Гутман үңгірі
Гутман үңгірі — Балтық жағалауы елдеріндегі ең кең және ең биік үңгір[1], Латвияның Сигулда қала маңындағы Гауя ұлттық саябағында ежелгі Гауя аңғары деп аталатын аймақта Гауя өзенінің жанында орналасқан. Ол 10 000 жылдан астам уақыт бұрын мұз дәуірінен кейін еріген су құмтас жыныстарын шайып кеткен кезде қалыптаса бастады. Бұл Латвиядағы ең көне туристік орын. Үңгірдің қабырғаларында 17 ғасырдан қалған жазулар бар. Турайда раушаны туралы аңыз осы үңгірден басталды.
| Гутман үңгірі латышша Gūtmaņa ala | |
 | |
| Сипаттамасы | |
|---|---|
| Тереңдігі | 18,8 м |
| Ұзындығы | 10 м |
| Көлемі | 500 м³ |
| Орналасуы | |
| 57°09′56″ с. е. 24°50′45″ ш. б. / 57.16556° с. е. 24.84583° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 57°09′56″ с. е. 24°50′45″ ш. б. / 57.16556° с. е. 24.84583° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Ел |  Латвия |
| Аймақ | Сигулда |
 Гутман үңгірі Ортаққорда | |
Сипаттама
өңдеуГутман үңгірі — Балтықтағы ең кең және ең биік үңгір. Оның тереңдігі – 18,8 метр, ені – 12 метр, биіктігі – 10 метр. Үңгір Гауя өзенінің жағасындағы сары-қоңыр құмтас жартастарынан пайда болған; оның пайда болуы өзен мен жер асты бұлағы арасындағы мыңжылдық өзара әрекеттесуіне байланысты.
Үңгір Латвияның ең көне туристік тартымдылығы болып саналады, өйткені келушілер алғашқы күндерінен бастап үңгір қабырғаларында ойып жазылған есімдер, инициалдар және сапарларының күндері сияқты мәліметтер қалдырған. Үңгірдің ішінде әр түрлі барондар мен жылжымайтын мүлік иелерінің елтаңбалары мен есімдері бар. Оларды құралдармен, баспалдақтармен және шаблондармен қаруланған үңгірдің жанында бай келушілерді күткен жергілікті қолөнершілер ақыға жасаған. Үңгірдің қабырғаларына жазуға бұдан былай рұқсат етілмейді, өйткені бұл жер қорғалатын археологиялық және геологиялық ескерткіш болып табылады.
Гутман үңгірі — ежелгі ғибадат орны. 19 ғасырға дейін адамдар құдайларға құрбандық шалуға келетін.
Турайда раушаны әңгімесі
өңдеу
Аңызда 1601 жылдың көктемінде поляк-швед соғысы кезінде швед әскері Тураида қамалын басып алғаны айтылады. Шайқастан кейін қамалдың рекордшысы Грейф өлі денелердің арасынан небәрі бірнеше апталық кішкентай қызды тауып алады. Ол оны өз қызым деп өсіреді. Бұл мамыр айы болды, сондықтан ол оның атын Майя деп қойды. Жылдар өте кішкентай қыз әдемі қыз болып өсті және сұлулығына байланысты оны Турайданың раушаны деп атады. Оның күйеу жігіті Виктор Хайл Гауя өзенінің қарама-қарсы жағындағы Сигулда сарайында бағбан болған және кешке олар Гутман үңгірінде кездеседі.
Поляк дезертирі Якубовский Майяға құмар болып, оған үйленгісі келді, бірақ қыз оның ұсынысынан бас тартады. Бұл Якубовскийдің ашуын келтіріп, оны күшпен алуға шешім қабылдайды. Ол оған өзінің көмекшісі Скудритисті Виктордан жалған хабарламамен жібереді, онда ол одан әдеттегі кездесу орнына, әдеттегіден басқа уақытта келуін сұрайды. Келген бойжеткен өзінің қақпанға түскенін білгенде, ұятқа қалмай, өлуді жөн көреді. Ол кезде адамдар сиқырдың күшіне сенетін. Бұл кезде Майяның мойнында Виктордың сыйы қызыл жібек орамал болған. Майя өзін жіберуі үшін Якубовскийге осы сыйқырлы деп сенген және мүлде жыртылмайтын қызыл орамалды ұсынады. Ол Якубовскийге орамалдың күшін тексеруге және оның шындықты айтып жатқанын тексеру үшін қылышын қолданып көруді айтады. Алдымен Якубовский екіұшты болды, бірақ содан кейін қыздың құлағанын көру үшін бар күшімен қылышпен соғады. Якубовский өзінің әрекеті үшін жазадан қорқып, орманға қашып, асылып қалды. Сол түні Виктор өзінің сүйіктісін үңгірден өлтірілген күйі тауып, көмек алу үшін Турайдаға жүгіреді. Асығыс ол қылмыс орнында балтасын қалдырып кетеді. Ақырында Виктор кісі өлтірді деп айыпталып, өлім жазасына кесілді. Алайда оқиға барысын Скудритис өзгертті, ол Якубовскийдің соңынан еріп, не болғанын көрген болатын. Ол сотқа көргендерін айтып береді, солай Виктор ақталып шығады. Қыз Турайда шіркеуінің жанындағы зиратқа жерленді. Ұзақ уақыт бойы бұл оқиға қайғылы аңыз болып саналды, бірақ 19 ғасырдың ортасында Видземдегі сот мұрағаты 1620 жылдың тамызында Гутман үңгірінде Майяны өлтіру туралы істің транскрипциясын тапқан. Бұл ежелгі аңыз көптеген суретшілерді Турайда раушанының адалдығы мен махаббатының күшін мадақтайтын туындылар жасауға итермеледі.
Гутман үңгірінің дәл жанында кішірек Виктор үңгірі орналасқан. Әңгімеде Виктор Хайл бұл үңгірді өзінің ғашығы оның Сигулда сарайының бағында жұмыс жасауын бақылай алуы үшін кесіп тастаған.
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Gauja National Park | Latvia Travel. latvia.travel. Басты дереккөзінен мұрағатталған 26 сәуір 2016. Тексерілді, 8 мамыр 2016.