Гелиотроп

Гелиотроп
	; Heliotropium arborescens
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі:	Өсімдіктер;
Бөлімі:	Гүлді өсімдіктер;
Табы:	Қос жарнақтылар;
(unranked)	Asterids;
Сабы:	Incertae sedis;
Тұқымдасы:	Boraginaceae;
Кіші тұқымдасы:	Heliotropioideae;
Тегі:	Heliotropium; Карл Линней
Үлгілік түрі
	Heliotropium europaeum; L.
[түрлері
	250-300 түрі белгілі
Синонимдері
	Beruniella Zakirov & Nabiev; Bourjotia Pomel; Bucanion Steven; Cochranea Miers; Euploca Nutt.; Lithococca Small ex Rydb.; Meladendron Molina; Parabouchetia Baill.; Valentina Speg.

Сүйелжазар немесе Гелиотроп (лат. Heliotropium) – айлауыктар тұқымдасына жататын бір және көп жылдық шөптесін өсімдіктер не жертылай бұталардың тегі.

Таралуы

Қазақстанның шөлейтті , сортаңды жерлерінде, өзендер мен жылғалардың бойында өсетін 7 түрі бар. Биіктігі 10 – 50 см аралығында. Сыртын түк жапқан сабағы бұтақталып өседі. Жай жапырақтарының жиегі тегіс, өркен бойынша кезектксіп орналасады.

Ботаникалық сипаттамасы

Жеке гүліндегі тостағанша жапырақшаларының саны – бесеу, жәпшесі өте қысқа, аналығы екі жеміс жапырағынан тұрады, жатыны қысқа, аналықтың аузы біз тәрізді үшкір. Ұсақ гүлдері ирек гүлшоғырына жиналып, бір жағына қарай бұрылып, иіліп тұрады. Гүлшоғырының төменгі бөлігіне бекіген гүлдерінің сағағы өте қысқа, ал ұшына жақындаған сайые сағақсыз орналасады. Мамыр – маусым айларында гүлдеп, жеміс береді. Жемісі – құрғақ төрт жаңғақша. Олар екі-екіден бірігіп немесе әрқайсысы жеке-жеке орналасады.

Түрлері

Heliotropium anomalum var. argenteum

European Heliotrope (Heliotropium europaeum)

Indian Turnsole (Heliotropium indicum) inflorescence

Heliotropium procumbens habitus

Heliotropium strigosum in Keesara, Ranga Reddy district, Andhra Pradesh, India.

Сүйелжазардың бір түрі – кішкентай Сүйелжазар (Heliotropium parvulum), ол тек Іле Алатауда ғана кездесетін эндемик. Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген . Сүйелжазардың гүлдерінен аралар бал жинайды.^[3]

Heliotropium amplexicaule Vahl – Clasping Heliotrope, Summer Heliotrope, Blue Heliotrope
Heliotropium anderssonii
Heliotropium anomalum Hook. & Arn. – Polynesian Heliotrope, Pacific Heliotrope (Pacific Islands)
- Heliotropium anomalum var. argenteum – Hinahina kū kahakai (Hawaii)
Heliotropium arborescens – Garden Heliotrope, Common Heliotrope, "cherry pie"
Heliotropium argenteum
Heliotropium asperrimum R.Br.
Heliotropium balfourii
Heliotropium bracteatum R.Br.
Heliotropium conocarpum F.Muell. ex Benth.
Heliotropium crispatum F.Muell. ex Benth.
Heliotropium diversifolium F.Muell. ex Benth.
Heliotropium chenopodiaceum (A.DC.) Clos.
Heliotropium claussenii DC.
Heliotropium convolvulaceum – Sweet-scented Heliotrope, Showy Heliotrope
Heliotropium curassavicum L. – Seaside Heliotrope, Salt Heliotrope, Monkey Tail, Quail Plant, "Chinese Parsley"; Cola de Mico (Spanish)
Heliotropium dentatum
Heliotropium derafontense
Heliotropium ellipticum
Heliotropium epacrideum F.Muell. ex Benth.
Heliotropium europaeum L. – European Heliotrope, European Turnsole (Europe, Asia, and North Africa)
Heliotropium fasciculatum R.Br.
Heliotropium flintii F.Muell. ex A.S.Mitch.
Heliotropium foertherianum Diane & Hilger – Tree Heliotrope, Velvet Soldierbush, Octopus Bush (South Asia, East Asia, Melanesia, western Polynesia, northern Australia)
Heliotropium foliatum R.Br.
Heliotropium glabellum R.Br.
Heliotropium heteranthum (F.Muell.) Ewart & O.B.Davies
Heliotropium indicum L. – Indian Turnsole
Heliotropium kuriense
Heliotropium laceolatum Loefg.
Heliotropium lineariifolium Phil.
Heliotropium megalanthumn I.M.Johnst.
Heliotropium nigricans
Heliotropium paniculatum R.Br.
Heliotropium pannifolium – St. Helena Heliotrope (Saint Helena) (extinct, c.1820)
Heliotropium parvulum – Кіші сүйелжазар
Heliotropium pauciflorum R.Br.
Heliotropium paulayanum
Heliotropium pleiopterum F.Muell.
Heliotropium procumbens
Heliotropium prostratum R.Br.
Heliotropium ramosissimum
Heliotropium riebeckii
Heliotropium shoabense
Heliotropium sinuatum (Miers) I.M.Johnst.
Heliotropium socotranum
Heliotropium stenophyllum
Heliotropium strigosum Willd.
Heliotropium tenellum
Heliotropium tenuifolium R.Br.
Heliotropium ventricosum R.Br.
Heliotropium wagneri
Heliotropium aff. wagneri (Samhah, Yemen)

Дереккөздер

↑ Heliotropium L. TROPICOS. Missouri Botanical Garden. Тексерілді, 12 қаңтар 2010.
↑ Genus: Heliotropium L. Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture (2 сәуір 2006). Тексерілді, 12 қаңтар 2010.
↑ Б.Ө. Жақып "Қазақстанның табиғаты"

[1] Heliotropium L. TROPICOS. Missouri Botanical Garden. Тексерілді, 12 қаңтар 2010.

[GRIN-2] Genus: Heliotropium L. Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture (2 сәуір 2006). Тексерілді, 12 қаңтар 2010.

[3] Б.Ө. Жақып "Қазақстанның табиғаты"

[1]

[2]

[3]