Геохимиялық карта

Геохимиялық картатау жыныстарында хим. элементтердің таралу ерекшеліктері мен заңдылықтарын көрсететін арнаулы карталар.[1] Геол. немесе тектоник. негізде жасалады. Геохимиялық картада түрлі геол. құрылымдарды құрайтын магма тектес шөгінді жыныстар мен метаморфтық жыныстардағы хим. элементтердің шоғырланған және қалыпты шамадан (кларктен) жоғары мөлшерде жиналған аумақтары көрсетіледі. Геохимиялық картаның екі түрі бар: жалпы және дербес Геохимиялық карта Жалпы Геохимиялық картада спектрлік анализбен анықталған элементтер үлкендігі мен формалары әр түрлі хим. белгілер түрінде мүмкіндігінше түгел көрсетіледі, не олардың мөлш. белгіленеді. Дербес Геохимиялық карта аймақтың металлогендік және өнеркәсіптік бағытын анықтайтын элементтер (мыс., Cu, Pb, Zn, Nі, U, т.б.) немесе іздеу жұмыстары кезінде үлкен мәні бар негізгі кендерге серіктес — индикаторлық элементтер (мыс., S, As, Sd, F, Cl, т.б.) бойынша жасалады. Аймақтың белгілі бір аумағындағы тау жыныстарындағы әрбір элементтің абсолюттік не салыстырмалы (кларкпен салыстырғандағы) мөлшерінің өзгеруі түрлі бояулармен не изосызықтармен кескінделеді. Шөгінді және жанартаутекті шөгінді жыныстардан құралған аймақтарда литологиялық-геохим. карта жасаған тиімді, ал қазба байлықтарына, интрузиялар мен геол. құрылымдарға байланысты аудандардың Геохимиялық картасында интрузив жыныстар мен тектоник. элементтер баса көрсетіледі. Геохимиялық картаға қоса геохим. қималар, әр түрлі диаграммалар, спектрлік, хим. және минерал. анализдердің кестелері жасалады. Бұл деректер геохим. аномалиялардың пайда болу себептерін ашуға, зерттелген аудандағы кен байлықтарына баға беруге, кен іздеуді дұрыс бағыттап отыруға көмектеседі. Ірі аймақтар шегінде белгілі элементтердің шамадан тыс немесе мүлде аз таралған аумақтарын белгілеудің медицина мен а.ш. үшін де зор мәні бар.[2]

Дереккөздер өңдеу

  1. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Қ 17 Геология/Жалпы редакциясын басқарған — түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдарламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайынов — Алматы: "Мектеп" баспасы" Ж А Қ , 2003. — 248 бет. ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2
  2. “Қазақ Энциклопедиясы”, 2-том