали, гоали
Гбари
Бүкіл халықтың саны
700 000
Ең көп таралған аймақтар
Нигерия
Тілдері
гбари тілі
Діні
суннизм, дәстүрлі нанымдар

Тілі

Олар нигер-кордофан отбасының гбари тілінде сөйлейді. Нупе және хауса тілдері де кең таралған.

Діні

Дінге сенушілердің діни байланысы: сүнниттік мұсылмандар, бір бөлігі дәстүрлі нанымдарды ұстанады.

Тарихы

Гбарилер аймақтың автохтонды халқы болып табылады және тек Абуджа (Нгенге) гбарилері өздерінің шығу тегін Борну империясының канурилерімен байланыстырады. Отарлауға дейінгі кезеңде Абуджаның саяси ұйымы (әмірлігі) құрылды.

Кәсібі

Негізгі дәстүрлі кәсіптері - қолмен атқарылатын егіншілік (тары, құмай, ямс, мақта) және мал шаруашылығы. Дәстүрлі қолөнерден - қыш, ұсталық, тері өңдеу, тоқымашылық дамыған. Олар саудамен айналысады.

Өмір салты

Көпбалалы отбасылар қоғамдық ұйымның негізін құрайды. Ерлер одақтары маңызды рөл атқарады. Неке вирилокальды. Туыстық есеп патрилинейлік.

Ата-бабалар культі дамыған, ең жоғарғысы шеко, құдірет күші, бақсылық кең таралған. Фольклордың барлық негізгі жанрлары дамыған.

Елді мекендері шоғырланып орналасқан, үйшіктері саман, балшықтан жасалған, төбесі конус тәрізді шөппен жабылған.

Киімі – жамбасқа оралған мата кесіндісі.

Негізгі тағамдары - көкөністер (жарма, бұқтырылған тағамдар, ащы дәмдеуіштермен пісірілген түйнектер), сүт, ет.