Гильгамеш жайлы эпос
«Гильгамеш жайлы эпос» немесе «Барлығын көрген адам туралы» (аккад тілінде: ša nagba imuru) — Ежелгі Шығыс әдебиетініӊ маӊызы аса зор шығармасы, әлемдегі ең көне әдеби жазбаларыныӊ бірі, қазіргі заманға дейін сақталған сына жазуларының еӊ үлкені.
Шумер аӊыздарына негізделген эпос аккад тілінде жазылған. Б.з.б XVIII—XVII ғ. жазыла басталған шығарма бір жарым мыӊжылдық бойы толықтырылған. Алғашқы рет эпостыӊ фрагментері XIX ғ. Нинвияда Ашшурбанипал патшасыныӊ кітапханаларыныӊ археологиялық қазбалары жүргізілген кезде табылған. 12 алтытізбелік қыш тақтада майда сына жазбамен жазылған 3 мыӊдай өлеӊ б.з.б. VII ғ–мен белгіленген. XX ғ–да эпостыӊ тағы басқа нұсқалары табылған, бұл жазбалар хуррит тілінде және хетт тілінде болған.
Эпостыӊ басты кейіпкерлері Гильгамеш және Энкиду, олардыӊ қарсылас жағымсыз кейіпкері – Хумбаба (Хувава). Гильгамеш — шумердегі Урук қаласы билеушісі.
Хумбаба — киелі самырсындардыӊ қорғаушысы. Бас кейпкерлердіӊ артыс–тартыстарын, жауынгерлік ерліктерін төбедегі құдайлар бақылап отырады.
Гильгамештіӊ қаһармандығы туралы шумер өлеӊдіренде де көп айтылған, бірақ бұл жерде сюжеттік желілігі сақталған. Аккад тілінде жазылған эпоста өлеӊдер өзара байланысып, оқиға байланысы сақталған. Гильгамеш туралы аңыз табиғаттың қаһарлы күштері кейпіндегі зұлым құдайлар жіберген барлық сындардан өтіп, өз мақсатына ұмтылған батырдың ерлігін, өмірге құштарлығын жыр етеді.
«Гильгамеш жайлы эпосты» көбіне бір мыӊжылық кейінірек (б.з.д.IXғ) жазылған Гомердіӊ «Иллиадасы» мен «Одиссеясымен» салыстырылады.