Даниил Бернулли
Даниил Бернулли (фр. Daniel Bernoulli; 29 қаңтар (8 ақпан) 1700 — 17 наурыз 1782) — швейцариялық физик, механик және математик, газдардың кинетикалық теориясының, гидродинамиканың және математикалық физиканың негізін қалаушылардың бірі. Петербор ғылым академиясының академигі және шетелдік құрметті мүшесі (1733) , Болония (1724), Берлин (1747), Париж (1748) ғылым академияларының, Лондон корольдік қауымдастығының (1750) мүшесі. Иоганн Бернуллидің ұлы.
| Даниил Бернулли | |
| нем. Daniel Bernoulli | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері |
Гронинген, Нидерланд |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері |
Базель, Швейцария |
| Ғылыми аясы | |
| Жұмыс орны | |
| Ғылыми жетекші | |
| Несімен белгілі |
газдардың кинетикалық теориясын қалаушы |
Ғылыми қызметі
өңдеу
Даниил Бернулли негізінен математикалық физика мен дифференциалдық теңдеулер теориясы тақырыптарындағы еңбектерімен танымал болды. Д’Аламбером және Эйлермен бірге оны математикалық физиканың негізін қалаушылардың бірі ретінде саналады.
Әмбебап-физик болып табылатын ол газдардың кинетикалық теориясы, гидродинамика және аэродинамика, серпімділік теориясы саларындағы білімдерді толықтырды. Ол ең алғаш рет газдардағы қысымның себебі молекулаларыдың жылулық қозғалысы деген пікірді пайымдады. Өзінің классикалық «Гидродинамика» еңбегінде Даниил Бернулли сығылмайтын сұйықтықтың стационарлық ағысының теңдеуін қорытып шығарды (Бернулли заңы). Бұл теңдеу сұйықтықтар мен газдар динамикасының негізі болып табылады. Ол Бойль — Мариотт заңын молекулалық теория тарапынан түсіндіріп берді.
Энергияның сақталу заңының (сол замандағы атауы — тірі күш) алғашқы тұжырымдарының бірі, қозғалыстар мөлшері моментінің сақталу заңының алғашқы тұжырымы (1746) (Эйлермен бір уақытта) Даниил Бернуллиге тиесілі. Ол серпімді тербелістерді ұзақ уақыт зерттеді және математикалық модельдеумен айналысты, гармоникалық тербеліс түсінігін ғылымға енгізді. тербелістердің суперпозиция принципін тұжырымдады.
1746 жылы сыртқа тебуші күштің шын күш емес екенін, санақ жүйесіне байланыстылығын алғаш көрсетті.[1]
Математикада ықтималдылық теориясы, қатарлар теориясы, сандық амалдар мен дифференциалдық теңдеулер бойынша бірнеше зерттеулерді жарыққа шығарған. Ықтималдылық теориясының есептерінде алғаш рет математикалық анализ тәсілдерін қолданған (1768), бұрын тек комбинаторикалық тәсіл қолданылған. Сонымен қатар, Бернулли математикалық статистиканың бірнеше тәжірбиелік маңыздылық бар есептерін шешуде ықтималдылық тәсілдерін қолдану арқылы ғылымның дамуына септігін тигізді.
Дереккөздер
өңдеу- ↑ D. B. Meli, The Relativization of Centrifugal Force, Isis, Vol. 81, No. 1, 1990, pp. 41-42.