Гидромодуль

Гидромодуль (гр. һуdor — су, лат. modulus — өлшем) — 1) суармалы жерлерге вегетация кезінде каналдар (арықтар) арқылы берілген, осы аумақтың аудан өлшеміне (га) шаққандағы су өтімі (л/(сек. га). Суармалау көзінен алынып, суармалау жүйесі арқылы суармалау ауданына түгел берілуге тиіс судың көлемін анықтау үшін қолданылады. Әдетте, ауыспалы егіс телімдері үшін төмендегі формуламен есептеп (тәулік бойы суарғанда) шығарылады:

$q=\alpha \cdot m/8640\cdot t$, мұндағы $\alpha$ — жалпы ауыспалы егіс ауданындағы нақты дақылдың үлесі; m — суару қалыбы; t — суару кезеңі, (тәулік);

2) белгілі бір кезенде ауыл шаруашылығы дақылдарының бір гектарына пайдаланылған судың орташа мөлшері. Ол л/секпен белгіленеді. Гидромодуль екі түрлі: су пайдалану (арық-атыз жүйесінде сіңген суды есептемегенде 1 га жерге жұмсалған су) және суды жіберу (арық-атыз жүйесінде сіңтен суды қоса есептегенде егістікке жұмсалған су). Бір не үш дақылды бірден суарғанда олардың гидромодулі мен жұмсалатын суы қосып есептеледі. Суармалы жердегі каналдар мен құбырларды есептемегенде, бүкіл суару кезеңінде бұл телімге жұмсалатын судың мөлшерін де анықтайды. Бұл үшін барлық суарудың гидромодулін есептеп, суару қалыбы, суару мерзімі белгіленеді, суармалы жердегі ауыл шаруашылығы дақылдарының не бүкіл суару жүйесінің пайыздық (%) арақатынасы анықталады. Гидромодуль кестесі не суды пайдалану жоспары жасалады. Кестеде әр дақыл бойынша суарудың гидромодуль мөлшері көрсетіледі. Шаруашылық ішінде су: әр дақылды егіп-өсіру жоспары, суару тәсілі мен мерзімі, тәулік сайын суарылатын жер аумағы, дақылдардың күйі ескеріліп, бөлінеді. Жаңа суару жүйесін есептегенде кестедегі гидромодульдің ең көп және аз мөлшері ескеріледі. Қуаңшылық аудандарда гидромодуль мөлшері жоғары болады. Гидромодульдің ең аз мөлшері 0,4 л/сек-тан кем болмағаны жөн. Күріш егісінің суару жүйесіндегі гидромодуль бұл көрсетілген мөлшерден едәуір ауытқиды. Мысалы, алғашқы су қаптатудың гидромодулі гектарына 2,5-2,0 л/сек. Қаптаған су қабатын ұстаудың гидромодулі 2,0-1,0 л/сек.