Географиялық зоналар

Географиялық зоналар, табиғи зоналар - географиялық қабықтың біршама ірі бөлімшелері, географиялық белдеулердің термиялық жағдайлары мен ылғалдылығы шамалас бөліктері; жер бетінің физикалық-географиялық бөлінуіндегі ең жоғары сатыларының бірін түзеді. Географиялық зоналардың көптеген атаулары дәстүрде ландшафтының ең манызды ерекшеліктерін тұтас көрсететін өсімдіктердің басым типі бойынша беріледі (мысалы, орман зоналары, дала зоналары, саванна зоналары). Климаттың кеңістіктік өзгерулеріне сәйкес Географиялық зоналардың экватордан полюстерге карай және мұхиттардан материктердің ішіне қарай заңды ауысымы байқалады. Географиялық зоналар көбінесе ендік немесе ендікке жақын бағытта созылып жатады (мысалы, Еуразияда), кейде олар орографиялық жағдайларға және материктердің пішініне байланысты меридиандық немесе меридианға жақын бағытта жайғасады (мысалы, АҚШ пен Канададағы Сеңгір таулардың баурайындағы қоңыржай белдеулердің субмеридиандық бағытта жатқан дала зонасы). Тауларда биіктік белдеуліктердің болуына сәйкес Географиялық зоналардың көрінісіне биіктік белдеулер жатады. Әдетте, Географиялық зоналардың анық көрінетін шекарасы болмайды, бірақ олардың әрқайсысының өзіне тән климаты, топырағы, өсімдіктсрі және бедер түзуші факторлары бар ерекше ландшафт типі болады. Географиялық зоналар өзінің ылғалы- ның, ағынының, өсімдік өсіп-онуінің ерекше ырғақтылығымен, экзогендік геоморфологиялық процестердің белгілі бір үйлесімімен сипатталады; зонашықтар мен секторларға бөлінеді.